20/10/2025
Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων ανακοίνωσε εντυπωσιακά αποτελέσματα από μια νέα θεραπευτική στρατηγική που υπόσχεται να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται η νόσος
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Signal Transduction and Targeted Therapy, δείχνει ότι η αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του αιματοεγκεφαλικού φραγμού στα ποντίκια οδήγησε σε ταχεία απομάκρυνση των πλακών αμυλοειδούς-βήτα, ενός από τα βασικά παθολογικά χαρακτηριστικά της νόσου.
Μετά από μόλις τρεις ενέσεις του νέου φαρμάκου, ποντίκια που έφεραν γενετικές μεταλλάξεις που μιμούνται την ανθρώπινη νόσο Αλτσχάιμερ παρουσίασαν σημαντική αντιστροφή πολλών παθολογικών δεικτών. Μέσα σε λίγες ώρες από την πρώτη δόση, οι εγκέφαλοί τους εμφάνισαν μείωση κατά περίπου 45% στις συστάδες πλακών αμυλοειδούς-βήτα.
Αντιστροφή γνωστικών συμπτωμάτων και μακροπρόθεσμα οφέλη
Τα ποντίκια που προηγουμένως εμφάνιζαν σημάδια γνωστικής έκπτωσης, μετά τις τρεις δόσεις, παρουσίασαν απόδοση ίση με εκείνη υγιών συνομηλίκων σε εργασίες μνήμης και χωρικής μάθησης. Τα οφέλη, σύμφωνα με τους ερευνητές, διήρκεσαν τουλάχιστον έξι μήνες, ένα σημαντικό εύρημα που υποδηλώνει μακροχρόνια αποκατάσταση της εγκεφαλικής λειτουργίας.
Οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν τα αποτελέσματα ως «εξαιρετικά ενθαρρυντικά», αν και τονίζουν ότι πρόκειται για προκλινικά δεδομένα. «Οι θεραπευτικές επιπτώσεις είναι βαθιές», δήλωσε η ομάδα υπό την καθοδήγηση του Ινστιτούτου Βιομηχανικής της Καταλονίας (IBEC) και του Νοσοκομείου Δυτικής Κίνας του Πανεπιστημίου Σιτσουάν (WCHSU).
Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός: Από εμπόδιο σε θεραπευτικό στόχο
Η νέα μελέτη προτείνει έναν ριζικά διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης της νόσου. Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός, ένα κρίσιμο φίλτρο που διαχωρίζει το αίμα από τον εγκεφαλικό ιστό, προστατεύοντας τον εγκέφαλο από τοξίνες και μικροοργανισμούς, αντιμετωπίζεται πλέον όχι ως εμπόδιο που πρέπει να παρακαμφθεί, αλλά ως ιστός που χρειάζεται επιδιόρθωση.
Παραδοσιακές προσεγγίσεις έχουν επιχειρήσει να «παρακάμψουν» τον φραγμό, χρησιμοποιώντας νανοσωματίδια ως φορείς φαρμάκων ή προσωρινό άνοιγμα μέσω υπερήχων. Όμως, σύμφωνα με τους κύριους συγγραφείς Junyang Chen και Pan Xiang από το Πανεπιστήμιο Σιτσουάν, αυτές οι μέθοδοι παραβλέπουν το γεγονός ότι ο ίδιος ο φραγμός μπορεί να είναι δυσλειτουργικός στις περιπτώσεις Αλτσχάιμερ.
«Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός δεν είναι απλώς ένα εμπόδιο. Είναι ένα δυναμικό σύστημα μεταφοράς που στην ασθένεια φαίνεται να έχει παθολογική προκατάληψη», αναφέρουν.
Νανοσωματίδια που “επιδιορθώνουν” τον εγκέφαλο
Αντί να προσπαθήσουν να μεταφέρουν φάρμακα μέσα στον εγκέφαλο, οι ερευνητές εστίασαν στην αποκατάσταση της φυσικής ικανότητας του οργανισμού να απομακρύνει τη βήτα αμυλοειδή. Τα νανοσωματίδια που ανέπτυξαν λειτουργούν όχι ως παθητικοί φορείς, αλλά ως ενεργοί μικροσκοπικοί μηχανικοί, που διορθώνουν τη ροή της κυκλοφορίας στα αγγεία του εγκεφάλου και αποκαθιστούν τον φυσικό μηχανισμό καθαρισμού.
Ο στόχος τους είναι η ενδοθηλιακή πρωτεΐνη LRP1, η οποία εμπλέκεται στην απομάκρυνση των τοξικών πρωτεϊνών. Η ενεργοποίησή της φαίνεται να αποκαθιστά τη λειτουργικότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού.
«Το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα προέρχεται από την αποκατάσταση της αγγείωσης του εγκεφάλου», εξηγεί ο Giuseppe Battaglia, βιοϊατρικός μηχανικός στο IBEC. «Όταν το αγγειακό σύστημα λειτουργεί ξανά, ενεργοποιείται ένας μηχανισμός καθαρισμού που απομακρύνει τη βήτα αμυλοειδή και επιτρέπει στον εγκέφαλο να επανακτήσει την ισορροπία του.»
Νέα υπόθεση: η νόσος ξεκινά από τα όρια του εγκεφάλου
Οι ερευνητές ενισχύουν μια αναδυόμενη θεωρία ότι η νόσος Αλτσχάιμερ μπορεί να ξεκινά από τη δυσλειτουργία του αγγειακού συστήματος και όχι αποκλειστικά από τη νευρωνική αποδιοργάνωση. Εάν η θεωρία αυτή επιβεβαιωθεί, θα σηματοδοτήσει μια ριζική αλλαγή στη στρατηγική ανάπτυξης φαρμάκων.
Η νέα θεραπευτική προσέγγιση εστιάζει λοιπόν στην επανόρθωση της φυσιολογικής «κυκλοφορίας αποβλήτων» του εγκεφάλου, μια διαδικασία που, όταν διαταραχθεί, οδηγεί στη συσσώρευση βλαβερών πρωτεϊνών και στην εκδήλωση των συμπτωμάτων της άνοιας.
Κριτικές και επιφυλάξεις της επιστημονικής κοινότητας
Η Julia Dudley, επικεφαλής έρευνας στο Alzheimer’s Research UK, που δεν συμμετείχε στη μελέτη, τονίζει ότι τα αποτελέσματα, αν και εντυπωσιακά, πρέπει να αντιμετωπιστούν με προσοχή: «Είναι πολύ νωρίς για να πούμε αν η στρατηγική αυτή θα λειτουργήσει σε ανθρώπους. Τα ποντίκια έχουν διαφορετικό εγκεφαλικό αγγειακό σύστημα και η μελέτη εξέτασε έναν πολύ συγκεκριμένο υποτύπο άνοιας σε περιορισμένο αριθμό ζώων», επισημαίνει.
Ωστόσο, η Δρ. Dudley προσθέτει ότι η νέα προσέγγιση προσφέρει «σημαντικές ενδείξεις ότι η επιδιόρθωση του αιματοεγκεφαλικού φραγμού μπορεί να αποτελέσει μια νέα κατεύθυνση για την αντιμετώπιση του Αλτσχάιμερ». «Αυτό το είδος έρευνας, αν και πρώιμο, είναι κρίσιμο για να μας φέρει πιο κοντά στην εύρεση θεραπείας», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Το επόμενο βήμα: από το εργαστήριο στις κλινικές δοκιμές
Παρά τις επιφυλάξεις, η μελέτη ανοίγει νέους δρόμους στην έρευνα για τη νόσο Αλτσχάιμερ, η οποία μέχρι σήμερα παραμένει δύσκολα αντιμετωπίσιμη. Τα πρόσφατα φάρμακα, όπως η λεκανεμάμπη και η ντονανεμάμπη, παρότι μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη των συμπτωμάτων, δεν κατορθώνουν να αναστρέψουν τη νόσο.
Η διεθνής ομάδα σκοπεύει να προχωρήσει σε περαιτέρω μελέτες για να επιβεβαιώσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της νέας μεθόδου σε μεγαλύτερη κλίμακα, με στόχο μελλοντικά κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους.
Ένα ενθαρρυντικό βήμα προς μια νέα εποχή θεραπείας
Αν και τα αποτελέσματα προέρχονται από προκλινικά πειράματα, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η νέα θεραπευτική προσέγγιση «προαναγγέλλει μια νέα εποχή» στην έρευνα φαρμάκων για τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Η μελέτη, όπως καταλήγουν, αποδεικνύει ότι η επιδιόρθωση του ίδιου του εγκεφαλικού φραγμού (και όχι η απλή στόχευση των πλακών) μπορεί να είναι το κλειδί για την καταπολέμηση μιας ασθένειας που ταλανίζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
