7/5/2025
Ο βάτραχος είναι ένα ψυχρόαιμο αμφίβιο με την ικανότητα να προσαρμόζει τη θερμοκρασία του σώματός του σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Αν ένας βάτραχος μπει σε μία κατσαρόλα με βραστό νερό θα πηδήξει αμέσως έξω. Αν, όμως, το νερό είναι αρχικά κρύο και σταδιακά η θερμοκρασία του αυξηθεί, ο βάτραχος θα προσαρμοστεί όσο αυτό ζεσταίνεται.
Στην προσπάθεια του αυτή θα εξαντλήσει την ενέργεια του, με αποτέλεσμα όταν συνειδητοποιήσει ότι το νερό έχει φτάσει σε σημείο βρασμού να είναι πολύ αδύναμος για να βγει από την κατσαρόλα.
Έτσι θα καταλήξει… βραστός. Αυτό τελικά που θα οδηγήσει στο θάνατο τον βάτραχο δεν είναι το βραστό νερό, αλλά η προσπάθειά του να προσαρμοστεί και η αδυναμία του να κρίνει τη σωστή στιγμή να πηδήξει έξω.
Με αυτό το απλό, αλλά σαφές παράδειγμα ο Ελβετός Ολιβιέ Κλερκ επιχείρησε να περιγράψει πώς πολλές φορές ο άνθρωπος προσαρμόζεται αντί να ξεφεύγει από τις καταστάσεις κινδυνεύοντας να «πεθάνει».
Συμπτώματα του συνδρόμου του βατράχου που βράζει εντοπίζουν επιστήμονες όταν πρόκειται για τον άνθρωπο και την προσαρμογή του στην κλιματική αλλαγή.
Υπερθέρμανση, πλημμύρες, ξηρασία, άνοδος της στάθμης των υδάτων… όλα μοιάζουν μέρος μίας κανονικότητας για πολλούς, οι οποίοι όχι μόνο δεν αντιδρούν, αλλά συνεχίζουν να ζουν όπως πριν χωρίς να υπολογίζουν τις δραματικές συνέπειες που μπορεί να έχει μία τέτοια στάση.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες (UCLA) και γνωστικό ψυχολόγο Ρατσίτ Ντούμπεϊ ο άνθρωπος διαμορφώνει την αντίληψη για τον περιβαλλοντικό κίνδυνο από τα πολιτικά πιστεύω και τις εμπειρίες του και συχνά επαναπροσδιορίζει την έννοια του «φυσιολογικού».
Με αφορμή ένα παλαιότερο αμερικανικό δημοσίευμα σχετικά με την λεγόμενη κλιματική απάθεια, δηλαδή την απομάκρυνση από περιβαλλοντικά ζητήματα παρά την κατανόηση των συνεπειών της κλιματική αλλαγής, ο ειδικός άρχισε να διερευνά την τάση του ανθρώπου να προσαρμόζεται στην αλλαγή, ακόμα και όταν έχει αποδειχθεί επιστημονικά η σύνδεση ανάμεσα στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και την περιβαλλοντική κρίση.
«Για χρόνια, υποθέταμε ότι αν το κλίμα επιδεινωνόταν αρκετά, οι άνθρωποι θα αντιδρούσαν, αλλά αντ’ αυτού, βλέπουμε το φαινόμενο του βατράχου που βράζει, όπου οι άνθρωποι αναθεωρούν το “φυσιολογικό” κάθε λίγα χρόνια», δήλωσε ο καθηγητής και πρόσθεσε ότι οι άνθρωποι προσαρμόζονται σε επιδεινούμενες περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως πολλαπλές περιόδους πυρκαγιών ετησίως, με ανησυχητικά γρήγορους ρυθμούς.
Αν άλλαζε ο τρόπος με τον οποίο η πληροφορία φτάνει στον αποδέκτη ώστε να γίνει πιο κατανοητή, θα οδηγούσε σε αποτέλεσμα;
Ο Ντούμπεϊ σε συνεργασία με συναδέλφους του από το UCLA και το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον διενήργησε σχετική μελέτη και διαπίστωσε ότι ο τρόπος με τον οποίο τα δεδομένα φτάνουν στον πολίτη έχει σημασία.
Αν για παράδειγμα τα κλιματικά στοιχεία παρουσιαστούν υπό μορφή γραφήματος δε θα έχουν την ίδια αίσθηση όσο η εικόνα μίας λίμνης που δεν έχει παγώσει το χειμώνα.
Οι ερευνητές χώρισαν σε δύο ομάδες τους συμμετέχοντας της μελέτης, η οποία δημοσιεύθηκε στο Nature Human Behavior. Στη μία παρουσιάστηκαν στοιχεία για μία φανταστική πόλη που ονόμασαν Τάουνσβιλ» και στη δεύτερη ομάδα για πέντε πραγματικές πόλεις δίπλα σε λίμνες σε όλο τον κόσμο.
Σε αμφότερες τις περιπτώσεις οι επιστήμονες έδειξαν ένα γράφημα με την αύξηση της θερμοκρασίας το διάστημα μεταξύ 1940 και 2020 και ένα γράφημα που έδειχνε κατά πόσο οι λίμνες είχαν παγώσει τους χειμερινούς μήνες την ίδια περίοδο. Καθένα από αυτά τα γραφήματα βασίστηκε στις ίδιες πληροφορίες σχετικά με τη σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας.
Την ίδια ώρα, οι συμμετέχοντες της μίας ομάδας με τις πραγματικές πόλεις είχαν στη διάθεσή τους στοιχεία για τη μείωση δραστηριότητας στη λίμνη, όπως το πατινάζ και το ψάρεμα, ως συνέπεια της έλλειψης πάγου.
Όταν οι ερευνητές κάλεσαν τους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν από το 1 έως το 10 την έκταση των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή, όσοι είχαν διαβάσει μόνο γραφήματα θερμοκρασίας έδωσαν βαθμολογία κατά μέσο όρο 6,6%, ενώ όσοι έμαθαν για τις λίμνες που δεν πάγωσαν βαθμολόγησαν με 7,5, δηλαδή επέδειξαν κατά 12% καλύτερη αντίληψη των συνεπειών.
«Όταν χρησιμοποιήσαμε τα ίδια δεδομένα θερμοκρασίας για μια τοποθεσία, αλλά τα παρουσιάσαμε με πιο έντονο τρόπο, η κλιματική απάθεια ξεπεράστηκε.
Δυστυχώς, όσοι εξέτασαν δεδομένα μόνο, σε σύγκριση με εκείνους που είχαν μια σαφέστερη παρουσίαση των ίδιων πληροφοριών, αντιλήφθηκαν κατά 12% λιγότερο την κλιματική επίδραση και νοιάστηκαν λιγότερο», εξήγησε ο ειδικός.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι αν ο πολίτης συνειδητοποιήσει πως μαζί με την κλιματική αλλαγή θα χάσει παραδόσεις και έθιμα τότε μπορεί να έχει ισχυρό κίνητρο να δραστηριοποιηθεί.
Όπως ανέφερε η Γκρεις Λιου που συμμετείχε στη μελέτη «δεν είναι μόνο οι θερμότεροι χειμώνες. Είναι επίσης η απώλεια του χόκεϊ επί πάγου και των λευκών Χριστουγέννων. Δεν είναι μόνο τα θερμότερα καλοκαίρια.
Είναι η εξαφάνιση μιας λίμνης λόγω ξηρασίας ή η ακύρωση προπονήσεων ποδοσφαίρου επειδή κάνει αφόρητη ζέστη».
Πηγή: https://www.newmoney.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
