Η κατανόηση και η διαχείριση της διπολικής διαταραχής είναι κρίσιμη όχι μόνο για όσους ζουν με αυτήν την ψυχική νόσο, αλλά και για τους ανθρώπους γύρω τους: συγγενείς, φίλους και συντρόφους.

Πρόκειται για μια πολύπλοκη κατάσταση, καθώς οι απότομες εναλλαγές της διάθεσης και οι απρόβλεπτες συμπεριφορές αποτελούν μια εξαιρετικά δύσκολη πρόκληση. Ωστόσο η σωστή υποστήριξη μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά στην καθημερινότητα, τόσο του ασθενούς, όσο και των ανθρώπων του περιβάλλοντός του.

Τι είναι η διπολική διαταραχή;

Η διπολική διαταραχή, παλαιότερα γνωστή ως μανιοκατάθλιψη, είναι μια ψυχική νόσος που προκαλεί έντονες αλλαγές στη διάθεση, στην ενέργεια και στα επίπεδα δραστηριότητας του ατόμου, επηρεάζοντας την ικανότητά του να ανταποκριθεί στις καθημερινές του υποχρεώσεις.

Τυπικά εμφανίζεται στην εφηβεία ή στην πρώιμη ενήλικη ζωή, με μέση ηλικία εμφάνισης τα 25 έτη. Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι της διαταραχής, οι οποίοι διαφέρουν ως προς τη σοβαρότητα και τη θεραπεία, αν και παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα.

Το κύριο χαρακτηριστικό της νόσου είναι τα «επεισόδια διάθεσης» που κυμαίνονται από έντονη ευφορία ή ευερεθιστότητα (μανία) έως βαθιά θλίψη ή απελπισία (κατάθλιψη). Σε ορισμένες περιπτώσεις συνυπάρχουν και τα δύο συναισθήματα ταυτόχρονα (μικτό επεισόδιο).

  • Η Διπολική Διαταραχή Τύπου Ι χαρακτηρίζεται από εναλλαγές επεισοδίων μανίας, μείζονος κατάθλιψης και νορμοθυμίας (φυσιολογικής συναισθηματικής κατάστασης). Μπορεί να υπάρχει ταχεία εναλλαγή φάσεων ή να περιλαμβάνονται μεικτά επεισόδια.
  • Η Διπολική Διαταραχή Τύπου ΙΙ περιλαμβάνει εναλλαγές επεισοδίων υπομανίας (συμπτώματα μικρότερης έντασης από τη μανία), μείζονος κατάθλιψης και νορμοθυμίας.
  • Η Διπολική Διαταραχή Τύπου ΙΙΙ χαρακτηρίζεται από μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια και επεισόδια υπομανίας που πυροδοτούνται μόνο από τη φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά.

Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων, οι άνθρωποι βιώνουν και ακραίες αλλαγές στην ενέργειά τους, τις συνήθειες ύπνου και τη συμπεριφορά. Σε σοβαρά επεισόδια, μπορεί να εμφανιστούν ψυχωτικά συμπτώματα, όπως παραισθήσεις ή παραληρήματα, που τρομάζουν τόσο το ίδιο το άτομο όσο και τους γύρω του.

7 τρόποι να βοηθήσετε ένα άτομο με διπολική διαταραχή

Μάθετε όσα περισσότερα μπορείτε. Όσο περισσότερες γνώσεις έχετε, τόσο καλύτερα θα μπορείτε να υποστηρίξετε το άτομο με διπολική διαταραχή. Η κατανόηση των συμπτωμάτων των μανιακών και καταθλιπτικών επεισοδίων σας επιτρέπει να αντιδράτε σωστά στις αλλαγές διάθεσης.

Ακούστε χωρίς να κρίνετε. Δεν χρειάζεται πάντα να δώσετε συμβουλές ή λύσεις. Το να είστε ένας καλός ακροατής μπορεί να κάνει τη διαφορά, προσφέροντας αποδοχή και κατανόηση.

Συμμετέχετε στη θεραπεία. Μπορεί να μη χρειάζεται να παρευρίσκεστε στις συνεδρίες, αλλά μπορείτε να συνοδεύσετε το άτομο και να το περιμένετε. Αυτό δείχνει έμπρακτη στήριξη.

Δημιουργήστε ένα σχέδιο αντιμετώπισης κρίσεων. Ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης είναι απαραίτητο για περιπτώσεις έντονων επεισοδίων. Πρέπει να περιλαμβάνει ενέργειες σε περίπτωση αυτοκτονικών σκέψεων όταν βρίσκεται σε φάση κατάθλιψης ή αν χρειάζεται βοήθεια σε φάση έντονης μανίας, καθώς και καθημερινές στρατηγικές για τη διαχείριση των φάσεων χαμηλών επιπέδων ενέργειας.

Στηρίξτε, μην πιέζετε. Πρέπει να ξέρετε πότε να αποτραβηχτείτε και να αφήσετε έναν ειδικό της ψυχικής υγείας να αναλάβει. Αν και τα άτομα με διπολική διαταραχή μπορούν να πάρουν συνειδητές αποφάσεις, είναι σημαντικό να κατανοείτε πότε οι μεταπτώσεις στη διάθεσή τους και η συμπεριφορά τους είναι εκτός ελέγχου.

Μην παραμελείτε τον εαυτό σας. Η φροντίδα κάποιου άλλου δεν πρέπει να γίνεται εις βάρος της δικής σας υγείας. Φροντίστε να ξεκουράζεστε, να τρέφεστε σωστά και να ασκείστε. Η καλή δική σας υγεία θα σας επιτρέψει να συνεχίσετε να υποστηρίζετε αποτελεσματικά το άτομο που βοηθάτε.

Αναγνωρίστε τα όριά σας. Αν η κατάσταση ξεφύγει από τον έλεγχο, απευθυνθείτε άμεσα σε ειδικούς. Καλέστε τις αρχές αν υπάρχει κίνδυνος το άτομο να βλάψει τον εαυτό του ή αν νιώθετε πως απειλείστε εσείς ή άλλοι άνθρωποι.

Τι να κάνετε όταν κάποιος με διπολική διαταραχή σας απομακρύνει

Άτομα με διπολική διαταραχή μπορεί να απομακρύνουν τους κοντινούς τους, ειδικά κατά τη διάρκεια κρίσεων. Μη το παίρνετε προσωπικά. Αν δεν θέλουν να μιλήσουν σε εσάς, ρωτήστε αν υπάρχει κάποιος άλλος με τον οποίο αισθάνονται άνετα.

Αν αρνούνται τη βοήθεια ή δεν αναγνωρίζουν την κατάστασή τους, ενδέχεται να χρειαστεί να καλέσετε κάποιον ειδικό της ψυχικής υγείας ή να τους μεταφέρετε στο νοσοκομείο. Όπως προαναφέρθηκε, εάν υπάρχει κίνδυνος, επικοινωνήστε άμεσα με τις αρχές. Να θυμάστε πως συχνά ο θυμός του ατόμου προκύπτει και από την απογοήτευση. Η κατανόηση και η υποστήριξή σας μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεσή του.

8 φράσεις που δεν πρέπει να πείτε ποτέ

Όπως αναφέρει το VeryWellMind, το να γνωρίζετε τι να μην πείτε σε κάποιον με διπολική διαταραχή είναι κομβικό ανάμεσα σε μια θετική αλληλεπίδραση και μια επώδυνη, εξοργιστική, καταθλιπτική -ακόμα και καταστροφική- εμπειρία για αυτόν.

#1. «Υπερβάλλεις πάλι». Υποτιμά την εμπειρία του και ενισχύει το αίσθημα ντροπής.

#2. «Ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό». Αποφύγετε τις  κοινοτυπίες. Δεν βοηθούν και δεν δείχνουν κατανόηση.

#3. «Όλοι έχουν μεταπτώσεις στη διάθεση». Οι μεταπτώσεις στη διπολική διαταραχή είναι πιο έντονες και επικίνδυνες και δεν μπορούν να συγκριθούν με τις κοινές μεταπτώσεις στη διάθεση που μπορεί να έχει κάθε άνθρωπος.

#4. «Όλοι είμαστε λίγο διπολικοί». Η φράση μειώνει τη σοβαρότητα της διαταραχής και δείχνει άγνοια της κατάστασης.

#5. «Είσαι ψυχοπαθής». Οι υποτιμητικοί χαρακτηρισμοί κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου είναι επιβλαβείς, στιγματίζουν το άτομο, και σε καμία περίπτωση δεν βοηθούν. Το αντίθετο.

#6. Μη χρησιμοποιείτε τον όρο «μανιακός». Ο όρος κουβαλάει λανθασμένα και αρνητικά στερεότυπα για αυτό και έχει σταματήσει να χρησιμοποιείται.

#7. «Μα δεν φαίνεται να έχεις κάτι. Φαίνεσαι τόσο φυσιολογικός». Πολλοί συχνά τα άτομα κρύβουν τα συμπτώματα ή μπορεί να βρίσκονται σε ύφεση. Σκεφτείτε πώς θα σας ακουγόταν αν είχατε μια σοβαρή ασθένεια και κάποιος έλεγε: «Δεν μπορεί να είσαι άρρωστος, φαίνεσαι τόσο φυσιολογικός!»

#8. «Είναι από την περίοδό σου;». Οι μηνιαίες ορμονικές αλλαγές συχνά επηρεάζουν τη διάθεση, όμως αυτό δεν έχει απολύτως καμία σχέση με τη διπολική διαταραχή. Πρόκειται για μια απαξιωτική και σεξιστική προσέγγιση. Η διπολική διαταραχή δεν σχετίζεται με το φύλο ή τον κύκλο της περιόδου. . Οποιοσδήποτε είναι πιθανό να προσβληθεί από αυτή τη δήλωση, πόσο μάλλον ένα άτομο με διπολική διαταραχή.

Η στήριξη ενός ατόμου με διπολική διαταραχή απαιτεί υπομονή, ενσυναίσθηση και γνώση. Με τις κατάλληλες ενέργειες, μπορείτε να συμβάλετε ουσιαστικά στην ευημερία του, ενώ ταυτόχρονα προστατεύετε και τον εαυτό σας.