10/11/2025
Το έντερο δεν είναι απλώς ένα όργανο πέψης. Είναι ένας πολύπλοκος αγγελιοφόρος που, σύμφωνα με τους ειδικούς, στέλνει διαρκώς μηνύματα για το τι συμβαίνει στον οργανισμό μας και πολλές φορές, για το πώς ζούμε, τρεφόμαστε ή διαχειριζόμαστε το άγχος μας.
Ο Δρ. Salhab, γαστρεντερολόγος, αναφέρει ότι το πεπτικό σύστημα «επικοινωνεί» με τον εγκέφαλο σε μια συνεχή, αμφίδρομη συνομιλία.
Όπως εξηγεί, «το έντερο αντικατοπτρίζει όχι μόνο ό,τι τρώμε, αλλά και τον τρόπο ζωής, τα επίπεδα στρες και τα συναισθήματά μας».
Η αποκωδικοποίηση αυτών των σημάτων, προσθέτει, μπορεί να μας βοηθήσει να ξεχωρίσουμε πότε πρόκειται απλώς για μια παροδική ενόχληση και πότε είναι απαραίτητη η ιατρική παρέμβαση.
Το «λεξιλόγιο» του εντέρου
Το πεπτικό μας σύστημα είναι γεμάτο μηχανισμούς ανατροφοδότησης που μας στέλνουν διαρκώς ενδείξεις. «Το έντερο συνήθως “μιλάει” μέσα από φούσκωμα, υπερβολικά αέρια, κοιλιακές κράμπες, αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου, παλινδρόμηση ή καούρα, πρόωρη πληρότητα, ναυτία ή αίσθηση ότι το στομάχι είναι “εκτός λειτουργίας”», εξηγεί ο Δρ. Salhab.
Αν και πολλά από αυτά τα συμπτώματα είναι παροδικά και ακίνδυνα, μπορούν να προκληθούν από παράγοντες όπως:
- άγχος ή στρες,
- ιογενείς ή βακτηριακές λοιμώξεις,
- ορμονικές αλλαγές (π.χ. έμμηνος κύκλος),
- ταξίδια,
- φάρμακα,
- ή κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφών.
Η προσεκτική παρατήρηση του πότε και σε ποιες συνθήκες εμφανίζονται αυτά τα σημάδια μπορεί να αποκαλύψει σημαντικά στοιχεία για την υγεία του εντέρου.
Το «ένστικτο» έχει βιολογική βάση
Όπως επισημαίνει ο γαστρεντερολόγος, το ένστικτο έχει βιολογική βάση: «Το εντερικό νευρικό σύστημα, το πνευμονογαστρικό νεύρο, οι ορμόνες, τα ανοσολογικά σήματα και το μικροβίωμα επικοινωνούν διαρκώς με τον εγκέφαλο». Αυτή η στενή σύνδεση εξηγεί γιατί το άγχος μπορεί να προκαλέσει ναυτία ή γιατί η πίεση να κάνει το στομάχι να «σφίγγεται». «Δεν είναι όλα στο κεφάλι σας», σημειώνει. «Είναι ο εγκέφαλος και το έντερο που βρίσκονται σε ενεργή συνομιλία».
Τα προειδοποιητικά σήματα που δεν πρέπει να αγνοήσετε
Ο Δρ. Salhab προειδοποιεί ότι ορισμένα συμπτώματα, αν και φαίνονται αθώα, μπορεί να υποδηλώνουν βαθύτερα προβλήματα. «Οι άνθρωποι συχνά υποβαθμίζουν το χρόνιο φούσκωμα, την αναιμία από έλλειψη σιδήρου, τη συχνή καούρα που δεν περνά με αντιόξινα, τις ακούσιες μεταβολές βάρους ή τις νέες δυσανεξίες στη λακτόζη και τη φρουκτόζη», αναφέρει.
Προσθέτει ότι και εξωπεπτικά συμπτώματα μπορεί να σχετίζονται με γαστρεντερικές παθήσεις: «Επαναλαμβανόμενα έλκη στο στόμα, πόνοι στις αρθρώσεις, δερματικά εξανθήματα ή ερεθισμοί των ματιών μαζί με πεπτικά προβλήματα μπορεί να υποδηλώνουν φλεγμονώδη νόσο του εντέρου».
Ένα ακόμη ύποπτο σημάδι, όπως λέει, είναι «η ξαφνική ανάγκη να εντοπίζετε πού υπάρχει τουαλέτα όπου πάτε, μια αλλαγή που μπορεί να έχει διαγνωστική αξία».
Πότε η δυσφορία δείχνει κάτι σοβαρότερο
Το περιστασιακό φούσκωμα μετά από ένα βαρύ γεύμα είναι συνηθισμένο. Όταν όμως τα συμπτώματα επιμένουν ή εμφανίζονται απρόβλεπτα, μπορεί να υποκρύπτεται κάτι πιο σύνθετο.
Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου χαρακτηρίζεται από υποτροπιάζοντα κοιλιακό πόνο που σχετίζεται με τις κενώσεις και συνοδεύεται από δυσκοιλιότητα, διάρροια ή εναλλαγή των δύο.
Αντίθετα, η Φλεγμονώδης Νόσος του Εντέρου, όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα, προκαλεί ορατή φλεγμονή, αιμορραγία, απώλεια βάρους και πυρετό, απαιτώντας άμεση ιατρική αντιμετώπιση.
Οι τροφικές δυσανεξίες αποτελούν επίσης συχνό αίτιο. «Η κοιλιοκάκη, για παράδειγμα, είναι ανοσολογική πάθηση και χρειάζεται επίσημο έλεγχο πριν από οποιαδήποτε αλλαγή στη διατροφή», τονίζει ο ειδικός.
Οι συνήθειες που «εκπαιδεύουν» το έντερο
Η καθημερινότητα διαμορφώνει την υγεία του εντέρου περισσότερο απ’ όσο πιστεύουμε. Ο Δρ. Salhab απαριθμεί τους παράγοντες που το φθείρουν αθόρυβα: χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών, υπερβολικά επεξεργασμένες τροφές, κάπνισμα ή άτμισμα, υπερβολικό αλκοόλ, ανεπαρκής ύπνος, καθιστική ζωή, αφυδάτωση και συχνή χρήση ΜΣΑΦ.
Η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών και οι ακραίες δίαιτες, προειδοποιεί, «μπορούν να μειώσουν τη μικροβιακή ποικιλότητα του εντέρου, καθιστώντας το πιο ευάλωτο».
Τρεις καθημερινές συνήθειες για ισχυρότερο έντερο
Ο γαστρεντερολόγος προτείνει τρεις βασικούς πυλώνες:
- Ενυδάτωση και ισορροπία στη διατροφή: «Πίνετε αρκετό νερό, περιορίστε το αλκοόλ και επιλέξτε γεύματα με πρωτεΐνη, χρώμα και φυτικές ίνες», υποστηρίζει.
- Ποικιλία φυτικών τροφών: Φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηροί καρποί, σπόροι και δημητριακά ολικής θρέφουν τα ωφέλιμα μικρόβια του εντέρου.
- Συνέπεια στην κίνηση, τον ύπνο και τη διαχείριση του στρες: «Η σωματική δραστηριότητα, οι επτά έως εννέα ώρες ύπνου και οι πρακτικές ενσυνειδητότητας (όπως διαλογισμός) συμβάλλουν στη ρύθμιση του άξονα εντέρου–εγκεφάλου», σημειώνει.
Ο άξονας εντέρου–εγκεφάλου: Μια αμφίδρομη συνομιλία
«Το πνευμονογαστρικό νεύρο λειτουργεί σαν γραμμή επικοινωνίας σε πραγματικό χρόνο», εξηγεί ο Δρ. Salhab. «Τα βακτήρια του εντέρου παράγουν μεταβολίτες που επηρεάζουν τη φλεγμονή και τους νευροδιαβιβαστές, ενώ οι ορμόνες του στρες επηρεάζουν την κινητικότητα και την ευαισθησία».
Όταν αυτό το σύστημα λειτουργεί αρμονικά, οι άνθρωποι νιώθουν σταθερή ενέργεια, λιγότερες ημέρες με «ομίχλη εγκεφάλου» και ένα πιο ήρεμο στομάχι. Αντίθετα, η απορρύθμιση οδηγεί σε φούσκωμα, πόνο, επείγουσες κενώσεις και συναισθηματική αστάθεια.
«Η φροντίδα του εντέρου είναι και φροντίδα της ψυχικής υγείας», υπογραμμίζει.
Προβιοτικά και ζυμωμένες τροφές: Τι συνιστά ο ειδικός
Ο Δρ. Salhab προτείνει μια προσέγγιση «πρώτα η τροφή». Όπως λέει, «ξεκινώ πάντα με ζυμωμένες τροφές (όπως γιαούρτι με ζωντανές καλλιέργειες, κεφίρ ή ζυμωμένα λαχανικά) και με πρεβιοτικές ίνες, όπως βρώμη, κρεμμύδια, σκόρδο, μπανάνες και όσπρια».
Τα προβιοτικά συμπληρώματα, προσθέτει, μπορούν να είναι χρήσιμα σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά δεν ισχύουν τα ίδια για όλους. Συνιστά να δοκιμάζουμε μία αλλαγή κάθε φορά για τέσσερις έως οκτώ εβδομάδες, ώστε να παρακολουθούμε πώς ανταποκρίνεται ο οργανισμός.
Για άτομα με ανοσοκαταστολή, κύηση ή σοβαρές γαστρεντερικές παθήσεις, τονίζει ότι είναι απαραίτητη η συμβουλή γιατρού πριν από οποιαδήποτε έναρξη συμπληρωμάτων.
Πότε να απευθυνθείτε σε γαστρεντερολόγο
Ακόμη και όσοι ακολουθούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής χρειάζεται να γνωρίζουν πότε τα συμπτώματα απαιτούν ιατρική διερεύνηση. «Υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε μια περιστασιακή έξαρση και σε ένα σύμπτωμα που υποδηλώνει κάτι σοβαρότερο», εξηγεί ο Δρ. Salhab.
Τα «καμπανάκια» που πρέπει να μας στείλουν οπωσδήποτε στον γιατρό περιλαμβάνουν:
- αιμορραγία ή μαύρα κόπρανα,
- ανεξήγητη απώλεια βάρους,
- επίμονο εμετό,
- αναιμία,
- πυρετό,
- νυχτερινά συμπτώματα,
- δυσκολία στην κατάποση.
Επίσης, η επίσκεψη είναι απαραίτητη όταν:
- τα συμπτώματα επιμένουν εβδομάδες παρά τις αλλαγές,
- τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα παύουν να λειτουργούν,
- υπάρχει οικογενειακό ιστορικό γαστρεντερικών παθήσεων,
- ή εμφανίζονται νέα συμπτώματα μετά τα 40.
Το μήνυμα του ειδικού
Το έντερό μας, σύμφωνα με τον Δρ. Salhab, «είναι ένας από τους πιο αξιόπιστους δείκτες υγείας». Από ένα απλό φούσκωμα μέχρι μια επίμονη δυσφορία, κάθε σήμα είναι μια μορφή επικοινωνίας.
«Η υγεία του εντέρου δεν αφορά τη μία “υπερτροφή”, αλλά τη συνέπεια», τονίζει. «Η ποικιλία φυτικών τροφών, ο ποιοτικός ύπνος, η κίνηση, η διαχείριση του στρες και η έγκαιρη ιατρική φροντίδα είναι οι βάσεις για ένα ανθεκτικό πεπτικό σύστημα».
Και το τελικό του μήνυμα; «Να παραμένετε περίεργοι, να παραμένετε συνεπείς και να αναζητάτε φροντίδα όταν κάτι δεν πάει καλά. Το έντερό σας σπάνια κάνει λάθος».
