29/10/2025
Προτάσεις για την αναζωογόνηση της Αθήνας, με φόντο την κλιματική κρίση, παρουσίασε ο καθηγητής Bas Smets, στο πλαίσιο έρευνας που εκπόνησε με τους φοιτητές του στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ.
Η εκδήλωση εντάσσεται στο πρόγραμμα Cooling Athens του Δήμου Αθηναίων και πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 24 Οκτωβρίου, στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης.
Οι 2 προτάσεις για την Αθήνα
Όπως τονίζει σε ανακοίνωσή του ο Δήμος Αθηναίων, η Αθήνα λόγω της γεωγραφικής της θέσης, κεντρικά της Μεσογείου, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης στην Ευρώπη. Με την κλιμάκωση της συχνότητας φαινομένων καύσωνα, η λήψη μέτρων που θα καταστήσουν την πόλη πιο ανθεκτική στις υψηλές θερμοκρασίες, κρίνεται αναγκαία περισσότερο από ποτέ. Αυτό έρχεται να καταδείξει η πρωτοβουλία του Δήμου Αθηναίων, Cooling Athens, παρουσιάζοντας έρευνα του Bas Smets με φοιτητές του Χάρβαρντ, καθώς και δύο προτάσεις σχεδιασμού που ανέπτυξε με το γραφείο του για τον Δήμο.
Η έρευνα του καθηγητή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, εξετάζει πώς το τοπίο μπορεί να λειτουργήσει ως δυναμικό στοιχείο του μικροκλίματος, μεταμορφώνοντας τον αστικό ιστό σε ένα ζωντανό σύστημα που δροσίζει και σκιάζει την πόλη. Μαζί με τους φοιτητές του διερευνούν τις κλιματολογικές συνθήκες στην Αθήνα, σε μία χρονική περίοδο από το 2025 έως το 2100. Εξετάζουν τέσσερα κλιματικά σενάρια με άνοδο της θερμοκρασίας από +2°C έως +5°C.
Μέσα από την ενεργοποίηση του εδάφους, του νερού και της βλάστησης, θα προτείνουν στρατηγικές βασισμένες στη φύση (Nature-Based Solutions) για την αντιμετώπιση της αστικής υπερθέρμανσης και την αναζωογόνηση του ιστορικού κέντρου. Κύρια παράμετρο μελέτης αποτελεί o αποκαλούμενος δείκτης UTCI, εννοώντας την αντιληπτή από τον άνθρωπο θερμοκρασία συμπεριλαμβάνοντας παράγοντες όπως η υγρασία και η ταχύτητα του ανέμου, που μπορεί να αποτελέσει στρατηγική βάση για την περίπτωση της Αθήνας. Όπως τονίζεται από τον Δήμο Αθηναίων, θέτοντας το τοπίο στο επίκεντρο του σχεδιασμού για μια πιο ανθεκτική και βιώσιμη πόλη, καταλήγουν στις εξής δύο προτάσεις για τον «δροσισμό» και την αναζωογόνηση της Αθήνας.
- Plaka Green Canopy: Με ένα δίκτυο αναρριχώμενων φυτών, που εκτείνεται στα σοκάκια της Πλάκας, δημιουργείται φυσική σκίαση στους δημόσιους χώρους και τις προσόψεις των κτιρίων.
- Varvakeios Urban Forest: Με τη δημιουργία πάρκου πάνω από το υφιστάμενο πάρκινγκ, μία «σκληρή» επιφάνεια μετατρέπεται σε «αστικό δάσος» με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση δροσερού μικροκλίματος. Έτσι, διαμορφώνεται δημόσιος χώρος για παιχνίδι και ξεκούραση.
Χ. Δούκας: Η συνεργασία με το Χάρβαρντ και τον καθηγητή Bas Smets ανοίγει τον δρόμο για μια πόλη που δίνει το παράδειγμα
Παρουσιάζοντας το όραμά του Δήμου, ο Δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, δήλωσε: «Η Αθήνα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της μάχης ενάντια στην κλιματική κρίση. Σε μια πόλη με ελλείψεις σε μεγάλους χώρους πρασίνου, επενδύουμε σε καινοτόμες λύσεις για να μειώσουμε τη θερμοκρασία και να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής των πολιτών. Από το πιλοτικό πρόγραμμα πόλεων ASCEND και το καινοτόμο έργο “Cooling Havens”, μέχρι τη “Διπλή Ανάπλαση” στον Ελαιώνα και την ενεργειακή αναβάθμιση των σχολείων, προχωράμε με έργα που συνδυάζουν το πράσινο, το νερό και την τεχνολογία. Με το νέο Κλιματικό Σύμφωνο της Αθήνας και τη συμμετοχή μας στις 100 Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις της Ευρώπης, δεσμευόμαστε για μείωση 80% των εκπομπών έως το 2030. Η συνεργασία με το Χάρβαρντ και τον καθηγητή Bas Smets ανοίγει τον δρόμο για μια πιο δροσερή, βιώσιμη και ανθεκτική Αθήνα – μια πόλη που μαθαίνει, καινοτομεί και δίνει το παράδειγμα».
Από την πλευρά του, ο Bas Smets, αρχιτέκτονας τοπίου και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, γνωστός μεταξύ άλλων για τον σχεδιασμό του δημόσιου χώρου γύρω από την Παναγία των Παρισίων στο Παρίσι, σημείωσε: «Η κλιματική προσαρμογή των πόλεων δεν είναι μόνο τεχνικό ζήτημα, είναι ζήτημα πολιτισμού και σχέσης με τη φύση. Στην Αθήνα, το φως, το έδαφος και το πράσινο μπορούν να λειτουργήσουν αρμονικά για να δημιουργήσουν μια νέα εμπειρία του δημόσιου χώρου μέσω μηχανισμών δημιουργίας μικροκλίματος. Η μελέτη και οι παρεμβάσεις που προηγήθηκαν τα τελευταία 20 χρόνια σε μεγάλες πόλεις της Ευρώπης αποτελούν πηγές για την τεχνογνωσία που μπορούμε να εφαρμόσουμε στην Πλάκα και την Βαρβάκειο».
Ο Πρόεδρος της ΔΑΕΜ Α.Ε, Ευάγγελος Μαρινάκης, τόνισε: «Οι προτάσεις του Bas Smets δείχνουν στην πράξη πώς ο σχεδιασμός του τοπίου μπορεί να επηρεάσει καθοριστικά το μικροκλίμα μιας περιοχής. Τέτοιες παρεμβάσεις αποδεικνύουν ότι μια ολιστική προσέγγιση στο αστικό τοπίο μπορεί να μειώσει αισθητά τη θερμοκρασία στο κέντρο της πόλης. Η επιφανειακή θερμοκρασία, δηλαδή, μπορεί να πέσει θεαματικά, ενώ η αισθητή θερμοκρασία – η ζέστη που πραγματικά νιώθουμε – να γίνει πολύ πιο ανεκτή. Δεν είναι μύθος – είναι εφικτό, όπως είδαμε και με άλλες παρεμβάσεις του Δήμου Αθηναίων το καλοκαίρι που μας πέρασε».
Ποιος είναι ο Bas Smets
O Bas Smets, πολιτικός μηχανικός με υπόβαθρο στην αρχιτεκτονική τοπίου και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, όπου ηγείται ερευνητικών προγραμμάτων για την κλιματική ανθεκτικότητα των πόλεων. Ίδρυσε την εταιρεία του το 2007 και από τότε έχει ολοκληρώσει περισσότερα από 50 έργα διεθνώς. Διατηρεί ομάδα από 25 αρχιτέκτονες και αρχιτέκτονες τοπίου. Τα έργα που αναλαμβάνει καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα από ιδιωτικές κατασκευές μέχρι έργα υποδομών και τοπίου.
Έχει υλοποιήσει έργα κατασκευής χώρων πρασίνου και πάρκων σε διάφορες πόλεις όπως στο Παρίσι, στις Βρυξέλλες, στο Λονδίνο και στη Χιμάρα. Το 2022 κέρδισε διεθνή διαγωνισμό για τον δημόσιο χώρο γύρω από τον καθεδρικό ναό «Παναγία των Παρισίων» στη Γαλλία.
