2/10/2022
Καρδιαγγειακά, καρκίνος, άνοια, διαβήτης, οστεοπόρωση, αυτές οι χρόνιες παθήσεις καραδοκούν και χρειάζεται ένας υγιεινός τρόπος ζωής από τις νεαρές ηλικίες για να αποφευχθούν ή να καθυστερήσουν
Ζωτικής σημασίας για τους ηλικιωμένους είναι η διατροφή, η οποία θα πρέπει να λειτουργεί ως «φάρμακο» για το σώμα, χωρίς να το καταπονεί ή να το επιβαρύνει.
Παρόλα αυτά, ένας στους τρεις ανθρώπους άνω των 65 ετών αντιμετωπίζει δυσθρεψία, μια κατάσταση κατά την οποία το σώμα δεν λαμβάνει από τη διατροφή του την απαραίτητη ποσότητα σε θερμίδες, πρωτεΐνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Αυτό προκύπτει είτε ως αποτέλεσμα μειωμένης πρόσληψης τροφής και θρεπτικών συστατικών, είτε ως αποτέλεσμα διαταραχών στην απορρόφηση και στον μεταβολισμό. Εκτός των σωματικών αιτιών η δυσθρεψία είναι αποτέλεσμα ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων.
Η δυσθρεψία έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και προκαλεί διαταραχές στη σωματική και νοητική λειτουργία. Σταδιακά οδηγεί σε απώλεια μυϊκής μάζας και δύναμης, που με τη σειρά τους μπορεί να οδηγήσουν σε σαρκοπενία (σοβαρή απώλεια μυϊκής μάζας), αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, αναιμία, οστεοπόρωση, κ.ά.
Ανεξήγητη απώλεια βάρους, εξάντληση, αδυναμία ή δυσκολία στην κίνηση αποτελούν κάποια από τα αναγνωρίσιμα «σημάδια» της δυσθρεψίας.
Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας (ΕΓΓΕ) Καθηγητής Ιωάννης Καραϊτιανός με αφορμή τη χθεσινή Παγκόσμια Ημέρα Ηλικιωμένων, αναφέρθηκε στη δυσθρεψία, τονίζοντας πως «η σωστή διατροφή, όπως η μεσογειακή, είναι σημαντική, όμως χρειάζεται και φυσική δραστηριότητα ήπιας έντασης, όπως περπάτημα και κολύμβηση. Η άσκηση στην τρίτη ηλικία συμβάλλει στο να διατηρηθούν σε καλή κατάσταση οι κινητικές λειτουργίες του ατόμου, η όραση και η ακοή, το καρδιαγγειακό και το αναπνευστικό σύστημα, καθώς επίσης και το μυοσκελετικό σύστημα, αυξάνοντας τη μυϊκή μάζα, την ευκινησία των αρθρώσεων και την αντοχή των οστών. Η άσκηση ενδυναμώνει το ηλικιωμένο άτομο, βοηθώντας το να έχει αίσθηση του σώματός του και βελτιώνει την ισορροπία του, με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο επιρρεπές σε πτώσεις. Παράλληλα με την άσκηση βελτιώνεται και η ψυχική διάθεση, μειώνεται το άγχος και απομακρύνεται ο κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης».
Προσοχή στα δόντια
Ο κ. Καραϊτιανός δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην ανάγκη επιμελούς φροντίδας της στοματικής υγείας των ηλικιωμένων γιατί ασθένειες του στόματος όπως η τερηδόνα, η περιοδοντική νόσος, η απώλεια δοντιών, η ξηροστομία και λειτουργικές δυσκολίες της μάσησης έχουν ως αποτέλεσμα να επηρεάζονται δυσμενώς η γενικότερη υγεία των ηλικιωμένων, αλλά και η ποιότητα διατροφής και ζωής τους.
«Η υγιής γήρανση είναι μία διαδικασία που μπορούμε να προσεγγίσουμε με προσωπική προσπάθεια και ατομικές ενέργειες, όχι όταν φτάσουμε στην τρίτη ηλικία, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, με ισορροπημένη διατροφή, κυρίως μεσογειακή, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, αποφυγή του αλκοόλ και του καπνίσματος, επαρκείς ώρες ποιοτικού ύπνου, καθημερινή άσκηση, διατήρηση των κοινωνικών συναναστροφών και παράλληλα επιμελή πραγματοποίηση προληπτικών εξετάσεων, μπορεί να μας βοηθήσει να διατηρήσουμε ένα καλό επίπεδο σωματικής και ψυχικής υγείας και να «γεράσουμε» όμορφα χωρίς σοβαρά προβλήματα», υπογράμμισε ο καθηγητής.
Χρόνια νοσήματα της τρίτης ηλικίας
Σύμφωνα με τον κ. Καραϊτιανό, οι χρόνιες παθήσεις είναι συχνότερες με την πάροδο της ηλικίας. Ο καρκίνος αποτελεί νόσο της τρίτης ηλικίας, αφού περίπου το 55% των νέων κρουσμάτων αφορά στα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω.
Είναι η πρώτη αιτία θανάτου για τις ηλικίες μεταξύ 65 -74 ετών και η δεύτερη αιτία θανάτου από 75 ετών και άνω.
Η εγκατάλειψη των προληπτικών εξετάσεων για καρκίνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας δυστυχώς οδήγησε σε μία μείωση των νέων διαγνώσεων καρκίνου κατά 40% το 2020 σε σχέση με το 2019. Ανάλογα στοιχεία έχουμε και για το 2021 και για το 2022.
Στο διάστημα της πανδημίας παρατηρήθηκε να προσέρχονται ασθενείς σε προχωρημένα στάδια καρκίνου τα οποία δεν επιδέχονται τις περισσότερες φορές ριζική θεραπευτική αντιμετώπιση με αποτέλεσμα αυξημένη θνητότητα, χαμηλή ποιότητα ζωής και μεγάλες ανάγκες σε φροντίδα τελικού σταδίου.
Οι περισσότερες μορφές καρκίνου διαγιγνώσκονται σε ηλικιωμένα άτομα. Πάνω από το 50% των κακοήθων όγκων στις ΗΠΑ και στην Ε.Ε. αφορά σε άτομα άνω των 65 ετών. Η ετήσια επίπτωση των κακοήθων νεοπλασμάτων αυξάνει με ταχύτατο ρυθμό σε ηλικίες άνω των 65 ετών.
Την τελευταία 30ετία μειώθηκαν κατά 25% οι θάνατοι από νεοπλασίες σε άτομα κάτω των 55 ετών, αλλά αυξήθηκε κατά 18% η θνητότητα από καρκίνο στους υπερήλικες ασθενείς.
Στις ΗΠΑ το 52% των καρκίνων στις γυναίκες και το 59% στους άνδρες διαγιγνώσκεται σε άτομα άνω των 65 ετών.
Οι συχνότερες μορφές καρκίνου είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, του προστάτη και του παχέος εντέρου για τους άνδρες και ο καρκίνος του μαστού, του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και των γεννητικών οργάνων για τις γυναίκες. Αύξηση παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας η επίπτωση του καρκίνου του παγκρέατος και του μελανώματος. Τα βασικοκυτταρικά καρκινώματα του δέρματος είναι συχνότατα νεοπλάσματα της προχωρημένης ηλικίας και για τα δύο φύλα και έχουν καλή πρόγνωση αν αντιμετωπιστούν σωστά και έγκαιρα.
Όπως αναφέρει ο Πρόεδρος της Ε.Γ.Γ.Ε. Καθηγητής κ. Ιωάννης Καραϊτιανός, πάνω από το 66% των θανάτων από καρκίνο συμβαίνει σε ασθενείς ηλικίας άνω των 65 ετών.
Έτσι προκύπτουν ηθικά και δεοντολογικά προβλήματα για την ιατρική περίθαλψη των ηλικιωμένων. Παρά τη σήμερα επικρατούσα άποψη ότι οι προληπτικές εξετάσεις για καρκίνο στα άτομα τρίτης ηλικίας στοιχίζουν δυσανάλογα στο Σύστημα Υγείας σε σχέση με το πιθανό όφελος, αυτό δεν φαίνεται να ισχύει. Έχει μείζονα σημασία η εφαρμογή εθνικών προγραμμάτων έγκαιρης διάγνωσης των συχνότερων μορφών καρκίνου (μαστού, παχέος εντέρου, προστάτη, τραχήλου μήτρας, δέρματος, κλπ.) ακόμα και σε άτομα προχωρημένης ηλικίας, τουλάχιστον μέχρι τα 75 έτη ανάλογα με τη βιολογική ηλικία αλλά και το προσδόκιμο επιβίωσης των ατόμων αυτών.
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου σημαίνει εξάλλου: λιγότερες βαριές χειρουργικές επεμβάσεις, λιγότερες χημειοθεραπείες και ακτινοθεραπείες, λιγότερες ημέρες νοσηλείας και τελικά προσφέρει μεγάλες πιθανότητες ίασης ή μακρότερης επιβίωσης με ικανοποιητική ποιότητα ζωής.
Καρδιαγγειακά νοσήματα
Αντίστοιχη εικόνα παρουσιάζει και η καθυστέρηση στη διάγνωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων όπως είναι η αρτηριακή υπέρταση, η στεφανιαία νόσος, οι αρρυθμίες και η κολπική μαρμαρυγή, η αποφρακτική αρτηριοπάθεια, κ.λ.π.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, σε παγκόσμιο επίπεδο 1 στους 3 ενήλικες πάσχει από αυξημένη αρτηριακή πίεση. Στην Ελλάδα η υπέρταση αφορά περίπου στο 20% του συνολικού πληθυσμού, αλλά στα άτομα 65 ετών και άνω το ποσοστό αυτό υπερβαίνει το 50% και όσο γηράσκει το άτομο αυξάνει και η επίπτωση της πάθησης.
Στην περίπτωση της στεφανιαίας νόσου, η νοσηρότητα και η θνητότητα της νόσου αυξάνουν με την ηλικία λόγω της συνύπαρξης πολλών παραγόντων κινδύνου όπως είναι η αρτηριακή υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία και αθηροσκλήρωση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία και το κάπνισμα. Ραγδαία είναι η αύξησή τους σε ηλικίες άνω των 75 ετών.
Η κολπική μαρμαρυγή είναι μια συνήθης μορφή καρδιακής αρρυθμίας όπου ο ρυθμός συστολής της καρδιάς είναι ταχύς, ανώμαλος και αποδιοργανωμένος. Παρατηρείται σε ποσοστό 5% στα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών και σε 10% στους υπερήλικες άνω των 80 ετών και αποτελεί το κύριο αίτιο θρομβοεμβολικών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. Στην Ελλάδα καταγράφονται πάνω από 30.000 αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια κάθε χρόνο και με θνητότητα γύρω στο 30% τον πρώτο χρόνο. Η στένωση των καρωτίδων, εξάλλου, ευθύνεται για το 25-30% των εγκεφαλικών αγγειακών επεισοδίων, ιδιαίτερα όταν η στένωση είναι της τάξεως του 70-80% και η διάγνωσή της είναι ευχερής με ένα απλό υπερηχογράφημα triplex. Και στις δύο περιπτώσεις (κολπική μαρμαρυγή και στένωση καρωτίδων), η αντιπηκτική φαρμακευτική αγωγή προστατεύει από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Σακχαρώδης διαβήτης
Η επίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη αυξάνεται ταχύτατα στην Ευρώπη και στη χώρα μας και υπολογίζεται σε 10% του ελληνικού πληθυσμού. Αποτελεί μαζί με την παχυσαρκία και την αρτηριακή υπέρταση βασικό παράγοντα θνησιμότητας. Οι οφειλόμενοι στον σακχαρώδη διαβήτη θάνατοι παγκοσμίως αγγίζουν το 1,5 εκατομμύριο ετησίως και 1 στους 20 θανάτους αποδίδεται άμεσα ή έμμεσα στον σακχαρώδη διαβήτη και τις επιπλοκές του.
Οστεοπόρωση
Αποτελεί και αυτή νόσο της τρίτης ηλικίας η οποία πλήττει πάνω από το 30% των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών και υπολογίζεται ότι πάσχουν από αυτή 200 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Οφείλεται στην κακή διατροφή, την έλλειψη άσκησης, τη μη επαρκή έκθεση στον ήλιο και την κληρονομικότητα, ενώ μελέτες στην Ελλάδα έδειξαν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα, που είναι απαραίτητη μαζί με το ασβέστιο για την υγεία των οστών, στο 60% των ενηλίκων ανδρών και στο 70% των γυναικών. Ένα οστεοπορωτικό κάταγμα συμβαίνει παγκοσμίως κάθε 3 δευτερόλεπτα (30% των οστεοπορωτικών ανδρών και γυναικών θα εμφανίσει ένα κάταγμα). Αξίζει να σημειωθεί ότι οι καταγματίες αυτοί έχουν πιθανότητα 85% να πάθουν και δεύτερο κάταγμα. Σοβαρότερες είναι οι επιπτώσεις από το κάταγμα του ισχίου. Ένα χρόνο μετά από κάταγμα του ισχίου η πιθανότητα θανάτου εξαιτίας του κατάγματος είναι 20%-25%, ανάλογα με το ιατρονοσηλευτικό επίπεδο, η δε πλήρης αποκατάσταση μετά από κάταγμα ισχίου δεν υπερβαίνει το 50%. Στην Ελλάδα το 2018 συνέβησαν περίπου 90.000 οστεοπορωτικά κατάγματα (εκ των οποίων τα 16.000 του ισχίου) και τα οποία κόστισαν περισσότερα από 700 εκατομμύρια ευρώ. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ετήσιο κόστος των καταγμάτων είναι 37 δισεκατομμύρια ευρώ και αναμένεται να αυξηθεί κατά 25% μέχρι το 2025. Δυστυχώς, η μεγάλη πλειοψηφία των οστεοπορωτικών ατόμων υποθεραπεύονται ή δεν λαμβάνουν καθόλου φαρμακευτική αγωγή, κυρίως λόγω οικονομικών δυσχερειών αλλά και της έλλειψης ορθής εκτίμησης της σοβαρότητας της πάθησης από τους πάσχοντες και το ιατρικό προσωπικό παγκοσμίως. Ακόμα και μετά το πρώτο οστεοπορωτικό κάταγμα, μόνο το 20% των ασθενών άνω των 50 ετών διεθνώς, αναγνωρίζονται ως ασθενείς με οστεοπόρωση και λαμβάνουν αγωγή πρόληψης νέου κατάγματος.1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 4 άνδρες άνω των 50 ετών θα υποστούν οστεοπορωτικό κάταγμα. Στην Ευρώπη κάθε μισό λεπτό έχουμε ένα οστεοπορωτικό κάταγμα ενώ η παγκόσμια οργάνωση υγείας προβλέπει ότι τα επόμενα 50 χρόνια θα υπάρχει τετραπλασιασμός των καταγμάτων του ισχίου. Στην Ελλάδα ο αριθμός των καταγμάτων του ισχίου αυξάνεται κατά 7% ετησίως!!! Οι πιο συχνοί τραυματισμοί που εμφανίζουν τα άτομα είναι στο κεφάλι, στον καρπό, στην σπονδυλική στήλη και στο ισχίο.
Άνοια
Από άνοια και άλλες διαταραχές της μνήμης πάσχουν περισσότεροι από 200.000 ασθενείς στη χώρα μας και λόγω της φύσης της νόσου συμπάσχει και ανάλογος αριθμός οικογενειών που φροντίζουν τους ασθενείς τους. Ο αντίστοιχος αριθμός για την Ευρώπη ανέρχεται σε 10.000.000 ενώ παγκοσμίως καταγράφονται 47.000.000 ασθενείς. Αν και φαίνεται να υπάρχει μία προοδευτική ελάττωση του αριθμού των πασχόντων στις αναπτυγμένες χώρες την τελευταία 20ετία, υπολογίστηκε ότι το 2020 έπασχαν από διαταραχές μνήμης 60 εκατομμύρια ασθενείς ενώ κάθε 20 χρόνια ο αριθμός αυτός θα διπλασιάζεται. Σημασία έχει η πρόληψη με τη σωστή μεσογειακή διατροφή, τη σωματική και πνευματική άσκηση, ενώ μεγάλες εξελίξεις αναμένονται από την έρευνα για τη γονιδιακή επιβάρυνση της νόσου και τη φαρμακευτική αντιμετώπισή της σε πρώιμα στάδια. Ιδιαίτερα υποστηρικτικό ρόλο για τη φροντίδα των ασθενών παίζει το ευαισθητοποιημένο και εκπαιδευμένο οικογενειακό περιβάλλον, καθώς και οι ειδικές μονάδες φροντίδας χρονίως πασχόντων.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία αγωνίζεται πάνω από τρεις δεκαετίες για τη θεσμοθέτηση της ειδικότητας της Γηριατρικής και στη χώρα μας που είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη στην οποία δεν είναι αναγνωρισμένη η Γηριατρική ως ιατρική ειδικότητα ή εξειδίκευση. Παρά την ομόφωνη απόφαση της Ολομέλειας του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας ήδη από το 2011, ποτέ δεν προχώρησε η έκδοση της σχετικής υπουργικής απόφασης.
Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας των Ηλικιωμένων ο πρόεδρος της ΕΓΓΕ υπογράμμισε πως θα πρέπει όλοι μαζί, κράτος, φορείς, κοινωνία, ΜΚΟ, να ενώσουμε τις δυνάμεις μας δημιουργικά ούτως ώστε οι ηλικιωμένοι να έχουν τη φροντίδα και τη στοργή που τους αξίζει. Στόχος όλων μας πρέπει να είναι η υγιής και ενεργή γήρανση και η αξιοπρεπής διαβίωση των ατόμων της Τρίτης Ηλικίας μέσα σε ένα φιλικό και στοργικό ευρύτερο περιβάλλον.
Η πανδημία είναι εδώ
Καταλήγοντας, ο κ. Καραϊτιανός επέστησε την προσοχή στον έγκαιρο αντιγριπικό εμβολιασμό και τη συχνή ιατρική παρακολούθηση για όλα τα χρόνια προβλήματα υγείας που τους απασχολούν αλλά και την επιμελή λήψη της φαρμακευτικής αγωγής που τους έχει χορηγηθεί για την αντιμετώπισή τους.
Πρόσθεσε πως, έστω κι αν η πανδημία του κοροναϊού βρίσκεται σε ύφεση, ωστόσο ο ιός βρίσκεται ακόμη εδώ και είναι χρέος μας να προφυλάξουμε τους ηλικιωμένους μας από πιθανή μετάδοσή του, αποφεύγοντας τις άσκοπες επαφές και τηρώντας οι ίδιοι σχολαστικά τις οδηγίες και προφυλάξεις και μη παραλείποντας τον εμβολιασμό με βάση τις εκάστοτε κατευθυντήριες οδηγίες.
Πηγή: https://www.in.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
