11/11/2025
Η δύσπνοια ως κρίσιμος παράγοντας κινδύνου
Η δύσπνοια (το αίσθημα δυσκολίας στην αναπνοή) φαίνεται να αυξάνει έξι φορές τον κίνδυνο θανάτου των νοσηλευόμενων ασθενών, σύμφωνα με νέα αμερικανική μελέτη.
Η έρευνα, που διεξήχθη από επιστήμονες της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, αναλύει με λεπτομέρεια τον ρόλο της δύσπνοιας ως προγνωστικού δείκτη κακής έκβασης για ασθενείς στα νοσοκομεία.
Το δείγμα και η μεθοδολογία της έρευνας
Οι ερευνητές εξέτασαν δεδομένα από σχεδόν 10.000 ενήλικες ασθενείς που είχαν αναφέρει αναπνευστικά προβλήματα κατά την εισαγωγή τους. Από αυτούς, το 77% εισήχθησαν μέσω των τμημάτων επειγόντων περιστατικών.
Κατά την άφιξή τους, οι γιατροί τούς ζήτησαν να αξιολογήσουν τόσο τη δύσπνοια όσο και τον πόνο τους σε κλίμακα από 0 έως 10, διαδικασία που επαναλήφθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της νοσηλείας.
Οι ερευνητές παρακολούθησαν τους ασθενείς για διάστημα δύο ετών, καταγράφοντας τα αποτελέσματα νοσηλείας:
- ποσοστά θανάτου,
- επανεισαγωγές,
- διάρκεια νοσηλείας,
- και ανάγκη για εντατική θεραπεία.
Εντυπωσιακά αποτελέσματα: Έξι φορές υψηλότερος κίνδυνος θανάτου
Τα ευρήματα ήταν σαφή και ανησυχητικά. Οι ασθενείς που παρουσίασαν δύσπνοια κατά τη διάρκεια της νοσηλείας είχαν έξι φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν στο νοσοκομείο. Αντίστοιχα, εκείνοι που εμφάνισαν δύσπνοια κατά την εισαγωγή είχαν τριπλάσιο κίνδυνο θανάτου.
Η ανάλυση έδειξε επίσης ότι όσο υψηλότερη ήταν η βαθμολογία της δύσπνοιας, τόσο μεγαλύτερος ήταν και ο κίνδυνος. Οι ασθενείς αυτοί χρειάζονταν συχνότερα φροντίδα από ομάδες ταχείας αντίδρασης και μεταφορά σε μονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ).
Ο κίνδυνος δεν σταματά στο εξιτήριο
Ακόμη και μετά την αποχώρηση από το νοσοκομείο, η δύσπνοια εξακολουθούσε να αποτελεί δείκτη υψηλής θνησιμότητας. Οι ασθενείς που είχαν αναφέρει δύσπνοια κατά τη νοσηλεία τους είχαν 50% έως 70% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Οι ειδικοί ζητούν καθιέρωση ελέγχου δύσπνοιας στην εισαγωγή
Με βάση τα δεδομένα, οι επιστήμονες προτείνουν να ενταχθεί τυποποιημένος έλεγχος δύσπνοιας στην αρχική αξιολόγηση των ασθενών, όπως ακριβώς γίνεται ήδη με την εκτίμηση του πόνου. Η διαδικασία διαρκεί μόλις λίγα δευτερόλεπτα, αλλά θα μπορούσε να σώσει ζωές.
Δηλώσεις του καθηγητή Robert Banzett
Ο επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Robert Banzett από το Χάρβαρντ, εξήγησε: «Μερικοί ασθενείς περιγράφουν τη δύσπνοια ως αίσθημα ασφυξίας ή έλλειψης αέρα. Στα νοσοκομεία, οι νοσηλευτές ρωτούν πάντοτε για τον πόνο, αλλά σχεδόν ποτέ για τη δύσπνοια. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να αναγνωρίσουν και να περιγράψουν αυτό το σύμπτωμα με ακρίβεια».
Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ERJ Open Research, όπου οι συγγραφείς τονίζουν ότι η συστηματική καταγραφή της δύσπνοιας θα μπορούσε να βελτιώσει τη διαχείριση των συμπτωμάτων και να βοηθήσει στον έγκαιρο εντοπισμό ασθενών υψηλού κινδύνου.
Πόνος και δύσπνοια: δύο διαφορετικοί μηχανισμοί
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο της μελέτης ήταν ότι ο πόνος, παρότι αξιολογήθηκε με την ίδια μέθοδο, δεν συνδέθηκε με αυξημένη θνησιμότητα.
Ο καθηγητής Banzett διευκρίνισε: «Ο πόνος είναι ένα χρήσιμο προειδοποιητικό σήμα, αλλά όχι απαραίτητα ένδειξη απειλής για τη ζωή. Αν, για παράδειγμα, χτυπήσετε τον αντίχειρά σας με ένα σφυρί, μπορεί να βαθμολογήσετε τον πόνο σας με 11 σε κλίμακα 0–10, αλλά δεν διατρέχετε θανάσιμο κίνδυνο. Ορισμένοι τύποι πόνου, όπως εκείνοι που σχετίζονται με τα εσωτερικά όργανα, ίσως να προβλέπουν τη θνησιμότητα, αλλά τέτοια διάκριση δεν καταγράφεται στα κλινικά αρχεία».
Η δύσπνοια ως «συναγερμός» του σώματος
Παρά τα ανησυχητικά αποτελέσματα, ο καθηγητής Banzett τονίζει: «Η δύσπνοια δεν είναι θανατική καταδίκη. Ακόμα και στις ομάδες υψηλού κινδύνου, το 94% των ασθενών επιβιώνουν στη νοσηλεία και το 70% ζουν τουλάχιστον δύο χρόνια μετά. Ωστόσο, η γνώση του ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο με μια γρήγορη και οικονομική αξιολόγηση, μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη, εξατομικευμένη φροντίδα».
Εξηγώντας γιατί η δύσπνοια αποτελεί τόσο ισχυρό δείκτη, προσθέτει: «Η αίσθηση δύσπνοιας προειδοποιεί ότι το σώμα δεν λαμβάνει αρκετό οξυγόνο ή δεν αποβάλλει διοξείδιο του άνθρακα. Η αποτυχία αυτού του συστήματος συνιστά υπαρξιακή απειλή. Οι αισθητήρες στους πνεύμονες, την καρδιά και τους ιστούς αναφέρουν συνεχώς την κατάστασή τους, παρέχοντας έγκαιρη προειδοποίηση μέσω μιας έντονης συναισθηματικής αντίδρασης».
Τι λένε άλλοι ειδικοί για τα ευρήματα
Η καθηγήτρια Hilary Pinnock, πρόεδρος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Αναπνευστικής Εταιρείας και ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, σχολίασε: «Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον να βλέπουμε τη σαφή συσχέτιση της δύσπνοιας με τη θνησιμότητα και άλλα αρνητικά αποτελέσματα. Η αξιολόγηση σε κλίμακα 0–10 διαρκεί λιγότερο από ένα λεπτό, αλλά παρέχει ισχυρή πληροφορία. Τα ευρήματα αυτά θα πρέπει να οδηγήσουν σε περαιτέρω έρευνα για τους μηχανισμούς πίσω από τη συσχέτιση και για το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί αυτός ο “ισχυρός συναγερμός” για τη βελτίωση της φροντίδας των ασθενών».
Η γνώμη της Δρ. Cláudia Almeida Vicente
Η Δρ. Cláudia Almeida Vicente, πρόεδρος της Ομάδας Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης της Ευρωπαϊκής Αναπνευστικής Εταιρείας και γενική ιατρός στην Πορτογαλία, σχολίασε επίσης τη μελέτη: «Η δύσπνοια είναι ένα εξαιρετικά δυσάρεστο σύμπτωμα και μπορεί να προκληθεί από πολλές αιτίες, όπως άσθμα, λοίμωξη στο στήθος, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ή καρδιακή ανεπάρκεια».
Τι είναι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
Η ΧΑΠ είναι ομάδα παθήσεων που περιορίζουν τη ροή του αέρα στους πνεύμονες, προκαλώντας δύσπνοια, συριγμό και αίσθημα σφιξίματος στο στήθος. Υπολογίζεται ότι επηρεάζει περίπου 1,7 εκατομμύρια ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η δύσπνοια ως πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι
Η Δρ. Vicente τόνισε: «Η μελέτη αυτή δείχνει ότι η απλή αξιολόγηση της δύσπνοιας μπορεί να λειτουργήσει ως ισχυρό πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι κλινικής επιδείνωσης. Η νέα ή αυξημένη δύσπνοια κατά τη νοσηλεία αποτελεί σοβαρό δείκτη κινδύνου, πολύ πιο αξιόπιστο από τον πόνο. Οι ομάδες νοσηλείας πρέπει να αντιδρούν άμεσα σε οποιαδήποτε αύξηση δύσπνοιας, προχωρώντας σε γρήγορη αξιολόγηση και στενή παρακολούθηση».
Αναγκαιότητα ενισχυμένης μετανοσοκομειακής φροντίδας
Από την πλευρά της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, η Δρ. Vicente υπογράμμισε ότι η αυξημένη διετής θνησιμότητα των ασθενών που λαμβάνουν εξιτήριο με δύσπνοια δείχνει την ανάγκη για πιο αυστηρή μετανοσοκομειακή παρακολούθηση. «Οι ασθενείς αυτοί πρέπει να παρακολουθούνται συχνότερα, να γίνεται αναθεώρηση της φαρμακευτικής τους αγωγής και να εφαρμόζονται στρατηγικές πρόληψης της καρδιοπνευμονικής νόσου», υποστήριξε.
Η καρδιοπνευμονική νόσος περιλαμβάνει παθήσεις που επηρεάζουν τόσο την καρδιά όσο και τους πνεύμονες.
Συμπέρασμα: Ένα απλό εργαλείο με τεράστια προγνωστική αξία
Καταλήγοντας, η Δρ. Vicente σημείωσε: «Η γρήγορη αξιολόγηση της δύσπνοιας προσφέρει ισχυρή προγνωστική αξία και πρέπει να καθοδηγεί τόσο τις αποφάσεις για τους νοσηλευόμενους όσο και τον σχεδιασμό της φροντίδας των εξωτερικών ασθενών».