17/1/2025
Ο χειμώνας, με τις χαμηλές θερμοκρασίες και τις μικρές ημέρες, δεν φέρνει μόνο αλλαγές στο περιβάλλον, αλλά και στον τρόπο που σκεφτόμαστε, νιώθουμε και συμπεριφερόμαστε.
Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, οι αλλαγές αυτές μπορούν να εξηγηθούν από την αλληλεπίδραση πολιτισμικών συνηθειών και φυσιολογικών αντιδράσεων του οργανισμού στις εποχικές αλλαγές.
Ο χειμώνας και η διάθεση
Δεν είναι σπάνιο να αισθάνεται κανείς πεσμένος κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Περίπου το 5% εκδηλώνει εποχική συναισθηματική διαταραχή (Seasonal Affective Disorder, SAD), μια μορφή κατάθλιψης που σχετίζεται με την έλλειψη έκθεσης στο ηλιακό φως.
Ακόμη κι εκείνοι που δεν φτάνουν στο επίπεδο κλινικής διάγνωσης, μπορεί να παρουσιάσουν αυξημένο άγχος ή ήπια κατάθλιψη – μια κατάσταση που επηρεάζει περισσότερο από το 40% των ανθρώπων, ιδιαίτερα στις βόρειες χώρες.
Η αιτία συνδέεται με τη μειωμένη παραγωγή σεροτονίνης λόγω της περιορισμένης ηλιακής ακτινοβολίας. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περιοχές με τις πιο σύντομες ημέρες και τους πιο κρύους χειμώνες, όπως η Σκανδιναβία, έχουν υψηλότερα ποσοστά SAD. Παρόμοιες εποχικές διακυμάνσεις έχουν παρατηρηθεί και σε ζώα, όπως οι πίθηκοι Ρέζους (Μακάκοι), υποδηλώνοντας ότι οι αλλαγές αυτές έχουν βαθιές βιολογικές ρίζες.
Διατροφή και χειμερινή αύξηση βάρους
Η χειμερινή περίοδος συχνά συνοδεύεται από αύξηση του σωματικού βάρους. Μελέτες δείχνουν ότι κατά την εορταστική περίοδο, οι άνθρωποι συνήθως παίρνουν από 0,5 έως 1,3 κιλά, αν και όσοι είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι τείνουν να παίρνουν περισσότερα. Η τάση αυτή δεν εξηγείται μόνο από την υπερβολική κατανάλωση γλυκών και λιπαρών τροφών, αλλά ενδεχομένως και από την εξελικτική μας ιστορία, σε συνδυασμό και με τη μειωμένη κινητικότητα λόγω κρύου.
Στο παρελθόν, οι πρόγονοί μας έπρεπε να προσαρμοστούν σε περιόδους έλλειψης τροφής κατά τη διάρκεια του χειμώνα, οπότε ο οργανισμός ανέπτυξε μηχανισμούς εξοικονόμησης ενέργειας και αύξησης βάρους. Σύμφωνα με τους επιστήμονες που υπογράφουν το άρθρο στο Conversation, οι προσαρμογές αυτές είναι πιθανόν να μεταβιβάστηκαν στους απογόνους, κωδικοποιημένες στα γονίδιά μας.
Αλλαγές στη σεξουαλική συμπεριφορά
Ένα ενδιαφέρον φαινόμενο που παρατηρείται τον χειμώνα είναι η αύξηση της σεξουαλικής δραστηριότητας και επιθυμίας. Στατιστικές δείχνουν ότι οι πωλήσεις προφυλακτικών, οι αναζητήσεις στο διαδίκτυο για σεξουαλικό περιεχόμενο και τα ποσοστά σύλληψης αυξάνονται σημαντικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Αν και αυτό το φαινόμενο παρατηρείται ευρέως, ο λόγος ύπαρξής του είναι ασαφής. Οι ερευνητές έχουν προτείνει πολλές εξηγήσεις , συμπεριλαμβανομένων πλεονεκτημάτων για την υγεία των βρεφών που γεννιούνται στα τέλη καλοκαιριού, όταν το φαγητό μπορεί ιστορικά να ήταν πιο άφθονο, αλλαγές στις ορμόνες του φύλου που μεταβάλλουν τη λίμπιντο, επιθυμίες για οικειότητα με κίνητρο την περίοδο των διακοπών ή και απλώς αυξημένες ευκαιρίες για σεξ. Σε κάθε περίπτωση, κοινή διαπίστωση των ερευνών είναι πως ο χειμώνας ενισχύει τη σεξουαλική ορμή.
Βελτίωση συγκέντρωσης και γενναιοδωρία
Ο χειμώνας φαίνεται επίσης να ενισχύει την ικανότητα συγκέντρωσης. Μελέτες δείχνουν ότι η απόδοση σε καθήκοντα που απαιτούν συνεχή προσοχή είναι υψηλότερη κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, πιθανώς λόγω των εποχικών αλλαγών στα επίπεδα της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης.
Επιπλέον, η περίοδος των χριστουγεννιάτικων γιορτών συνδέεται με αύξηση της γενναιοδωρίας. Οι δωρεές και τα φιλοδωρήματα αυξάνονται 4% κατά μέσο όρο, γεγονός που αποδίδεται στις πολιτισμικές αξίες που προάγουν την αλληλεγγύη και την προσφορά.
Οι άνθρωποι ως εποχιακά πλάσματα
Όπως πολλά ζώα, έτσι και οι άνθρωποι φαίνεται να επηρεάζονται από τις εποχές. Ο χειμώνας, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια εποχή του χρόνου, αλλά μια περίοδος που διαμορφώνει τον τρόπο ζωής, τις συνήθειες και την ψυχολογία μας, με τρόπους που μπορεί να μην έχουμε ακόμα πλήρως κατανοήσει ή αντιληφθεί.
Πηγή https://www.newsbeast.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
