25/5/2025
Σε μια εποχή που η παραγωγικότητα προβάλλεται ως βασική αρετή και η αδράνεια θεωρείται ένδειξη αποτυχίας, πολλοί άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με μια αδιόρατη, αλλά διαρκή αίσθηση απάθειας.
Άρθρο στο Psychology Today διερευνά τη διαφορά ανάμεσα στην «τεμπελιά» και την εσωτερική αποστασιοποίηση, αναλύοντας το ρόλο των εξωτερικών πιέσεων που οδηγούν σε μη βιώσιμα κίνητρα και προτείνοντας τρόπους επανασύνδεσης όσα δίνουν πραγματικά νόημα στην καθημερινότητα του καθενός.
Η τεμπελιά δεν είναι ο εχθρός – η αποσύνδεση είναι
Ζούμε σε μια κουλτούρα που λατρεύει την παραγωγικότητα. Αν δεν «παράγεις», αν δεν «προσπαθείς» ή δεν «τα δίνεις όλα», χαρακτηρίζεσαι εύκολα ως τεμπέλης ή χωρίς φιλοδοξίες. Αλλά συχνά αυτή είναι μια λάθος διάγνωση.
Η ψυχολογική έρευνα δείχνει ότι αυτό που αποκαλούμε «τεμπελιά» είναι συχνά σύμπτωμα και όχι «ελάττωμα» χαρακτήρα. Συχνά υποδηλώνει εξουθένωση, κατάθλιψη ή απώλεια σκοπού – ειδικά όταν πράγματα που κάποτε είχαν νόημα, τώρα μοιάζουν κενά.
Με άλλα λόγια: Αν βαριέστε, απλώς δεν υπάρχει κάτι που να σας εμπνέει. Και αυτό διορθώνεται.
Ο μύθος του κινήτρου: γιατί οι εξωτερικές πιέσεις δεν διαρκούν
Οι περισσότεροι από εμάς προσπαθούμε να λύσουμε το πρόβλημα με εξωτερικά μέσα. Για παράδειγμα φτιάχνουμε πιο αυστηρό πρόγραμμα και κατεβάζουμε εφαρμογές να μας βοηθήσουν στην παραγωγικότητα στην καθημερινότητά μας.
Αυτές οι τακτικές μπορεί να δουλέψουν προσωρινά, αλλά δεν αγγίζουν τη ρίζα του θέματος: την αποσύνδεση από το νόημα. Σύμφωνα με τη Θεωρία Αυτοκαθορισμού, η βιώσιμη κινητοποίηση βασίζεται σε τρεις βασικές ανάγκες:
- Αυτονομία: Το επέλεξα εγώ.
- Επάρκεια: Μπορώ να το κάνω.
- Σύνδεση: Αυτό έχει σημασία για μένα και για άλλους.
Αν η καθημερινότητά σου είναι γεμάτη πράγματα που δεν διάλεξες, που δεν έχουν αντίκτυπο ή που δεν είσαι καν σίγουρος ότι μπορείς να τα κάνεις καλά, δεν είναι περίεργο που νιώθεις βαριεστημένος
Από το «πρέπει» στο «θέλω» – Η στροφή στο εσωτερικό κίνητρο
Είναι λοιπόν σημαντικό να αντιληφθούμε τη διαφορά στο εξωτερικό και το εσωτερικό κίνητρο:
- Εξωτερικό κίνητρο: ανταμοιβές, επιβράβευση, πίεση, προθεσμίες.
- Εσωτερικό κίνητρο: περιέργεια, σκοπός, απόλαυση, αξίες.
Το εξωτερικό κίνητρο λειτουργεί μόνο προσωρινά. Τελικά χάνει τη δυναμική του και όλα μοιάζουν με μια άπειρη λίστα υποχρεώσεων. Το εσωτερικό, όμως, είναι «θεμελιώδες», καθώς μπορεί να δώσει ενέργεια ακόμα κι όταν τα πράγματα δυσκολεύουν.
Οπότε αν τελευταία δεν νιώθεις τίποτα να σε παρακινεί, ίσως ήρθε η ώρα να επανασυντονίσεις την εσωτερική σου πυξίδα, όχι με το να πιέσεις τον εαυτό σου, αλλά με το να ρωτήσεις: Τι θα με συγκινούσε τώρα; Τι θα έδινε ξανά νόημα;
3 τρόποι να ξανασυνδεθείς με το πραγματικό νόημα
Αν έχεις κολλήσει, δοκίμασε αυτούς τους τρεις δρόμους προς την αναζήτηση όσων έχουν πραγματικά νόημα στην καθημερινότητα.
1. Ξαναβρές το «γιατί» πίσω από την πράξη
Όταν σέρνεσαι να κάνεις κάτι, ρώτα: Γιατί το ανέλαβα εξαρχής; Τι πίστευα ότι θα κερδίσω ή θα προσφέρω; Ίσως υπάρχει μια βαθύτερη αξία – σύνδεση, ανάπτυξη, προσφορά – που χάθηκε μέσα στο άγχος και την πίεση.
Ίσως πάλι η απάντηση να είναι: Δεν το διάλεξα καν εγώ. Και αυτό έχει σημασία. Μπορεί να σε βοηθήσει να επαναδιαπραγματευτείς τι θα κρατήσεις και τι θα αφήσεις. Ακόμα και μια μικρή αλλαγή στην οπτική σου μπορεί να ξαναβάλει το νόημα στο προσκήνιο.
2. Βρες πρώτα το συναίσθημα που θες
Μην περιμένεις να σου έρθει η όρεξη. Ξεκίνα φέρνοντας στο προσκήνιο το συναίσθημα που θες να νιώσεις μόλις τελειώσεις. Για παράδειγμα:
- Θες να νιώσεις χρήσιμος; Κάνε κάτι μικρό για να βοηθήσεις κάποιον.
- Θες ενέργεια; Βάλε για πέντε λεπτά την αγαπημένη σου μουσική.
- Θες σύνδεση; Στείλε ένα μήνυμα σε κάποιον που αγαπάς.
Μόλις ξυπνήσεις το συναίσθημα – έστω και λίγο – είναι πιο πιθανό να συνεχίσεις. Αυτό βασίζεται στη θεωρία του συναισθηματικού σκοπού: δρούμε ανάλογα με το πώς θέλουμε να νιώσουμε, όχι μόνο με βάση το τι «πρέπει» να κάνουμε.
3. Δώσε χώρο σε αυτό που σε «φωτίζει»
Όταν όλο το πρόγραμμά σου είναι γεμάτο «πρέπει», ο εγκέφαλός σου σταματά να ξεχωρίζει τι πραγματικά θέλεις. Ακόμα και τα πάθη σου μπορεί να αρχίσουν να μοιάζουν με αγγαρείες.
Βρες έστω 15 λεπτά τη μέρα για κάτι που αγαπάς – χωρίς να περιμένεις παραγωγικό αποτέλεσμα: Ζωγράφισε, γράψε κάτι που δεν θα διαβάσει κανείς, βγες έξω χωρίς να μετρήσεις βήματα κ.α. Αυτός είναι ένας τρόπος επανασύνδεσης και λειτουργεί ως καταλύτης και για τα υπόλοιπα.
Δεν είσαι τεμπέλης, απλώς λαχταράς το νόημα
Αν η σπίθα σου έχει σβήσει τελευταία, μην υποθέτεις ότι φταις εσύ. Δεν έχεις χάσει το ενδιαφέρον για τη ζωή. Έχεις χάσει την όρεξη να την περνάς μηχανικά. Και αυτό είναι ένα σήμα που πρέπει να ακούσεις. Δεν χρειάζεσαι περισσότερο σπρώξιμο. Χρειάζεσαι να θυμηθείς τι σε κινεί. Και να δώσεις «άδεια» στον εαυτό σου να ξεκινήσεις από εκεί.
Πηγή: https://www.newsbeast.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
