17\3\2025
Ως οσφυαλγία και με την ετυμολογική ερμηνεία της λέξης και μόνο ορίζουμε κάθε πόνο με εντόπιση στο κατώτερο τμήμα της σπονδυλικής στήλης.
Η οσφυαλγία διακρίνεται σε οξεία, όταν η διάρκειά της είναι μικρότερη των 6 εβδομάδων, και σε χρόνια όταν η διάρκειά της ξεπερνά τους 3 μήνες, όπου και ο ασθενής μπορεί να αποκλειστεί από τις καθημερινές του δραστηριότητες και να απομονωθεί από το κοινωνικό του περιβάλλον.
Η οξεία οσφυαλγία συνίσταται συνήθως σε ένα έντονο πόνο στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης με πιθανή την εκδήλωση νευρολογικών σημείων (πόνος-κάψιμο, μουδιάσματα στα κάτω άκρα, αίσθημα αδυναμίας στα κάτω άκρα, διαταραχές στην ούρηση ή/και στη λειτουργία του εντέρου, δυσκολία-δυσχέρεια στη βάδιση).
Στις περιπτώσεις που η οσφυαλγία λάβει χρόνια χαρακτηριστικά και φυσικά, ανάλογα με τα υποκείμενα αίτια και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε ασθενούς, μπορεί να λάβει ειδικά γνωρίσματα, όπως λόγου χάρη να εκλαμβάνεται σαν πρωινή και όχι μόνο δυσκαμψία στη μέση, αδυναμία και πόνος στην ορθοστάτηση κτλ.
Ένα υψηλό ποσοστό των ανθρώπων που αποτιμάται ως και το 80% του συνολικού πληθυσμού κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής του θα έρθει αντιμέτωπο με μια κρίση οσφυϊκού άλγους.
Η αιτιολογία ενός επεισοδίου οσφυαλγίας είναι πολυπαραγοντική. Για λόγους ευκολότερης κατανόησης του προβλήματος, είναι σωστό να διαχωριστεί ως οντότητα σε 2 μεγάλες κατηγορίες αιτίων.
Η πρώτη αφορά σε αίτια που «προσβάλλουν» την κατασκευή της σπονδυλικής στήλης και η δεύτερη σε συστηματικά νοσήματα που δημιουργούν πρόβλημα στην κατασκευή της σπονδυλικής στήλης ή αντανακλαστικό πόνο σε αυτή.
Στην πρώτη κατηγορία τα κύρια αιτία αφορούν σε:
- Μυϊκή καταπόνηση και τραυματισμό των μυών της σπονδυλικής στήλης,
- Δισκοπάθεια της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (κήλη δίσκου),
- Σπονδυλική αστάθεια-σπονδυλολίσθηση,
- Κύφωση, λόρδωση, σκολίωση της σπονδυλικής στήλης,
- Κατάγματα σπονδύλων,
- Αστάθεια ή/και δυσλειτουργία των ιερολαγονίων αρθρώσεων,
- Όγκους (πρωτοπαθείς ) στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης.
Στη δεύτερη κατηγορία των συστηματικών αιτίων μιας οσφυαλγίας τα κυριότερα προβλήματα αφορούν σε:
- Οστεοπόρωση,
- Αιματολογικά νοσήματα με συχνότερο το πολλαπλούν μυέλωμα,
- Μεταστατικούς όγκους στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης,
- Αυτοάνοσα νοσήματα (αγγυλοποιητική σπονδυλίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα),
- Εκφυλιστική αρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης,
- Κοιλιακά νοσήματα με αντανακλαστικό πόνο στην οσφύ με χαρακτηριστικότερα την παγκρεατίτιδα και τον κωλικό του νεφρού,
- Ψυχοσωματικά νοσήματα και κατάθλιψη.
Πότε η οσφυαλγία (ο πόνος στη μέση) θεωρείται σοβαρή και πότε πρέπει κάποιος να αναζητήσει ιατρική βοήθεια;
Από την αναλυτική προσέγγιση της αιτιολόγησης μιας οσφυαλγίας είναι εύκολα αντιληπτό ότι η πλειονότητα των επεισοδίων δεν χρήζουν ειδικής θεραπευτικής αντιμετώπισης ή διάγνωσης, τουλάχιστον σε πρώτη φάση.
Δεν είναι λίγοι οι ασθενείς που αποφεύγουν την ιατρική εκτίμησή τους είτε γιατί αποτελεί την επαναλαμβανόμενη εκδήλωση ενός χρόνιου γνωστού προβλήματος είτε γιατί ο πόνος υφέθηκε εύκολα μετά τη λήψη κάποιου αναλγητικού ή αντιφλεγμονώδους φαρμάκου.
Η σφοδρότητα του πόνου και ο μηχανισμός που πιθανότατα τον προκαλεί (π.χ. πόνος μετά από έντονη άθληση ή μετά από ένα ατύχημα -πτώση) κατά τη λήψη του ιστορικού από τον ασθενή ορίζει και τον τρόπο με τον οποίο θα προχωρήσει ο ειδικός ιατρός στην διερεύνηση και επίλυση του εκάστοτε προβλήματος.
Ένας επίμονος -οξύς πόνος που δεν υποχωρεί στην λήψη κάποιου φαρμάκου ή διαρκεί περισσότερο σε σχέση με πιθανά ανάλογα επεισόδια ή διαφοροποιείται σε σχέση μ’ αυτά, καθιστά αναγκαία την εξέταση από τον ειδικό ιατρό.
Επιπλέον, σημαίνουσα για την ανάγκη εκτίμησης από τον ειδικό χειρουργό της σπονδυλικής στήλης (Νευροχειρουργό ή Ορθοπαιδικό) είναι η παρουσία νευρολογικής βλάβης, καθώς και επιπλέον ειδικά χαρακτηριστικά του εκάστοτε ασθενούς (όπως π.χ. η παρουσία οστεοπόρωσης ή κάποιου συστηματικού νοσήματος κ.ο.κ.).
Ποιες είναι οι πιο αποτελεσματικές θεραπείες για την οσφυαλγία, τόσο συντηρητικές όσο και επεμβατικές;
Η συντριπτική πλειοψηφία των επεισοδίων οσφυαλγίας δεν χρήζουν ειδικής φροντίδας και σε σύντομο χρόνο με τη λήψη κοινών αναλγητικών φαρμάκων και το σχετικό περιορισμό της δραστηριότητας του ασθενούς, ο πόνος σταδιακά υποχωρεί. Σε όσους ασθενείς προκύπτει η ανάγκη ειδικής φροντίδας, η αντιμετώπιση καταρχάς είναι συντηρητική και διαβαθμισμένα συνίσταται στα ακόλουθα:
-Λήψη συνδυασμένης φαρμακευτικής αγωγής (αναλγητικά και μυοχαλαρωτικά φάρμακα, στεροειδή και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη),
-Φυσικοθεραπεία-κινησιοθεραπεία στη ΣΣ και στα κάτω άκρα,
-Επισκληρίδιες, ενδοτρηματικές και εγχύσεις στις αρθρώσεις της ΣΣ τοπικών αναισθητικών και στεροειδών φαρμάκων,
-Εφαρμογή ραδιοσυχνοτήτων στη ΣΣ-νευροκατάλυση του οσφυϊκού πόνου.
Σταθμός στη σωστή διαχείριση των ασθενών είναι η εφαρμογή, όπου είναι αναγκαίο, τόσο των τοπικών διηθήσεων όσο και των ραδιοσυχνοτήτων. Κι αυτό διότι οι κατάλληλα επιλεγμένοι ασθενείς και με σωστή αξιολόγηση από τον ειδικό χειρουργό της ΣΣ παρουσιάζουν θεαματική βελτίωση του πόνου και, ανάλογα με την αιτιολογία της οσφυαλγίας, είτε επιλύεται οριστικά το πρόβλημά τους είτε μετατίθεται σημαντικά στο χρόνο η χειρουργική αντιμετώπισή τους. Δεν θα πρέπει κανείς δε να αγνοεί και την διαγνωστική αξία των τοπικών διηθήσεων σε περιπτώσεις που η οσφυαλγία δεν έχει προφανή σύνδεση με κάποιο υποκείμενο νόσημα.
Η χειρουργική παρέμβαση σε μια πάθηση της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης αξιωματικά έχει θέση στις ακόλουθες περιπτώσεις ασθενών με:
- Οσφυαλγία, η οποία δεν υποχωρεί παρά τη συνδυασμένη συντηρητική θεραπεία για διάστημα μεγαλύτερο των 4-6 εβδομάδων,
- Εξελισσόμενη νευρολογική σημειολογία και κυρίως αδυναμία σε κάποιο από τα κάτω άκρα συμβατή και με τα απεικονιστικά ευρήματα της σπονδυλικής στήλης και
- Εγκατάσταση ιππουριδικής συνδρομής, δηλαδή περινεϊκής-περιγεννητικής αναισθησίας και αδυναμίας ελέγχου των σφιγκτήρων με αποτέλεσμα την παρουσία ακράτειας ή επίσχεσης των ούρων ή/και των κοπράνων.
Η σύγχρονη προσέγγιση των ασθενών με ανάγκη χειρουργικής παρέμβασης στην οσφυϊκή μοίρα αλλά και γενικότερα στη ΣΣ στοχεύει στην οριστική λύση του υποκείμενου προβλήματος με:
-ασφαλή τρόπο και σε σύντομο χειρουργικό χρόνο,
-μικρότερες χειρουργικές τομές και με μικρό ή -μηδενικό σχεδόν τραυματισμό των υποστηρικτικών μυϊκών στοιβάδων της ΣΣ,
-μικρές-μηδαμινές απώλειες αίματος,
-μικρότερο ποσοστό τοπικών λοιμώξεων και άλλων διεγχειρητικών επιπλοκών,
-σύντομη-άμεση επάνοδο στην κοινωνική και εργασιακή δραστηριότητα των ασθενών.
Ο φόβος ενός χειρουργείου είναι κατανοητός και φυσιολογικά υπαρκτός στο σύνολο των ασθενών. Ο ρόλος του ειδικού είναι κομβικός, καθώς πρέπει να διευκρινίσει την ανάγκη και το είδος της κατάλληλης χειρουργικής επέμβασης για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά, προσαρμοσμένη στο κλινικό του προφίλ.
Πώς μπορεί κάποιος να προλάβει την εμφάνιση της οσφυαλγίας μέσα από τη στάση του σώματος, την άσκηση ή άλλες αλλαγές στον τρόπο ζωής;
Η φυσική φθορά της σπονδυλικής στήλης είναι αναπόφευκτη, ωστόσο ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να συμβάλλουν στην πρόληψη και τη διαχείριση του πόνου στη μέση, καθώς και στη μείωση των τυχαίων μικροτραυματισμών. Η καθημερινή άσκηση βελτιώνει τη φυσική κατάσταση, ενώ η απώλεια περιττών κιλών μειώνει την πίεση στη μέση που μπορεί να προκαλεί πόνο. Όταν σηκώνετε βαριά αντικείμενα, είναι σημαντικό να χρησιμοποιείτε σωστή τεχνική, αφήνοντας τα γόνατα και τους γοφούς να υποστηρίξουν το βάρος, διατηρώντας το φορτίο κοντά στο στήθος σας. Για όσους εργάζονται σε γραφείο, μια καρέκλα που στηρίζει τη μέση και επιτρέπει στους γοφούς να βρίσκονται σε ορθή γωνία με το πάτωμα είναι απαραίτητη.
Η διαχείριση του άγχους είναι εξίσου σημαντική, καθώς το υπερβολικό στρες ή η κατάθλιψη αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης οσφυαλγίας Η διακοπή του καπνίσματος είναι επίσης ωφέλιμη, καθώς το κάπνισμα περιορίζει τη ροή του αίματος στους δίσκους, επιταχύνοντας τον εκφυλισμό τους. Τέλος, η χρήση ζώνης ασφαλείας κατά την οδήγηση και η αποφυγή απότομης καταπόνησης του σώματος, ειδικά αν δεν υπάρχει τακτική άσκηση, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην πρόληψη της οσφυαλγίας.
Η χρήση τέλους ζώνης οσφύος κατα την άρση μεγάλων βαρών παρέχει σταθερότητα στη σπονδυλική στήλη και περιορίζει την κινητικότητά της, προσφέροντας έτσι αίσθηση ανακούφισης. Ωστόσο, η συνεχής χρήση της μπορεί να οδηγήσει σε αποδυνάμωση των ραχιαίων και κοιλιακών μυών, που είναι απαραίτητοι για τη φυσική στήριξη της μέσης. Επομένως, είναι προτιμότερο να περιορίζεται η χρήση της ζώνης στο ελάχιστο δυνατό.
Η χρόνια οσφυαλγία μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Ποιες στρατηγικές προτείνετε για τη διαχείρισή της μακροπρόθεσμα;
Όπως σε όλα τα χρόνια νοσήματα έτσι και στην χρόνια οσφυαλγία η καθημερινότητα του ασθενούς συναρτάται-επηρεάζεται άμεσα από το πρόβλημά του.
Είναι ένα ζήτημα υγείας που στην πλειονότητα των περιπτώσεων συνδυάζει τον πόνο με τα νευρολογικά -κινητικά προβλήματα ,με συνέπεια η ποιότητα ζωής του ασθενούς να είναι τροποποιημένη και στις περισσότερες περιπτώσεις υποβαθμισμένη.
Η σφαιρική γνώση από την πλευρά του ειδικού του προβλήματος του ασθενούς ώστε να κατευθύνει τον ασθενή στην σωστή θεραπευτική λύση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στη σωστή αντιμετώπισή του.
Η υιοθέτηση ενός “μετρημένου” -υγιεινού τρόπου ζωής, με την άθληση και τον έλεγχο του σωματικού βάρους ως προτεραιότητες, από τη μια πλευρά και η πρόληψη-ικανή θεραπεία συστηματικών νοσημάτων όπως η οστεοπόρωση και οι αρθρίτιδες ,από την άλλη συντελούν στην αποφυγή ενός υποβαθμισμένου τρόπου ζωής για τον ασθενή, αλλά και το οικείο περιβάλλον του .
Πηγή https://www.onmed.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
