24/11/2025
Παρότι έχει μαστίσει την ανθρωπότητα για χιλιετίες, ο τυφοειδής πυρετός, στις ανεπτυγμένες χώρες, δύσκολα θεωρείται σήμερα απειλή. Ωστόσο, αυτό το αρχαίο βακτήριο στην πραγματικότητα παραμένει επικίνδυνο.
Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι το βακτήριο Salmonella enterica serovar Typhi (S. Typhi) που προκαλεί τον τυφοειδή πυρετό εξελίσσει εκτεταμένη αντοχή στα φάρμακα και αντικαθιστά γρήγορα τις μη ανθεκτικές μορφές.
Αυτή τη στιγμή τα αντιβιοτικά είναι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της ασθένειας. Τα τελευταία τριάντα χρόνια όμως η αντοχή του στις από του στόματος θεραπείες έχει αυξηθεί και για αυτό έχει αρχίσει και πάλι να εξαπλώνεται.
Σύμφωνα με το Science Alert, επιστήμονες από διάφορες χώρες – στο πλαίσιο της έρευνας που δημοσιεύτηκε στο The Lancet Microbe – ανέλυσαν το γονιδίωμα 3.489 στελεχών S. Typhi που εντοπίστηκαν από το 2014 έως το 2019 στο Νεπάλ, στο Μπαγκλαντές, στο Πακιστάν και στην Ινδία.
Τα δεδομένα έδειξαν αύξηση των εκτεταμένα ανθεκτικών στελεχών, γνωστών ως XDR Typhi. Τα στελέχη αυτά δεν επηρεάζονται από βασικά αντιβιοτικά όπως η αμπικιλλίνη, η χλωραμφαινικόλη και το τριμεθοπρίμη με σουλφαμεθοξαζόλη. Παρουσιάζουν όμως αντοχή και σε νεότερες θεραπείες όπως οι φθοριοκινολόνες και οι κεφαλοσπορίνες τρίτης γενιάς.
Το εξελιγμένο βακτήριο εξαπλώνεται παγκοσμίως
Ακόμα χειρότερα, αυτά τα στελέχη εξαπλώνονται παγκοσμίως με γρήγορο ρυθμό. Αν και οι περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζονται στη Νότια Ασία, οι ερευνητές έχουν καταγράψει σχεδόν 200 περιστατικά διεθνούς διασποράς από το 1990. Εκτός από την Νοτιοανατολική Ασία και την Ανατολική και Νότια Αφρική, τυφοειδή υπερβακτήρια έχουν βρεθεί και στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις ΗΠΑ και στον Καναδά.
Ο ερευνητής μολυσματικών νόσων του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, Jason Andrews, σημείωσε ότι η ταχύτητα με την οποία εμφανίζονται και εξαπλώνονται τα ιδιαίτερα ανθεκτικά στελέχη αποτελεί σοβαρή αιτία ανησυχίας και δείχνει την ανάγκη για άμεση ενίσχυση των μέτρων πρόληψης, κυρίως στις χώρες που κινδυνεύουν περισσότερο.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν εδώ και χρόνια για την αντοχή του τυφοειδούς πυρετού στα φάρμακα. Το 2016 εντοπίστηκε στο Πακιστάν το πρώτο XDR στέλεχος. Μέχρι το 2019 είχε γίνει το κυρίαρχο γονότυπο της χώρας.
Σήμερα έχει απομείνει μόνο ένα αποτελεσματικό από του στόματος αντιβιοτικό, η αζιθρομυκίνη. Και για αυτό υπάρχουν πλέον ανησυχίες. Μάλιστα από τη μελέτη διαπιστώθηκε ότι μεταλλάξεις που προσφέρουν αντοχή και σε αυτήν εξαπλώνονται, κάτι που απειλεί την αποτελεσματικότητα όλων των διαθέσιμων θεραπειών από το στόμα.
Αυτές οι μεταλλάξεις δεν έχουν ακόμα υιοθετηθεί από τα XDR στελέχη, αλλά αν συμβεί κάτι τέτοιο, η κατάσταση θα γίνει εξαιρετικά δύσκολη.
Ο χρόνος πιέζει
Αν δεν υπάρξει θεραπεία, ο τυφοειδής πυρετός μπορεί να είναι θανατηφόρος σε ποσοστό έως 20%. Το 2024 καταγράφηκαν πάνω από 13 εκατομμύρια περιστατικά. Τα συζευγμένα εμβόλια τυφοειδούς θα μπορούσαν να περιορίσουν τον κίνδυνο, αλλά αν δεν υπάρξει παγκόσμια πρόσβαση σε αυτά, μια νέα υγειονομική κρίση μπορεί να βρίσκεται κοντά.
Σημειώνεται πως η αντοχή στα αντιβιοτικά αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως και σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους από το HIV ή την ελονοσία. Όπου υπάρχουν διαθέσιμα, τα εμβόλια παραμένουν από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία για την αποτροπή μιας μελλοντικής καταστροφής. Όμως ο χρόνος πιέζει.