«Νοστράδαμος» τα φυτά και τα δέντρα: Προβλέπουν ηφαιστειακές εκρήξεις

Η ηφαιστειακή δραστηριότητα παρακολουθείται και ελέγχεται από ειδικούς, οι οποίοι πραγματοποιούν μετρήσεις, επεξεργάζονται τα γεωλογικά δεδομένα, διερευνούν πιθανές χημικές και γεωλογικές μεταβολές και υπολογίζουν βάσει μοντέλων μελλοντικά ηφαιστειακά συμβάντα.Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις τα ηφαίστεια βρίσκονται σε απομακρυσμένα και δυσπρόσιτα σημεία, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η παρακολούθηση της δραστηριότητάς τους.Για αυτό το λόγο, οι ερευνητές αναζητούν νέα εργαλεία για να ανιχνεύσουν τις ενδείξεις πριν καταγραφεί μία έκρηξη ηφαιστείου.

Στην προσπάθεια αυτή, στρέφονται στα φυτά και τα δέντρα, καθώς αποδεικνύονται πολύτιμοι δείκτες για την πρόβλεψη ηφαιστειακής δραστηριότητας.

Πώς; Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου ΜακΓκιλ στο Μόντρεαλ του Καναδά, οι οργανισμοί αυτοί παρουσιάζουν σημαντικές μεταβολές στην ανάπτυξή τους όταν στο περιβάλλον τους απελευθερώνονται ηφαιστειακά αέρια.

Αναλυτικότερα, η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Ρόμπερτ Μπογκ, μελέτησε τη βλάστηση κοντά σε σημεία στην Καλντέρα Γελλοουστόουν στο Ουαϊόμινγκ.

Διαπιστώθηκε ότι τα φυτά ανταποκρίνονται στις αλλαγές στο έδαφος και το υπέδαφος, παρέχοντας πολύτιμες ενδείξεις για την αύξηση του μάγματος και τον κίνδυνο ηφαιστειακής δραστηριότητας ή την επικείμενη έκρηξη ενός ηφαιστείου.Τα φυτά, όπως αναφέρει η έκθεση, προσαρμόζουν τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουν όταν αλλάζει το περιβάλλον τους. Αυτή η προσαρμογή περιλαμβάνει αλλαγές στη φωτοσύνθεση και μοτίβα στη δομή των φύλλων.

Τα ηφαιστειακά αέρια, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, απελευθερώνονται συχνά καθώς το μάγμα ωθείται προς την επιφάνεια. Οι αλλαγές στη  συγκέντρωση των αερίων αυτών, αλλά και στη θερμοκρασία του εδάφους μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη των οργανισμών αυτών.Μάλιστα, οι ειδικοί εκτιμούν ότι τέτοιες ενδείξεις είναι πιθανό να καταγραφούν στους φυτικούς ιστούς ακόμα και μήνες ή χρόνια πριν τις εκρήξεις.

«Οι επιστήμονες συχνά μετρούν τις πτητικές εκπομπές από τα ηφαίστεια για να καταλάβουν πώς συμπεριφέρεται το μάγμα κάτω από το ηφαίστειο για την πρόβλεψη πιθανών ηφαιστειακών κινδύνων. Αυτές οι εκπομπές είναι δύσκολο και συχνά επικίνδυνο να μετρηθούν στο έδαφος. Ως εκ τούτου, η μέτρησή τους με δορυφόρους θα διευκόλυνε τη συνεπή και ασφαλή ανίχνευση αλλαγών στην ηφαιστειακή δραστηριότητα», αναφέρει η μελέτη.Εντούτοις, καθώς είναι σχεδόν αδύνατο να υπολογιστεί το ηφαιστειακό διοξείδιο του άνθρακα από το διάστημα, είναι απαραίτητη μία άλλη μέθοδος. Επομένως, «χρησιμοποιούμε φυτά επειδή χρησιμοποιούν διοξείδιο του άνθρακα και νερό για τη φωτοσύνθεση».Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι μικρή συγκέντρωση αερίων μπορεί να βοηθήσει στη γονιμοποίηση τοπικών φυτών, ωστόσο υψηλότερες συγκεντρώσεις ή πολύ αυξημένη θερμοκρασία εδάφους τους προκαλεί στρες ακόμα και θάνατο.

Αφού μελέτησαν δεδομένα από το 1984 έως το 2001 στο Εθνικό Πάρκο Γελλοουστόουν παρατήρησαν ότι τα κοντινά δάση αναπτύσσονταν χωρίς να τους επηρεάζει αρνητικά το ηφαίστειο. Όταν, όμως, η ηφαιστειακή δραστηριότητα εντάθηκε, αυξήθηκε η θερμοκρασία του εδάφους και ενισχύθηκαν οι εκπομπές αερίων το στρες των φυτών χτύπησε «κόκκινο».

Με αυτόν τον τρόπο και σε συνδυασμό με άλλες τεχνικές οι ειδικοί ελπίζουν ότι θα καταφέρουν να υπολογίσουν τη συχνότητα υπόγειων μεταβολών που ενδεχομένως θα οδηγήσει σε ηφαιστειακή έκρηξη, ώστε να έχουν μία πιο ξεκάθαρη εικόνα για το τι συμβαίνει κάτω από την επιφάνεια του εδάφους.