29/10/2025
Ειδικοί βάζουν τα πράγματα στη θέση τους με σαφήνεια και με βάση τα επιστημονικά δεδομένα…
Βάζετε το φαγητό σας, πατάτε ένα κουμπί και λίγα λεπτά ή και δευτερόλεπτα μετά είναι έτοιμο. Οι φούρνοι μικροκυμάτων εκπέμπουν ακτινοβολία για να ζεστάνουν το φαγητό γρήγορα και εύκολα και παρότι χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες, εξακολουθούν να υπάρχουν απορίες και μύθοι γύρω από τη λειτουργία και τις επιπτώσεις τους.
Τι ακριβώς συμβαίνει μέσα στον θάλαμο; Πώς επηρεάζει η διαδικασία αυτή τη δομή, την υφή ή ακόμα και τη διατροφική αξία του φαγητού; Και το πιο σημαντικό: είναι πραγματικά ασφαλές; Ειδικοί στο VeryWellHealth βάζουν τα πράγματα στη θέση τους – απαντώντας με σαφήνεια και με βάση τα επιστημονικά δεδομένα…
Πώς λειτουργεί ο φούρνος μικροκυμάτων
Στην καρδιά ενός φούρνου μικροκυμάτων βρίσκεται το μαγνητρόνιο – μια συσκευή που μετατρέπει την ηλεκτρική ενέργεια σε ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Αυτά τα κύματα (γνωστά ως μικροκύματα) κάνουν τα μόρια του φαγητού να δονούνται και να απορροφούν ενέργεια. Αυτή η δόνηση παράγει θερμότητα, η οποία τελικά μαγειρεύει ή ζεσταίνει το φαγητό.
Ποιοι τύποι μορίων επηρεάζονται περισσότερο
Τα μόρια νερού στο φαγητό επηρεάζονται περισσότερο από τα μικροκύματα. Γι’ αυτό και τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε νερό, όπως τα λαχανικά, ζεσταίνονται πιο γρήγορα από πιο ξηρές τροφές. Παρόλα αυτά, και άλλα μόρια όπως λίπη και σάκχαρα μπορούν να απορροφήσουν ενέργεια και να θερμανθούν.
Η θερμότητα διαχέεται μέσω αγωγιμότητας
Το μαγείρεμα στον φούρνο μικροκυμάτων γίνεται κυρίως μέσω αγωγιμότητας. Η θερμότητα μεταφέρεται από τις εξωτερικές, θερμές επιφάνειες του φαγητού προς το εσωτερικό του, με αποτέλεσμα να μαγειρεύεται από έξω προς τα μέσα.
Η υφή των τροφίμων μπορεί να αλλάξει
Η θέρμανση στον φούρνο μικροκυμάτων αλλάζει συχνά την υφή ορισμένων τροφίμων. Το νερό που περιέχεται σε αυτά μετατρέπεται σε ατμό, γεγονός που μπορεί να κάνει τροφές όπως τα λαχανικά πιο μαλακά. Ωστόσο, αν μείνουν πολλή ώρα μέσα, άλλα φαγητά μπορεί να γίνουν πολύ ξηρά.
Τα μικροκύματα βοηθούν στη διατήρηση των θρεπτικών συστατικών
Όταν χρησιμοποιούνται σωστά, οι φούρνοι μικροκυμάτων μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση των θρεπτικών συστατικών στα τρόφιμα. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να ενισχύσουν οφέλιμα συστατικά, όπως το ανθεκτικό άμυλο και τα αντιοξειδωτικά. Άλλες μέθοδοι μαγειρέματος, όπως το βράσιμο, συχνά οδηγούν σε απώλεια θρεπτικών συστατικών.
Αλλάζει η διατροφική αξία του φαγητού;
Η διατροφική αξία του φαγητού μπορεί να αλλάξει ανάλογα με τον τρόπο μαγειρέματος. Το πόσο επηρεάζεται εξαρτάται τόσο από το είδος του φαγητού όσο και από τη μέθοδο:
► Τα μικροκύματα διατηρούν περισσότερα θρεπτικά συστατικά από ό,τι άλλες μέθοδοι, όπως βράσιμο ή τηγάνισμα, καθώς το μαγείρεμα σε φούρνο μικροκυμάτων έχει μικρότερη θερμοκρασία και διαρκεί λιγότερο. Έρευνα διαπίστωσε ότι τα λαχανικά που μαγειρεύονται σε φούρνο μικροκυμάτων διατηρούν περισσότερη βιταμίνη C, συγκριτικά με το μπλανσάρισμα και βράσιμο.
► Μερικά θρεπτικά συστατικά αυξάνονται κατά το μαγείρεμα σε μικροκύματα. Έρευνες δείχνουν πως ορισμένες τροφές παρουσιάζουν αυξημένες ποσότητες αντιοξειδωτικών και ανθεκτικού αμύλου μετά το μαγείρεμα στον φούρνο μικροκυμάτων.
► Μερικά θρεπτικά συστατικά χάνονται με την υπερθέρμανση. Βιταμίνες που διαλύονται στο νερό, όπως οι C και B, είναι ευαίσθητες στη θερμότητα και μπορεί να μειωθούν αν το φαγητό παραμείνει πολλή ώρα στον φούρνο.
Συμπερασματικά, η χρήση μικροκυμάτων δεν προκαλεί σημαντικές απώλειες σε θρεπτικά συστατικά — και σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί και να ενισχύει τη θρεπτική αξία των τροφών.
Είναι ασφαλής η χρήση μικροκυμάτων;
Ναι, οι φούρνοι μικροκυμάτων θεωρούνται γενικά ασφαλείς, αρκεί να χρησιμοποιούνται σωστά.
- Οι αρμόδιες αρχές ρυθμίζουν τους κανόνες για την κατασκευή φούρνων μικροκυμάτων ώστε να πληρούν πρότυπα ασφαλείας. Αυτό εξασφαλίζει ότι οι συσκευές είναι κατάλληλες για οικιακή χρήση.
- Η ακτινοβολία των μικροκυμάτων δεν είναι επικίνδυνη. Οι φούρνοι χρησιμοποιούν μη ιονίζουσα ακτινοβολία, η οποία δεν προκαλεί βλάβες στο DNA ή στα κύτταρα, ούτε καθιστά το φαγητό «ραδιενεργό».
- Σπάνια, μπορεί να υπάρξει διαρροή ακτινοβολίας αν η συσκευή είναι κατεστραμμένη (π.χ. ραγισμένη πόρτα). Σε αυτή την περίπτωση, συνίσταται η απόσυρση του φούρνου.
- Χρήση κατάλληλων σκευών. Τα πλαστικά δοχεία μπορεί να λιώσουν ή να απελευθερώσουν βλαβερές ουσίες όταν θερμανθούν. Μελέτες δείχνουν πως το ζέσταμα σε μικροκύματα μπορεί να απελευθερώσει περισσότερα μικροπλαστικά σε σχέση με άλλες μεθόδους.
Οδηγίες για ασφαλή χρήση
Για να μαγειρεύετε με ασφάλεια στον φούρνο μικροκυμάτων:
► Φροντίστε για ομοιόμορφο μαγείρεμα. Τα μεγάλα κομμάτια ή οι πρωτεΐνες (όπως τα κρέατα) μπορεί να μην ψηθούν παντού το ίδιο. Χρησιμοποιήστε θερμόμετρο φαγητού για να βεβαιωθείτε ότι έχει φτάσει σε ασφαλή θερμοκρασία.
► Το φαγητό συνεχίζει να μαγειρεύεται και μετά την παύση του φούρνου. Αφήστε το να «σταθεί» λίγα λεπτά ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία μαγειρέματος.
► Μην βάζετε μεταλλικά αντικείμενα ή άλλα ακατάλληλα υλικά στο φούρνο μικροκυμάτων. Αυτά μπορεί να προκαλέσουν σπινθήρες ή ζημιές.
► Προσέξτε τα εγκαύματα. Το νερό που θερμαίνεται σε μικροκύματα μπορεί να υπερθερμανθεί και να προκαλέσει σοβαρά εγκαύματα αν δεν γίνει σωστός χειρισμός.
Εν κατακλείδι…
Οι φούρνοι μικροκυμάτων είναι ασφαλείς και αποτελεσματικοί — και όχι, δεν «χαλάνε» το φαγητό σας. Αντίθετα, μπορούν να διατηρήσουν περισσότερα θρεπτικά συστατικά σε σχέση με άλλες μεθόδους, ενώ προσφέρουν ταχύτητα και ευκολία. Η σωστή χρήση τους είναι το κλειδί για να απολαύσετε όλα τα οφέλη τους, χωρίς κινδύνους.