26/1/2025
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εισχωρήσει στην καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων, αποτελώντας όχι μόνο μέσο επικοινωνίας αλλά και έναν ισχυρό μηχανισμό πληροφόρησης, κοινωνικής δικτύωσης και διαμόρφωσης απόψεων.
Ωστόσο, ενώ έχουν εξεταστεί εκτενώς οι θετικές και αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης τους στη ζωή μας, μια πρόσφατη μελέτη έρχεται να εστιάσει σε ένα λιγότερο μελετημένο συναίσθημα: την ευερεθιστότητα.
Η έρευνα αυτή, που διεξήχθη από το Κέντρο Ποσοτικής Υγείας του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης και την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, εξετάζει σε βάθος τη σχέση μεταξύ της συχνότητας χρήσης μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των επιπέδων ευερεθιστότητας στους ενηλίκους των Ηνωμένων Πολιτειών.
Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύτηκαν στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «JAMA Network Open», προσφέροντας νέα στοιχεία για την κατανόηση της ψυχικής υγείας στην ψηφιακή εποχή.
Το πλαίσιο και οι στόχοι της μελέτης
Η ευερεθιστότητα ορίζεται ως η τάση προς θυμό, απογοήτευση και εκνευρισμό και συχνά θεωρείται δευτερεύον σύμπτωμα σε σχέση με την κατάθλιψη και το άγχος. Παρότι σπάνια αποτελεί αντικείμενο κεντρικής μελέτης, έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές συνέπειες για την ψυχική υγεία, όπως αυτοκτονικές τάσεις, λειτουργικές βλάβες και επιδείνωση των σχέσεων.
Οι περισσότερες έρευνες για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέχρι στιγμής έχουν επικεντρωθεί στις σχέσεις τους με την κατάθλιψη και το άγχος. Αντιθέτως, η συγκεκριμένη μελέτη έρχεται να καλύψει το ερευνητικό κενό, διερευνώντας πώς η συχνότητα χρήσης και η δέσμευση στις πλατφόρμες επηρεάζουν την ευερεθιστότητα.
Μεθοδολογία και δεδομένα
Η έρευνα βασίστηκε σε δεδομένα από τον COVID States Project, μια πανεθνική διαδικτυακή έρευνα που διεξήχθη από τις 2 Νοεμβρίου 2023 έως τις 8 Ιανουαρίου 2024. Το δείγμα περιελάμβανε 42.597 συμμετέχοντες, οι οποίοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις για τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και την ευερεθιστότητά τους, ενώ συμπληρώθηκαν και κοινωνικοδημογραφικές πληροφορίες.
Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ένα Σύντομο Τεστ Ευερεθιστότητας (BITe), το οποίο αποτελεί εργαλείο πέντε δηλώσεων που αξιολογεί την ευερεθιστότητα τις προηγούμενες δύο εβδομάδες. Οι βαθμολογίες κυμαίνονταν από 5 έως 30, με τις υψηλότερες τιμές να αντιστοιχούν σε μεγαλύτερη ευερεθιστότητα.
Κατηγορίες χρήσης
Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κατηγοριοποιήθηκε σε επτά επίπεδα:
- Ποτέ
- Λιγότερο από μία φορά την εβδομάδα
- Μία φορά την εβδομάδα
- Πολλές φορές την εβδομάδα
- Μία φορά την ημέρα
- Πολλές φορές την ημέρα
- Το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας
Οι ερωτηθέντες ανέφεραν τη χρήση δημοφιλών πλατφορμών, όπως το Facebook, το Instagram, το TikTok και το Twitter/X. Παράλληλα, εξετάστηκαν παράμετροι όπως η συχνότητα ανάρτησης, η πολιτική δέσμευση και οι πολιτικές πεποιθήσεις, ώστε να εντοπιστούν πιθανοί παράγοντες σύγχυσης.
Προσαρμογές και ερμηνείες
Για την καλύτερη ερμηνεία των δεδομένων, οι ερευνητές ενσωμάτωσαν μετρήσεις για την κατάθλιψη και το άγχος, επιτρέποντας τον έλεγχο για επικαλυπτόμενα ψυχολογικά συμπτώματα.
Κύρια ευρήματα
Συνολική σχέση χρήσης και ευερεθιστότητας
Το 78,2% των συμμετεχόντων ανέφερε καθημερινή χρήση τουλάχιστον μίας πλατφόρμας μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η ανάλυση αποκάλυψε σαφή σύνδεση μεταξύ της συχνής χρήσης και της αυξημένης ευερεθιστότητας, ακόμη και όταν λήφθηκαν υπόψη άλλοι ψυχολογικοί παράγοντες.
Για παράδειγμα:
- Οι χρήστες που περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σημείωσαν αύξηση 3,37 μονάδων στο BITe, σε μη προσαρμοσμένα μοντέλα.
- Μετά την προσαρμογή για την κατάθλιψη και το άγχος, η αύξηση παρέμεινε στατιστικά σημαντική, φτάνοντας τις 1,55 μονάδες.
Ρόλος της συχνότητας ανάρτησης
Η συχνότητα ανάρτησης φάνηκε να παίζει καθοριστικό ρόλο:
- Χρήστες που αναρτούσαν πολλές φορές την ημέρα είχαν τις υψηλότερες βαθμολογίες ευερεθιστότητας.
- Το TikTok φάνηκε να έχει τη μεγαλύτερη επίδραση, με αύξηση 1,94 μονάδων στο BITe.
Πολιτική δέσμευση και ευερεθιστότητα
Η πολιτική δέσμευση, όπως οι συχνές πολιτικές αναρτήσεις ή η παρακολούθηση πολιτικών ειδήσεων, συσχετίστηκε, επίσης, με αυξημένα επίπεδα ευερεθιστότητας.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εύρημα ότι οι χρήστες που παρακολουθούσαν πολιτικές ειδήσεις «όχι πολύ στενά» εμφάνισαν μικρή μείωση της ευερεθιστότητας.
Ωστόσο, οι πολιτικές αναρτήσεις δεν μείωσαν τη γενική συσχέτιση μεταξύ χρήσης μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ευερεθιστότητας.
- Ερμηνεία και προβληματισμοί
Η έρευνα αναδεικνύει έναν πιθανό τρόπο ανατροφοδότησης: η ευερεθιστότητα μπορεί να ενισχύει την ανάγκη για δέσμευση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ η συχνή χρήση αυτών των πλατφορμών επιδεινώνει την ευερεθιστότητα.
Παρότι η μελέτη δεν μπορεί να αποδείξει αιτιώδη συνάφεια, τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η ψηφιακή αλληλεπίδραση ενδέχεται να αποτελεί τόσο αιτία όσο και αποτέλεσμα της ψυχολογικής δυσφορίας.
Επιπτώσεις στη δημόσια υγεία
Η μελέτη εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τις επιπτώσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη δημόσια υγεία. Η κατανόηση των μηχανισμών που συνδέουν τη χρήση τους με την ευερεθιστότητα μπορεί να βοηθήσει στη διαμόρφωση πολιτικών και παρεμβάσεων, όπως:
- Εκπαίδευση για τη χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης με ισορροπημένο τρόπο.
- Στρατηγικές μείωσης της δέσμευσης, ειδικά σε πλατφόρμες υψηλής αλληλεπίδρασης, όπως το TikTok.
- Υποστήριξη ψυχικής υγείας για χρήστες που παρουσιάζουν αυξημένη ευερεθιστότητα.
Η σχέση μεταξύ συχνής χρήσης μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ευερεθιστότητας αποτελεί ένα πολύπλοκο και πολυδιάστατο ζήτημα που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση. Η μελέτη αυτή είναι ένα πρώτο βήμα προς την κατανόηση της ψυχολογικής επίδρασης της ψηφιακής εποχής, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις και ερευνητικές προσπάθειες.
Πηγή: https://www.newsbeast.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
