29/9/2025
Τα ευρήματα απο τη μελέτη της Μαρία Μπράνιας προσφέρουν μια νέα οπτική στη βιολογία της ανθρώπινης γήρανσης
Η υπεραιωνόβια Μαρία Μπράνιας, η οποία πέθανε πέρυσι στην Ισπανία σε ηλικία 117 ετών, δεν ήταν απλώς η γηραιότερη γυναίκα στον κόσμο. Ήταν ένα γενετικό αίνιγμα. Επιστήμονες στην Ισπανία ανέλυσαν το DNA της και βρήκαν κάτι εξαιρετικά σπάνιο: ένα γονιδίωμα που δεν είχε «γεράσει» βάσει των χρόνων ζωής της. Η βιολογική της ηλικία ήταν πολύ νεότερη. Τα ευρήματα ανοίγουν έναν νέο δρόμο στην κατανόηση της μακροζωίας και της υγιούς γήρανσης.
Η επιστημονική κοινότητα αλλά και το ευρύ κοινό εδώ και χρόνια ενδιαφέρονται για τους υπεραιωνόβιους – όσους ξεπερνούν τα 110 χρόνια ζωής – και για τα μυστικά που κρύβει η μακροζωία τους. Η Μπράνιας, λίγο πριν τον θάνατό της τον Αύγουστο του 2024, αποφάσισε να βοηθήσει μια ομάδα Ισπανών επιστημόνων να βρουν απαντήσεις.
Σε ηλικία 116 ετών, έδωσε δείγματα αίματος, σάλιου, ούρων και κοπράνων, ώστε να αναλυθούν το DNA και το μικροβίωμά της και να συγκριθούν με εκείνα μεγαλύτερων ομάδων ατόμων, από διάφορες ηλικιακές ομάδες.
Η ανάλυση, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Cell Reports Medicine, έδειξε ότι είχε βιοδείκτες βαθιάς γήρανσης, όπως κοντύτερα τελομερή – τα οποία αποτελούν σημάδι κυτταρικής γήρανσης – καθώς και έναν τύπο Β κυττάρων που συσσωρεύονται με την ηλικία, αλλά και κλωνική αιμοποίηση, μια κατάσταση σχετιζόμενη με το γήρας.
Ωστόσο, ταυτόχρονα παρουσίαζε χαμηλά επίπεδα φλεγμονής, πολύ καλή υγεία του εντέρου και ένα νεανικό επιγονιδίωμα, δηλαδή αλλαγές στον τρόπο που εκφράζονται τα γονίδια χωρίς να μεταβάλλεται το DNA.
Η Μπράνιας, την οποία οι ερευνητές χαρακτήρισαν «εξαιρετική περίπτωση», εμφάνιζε επίσης σπάνιες παραλλαγές στον γενετικό της κώδικα που φαίνεται να την προστάτευαν από συνηθισμένα προβλήματα υγείας, όπως καρδιοπάθειες, διαβήτη και νευροεκφυλιστικές νόσους που σχετίζονται με το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον.
Συγκεκριμένα διέθετε γενετικές παραλλαγές που σχετίζονται με:
- τη λειτουργία του ανοσοποιητικού και τη διατήρηση της γνωστικής ικανότητας,
- την αποδοτική επεξεργασία λιπών,
- την υγεία του εγκεφάλου και της καρδιάς κατά τη γήρανση.
«Μια νέα οπτική στη βιολογία της γήρανσης»
Όπως αναφέρει το Euronews, σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα ευρήματα αυτά προσφέρουν «μια νέα οπτική στη βιολογία της ανθρώπινης γήρανσης, προτείνοντας βιοδείκτες για υγιή μακροζωία και πιθανές στρατηγικές για αύξηση του προσδόκιμου ζωής».
Αν και τα γονίδιά της φαίνεται να έπαιξαν καθοριστικό ρόλο, οι ερευνητές προσπάθησαν να εντοπίσουν και ποιες από τις συνήθειές της συνέβαλαν στη μακροζωία. Η υπεραιωνόβια κατανάλωνε περίπου τρία γιαούρτια την ημέρα, γεγονός που, όπως σημειώνουν, ίσως συνέβαλε στη διατήρηση της υγείας του εντέρου και του σωματικού της βάρους.
Ακολουθούσε κυρίως μεσογειακή διατροφή, είχε σταθερές συνήθειες ύπνου, παρέμενε σωματικά δραστήρια και διατηρούσε καλή ψυχική υγεία. Επιπλέον, είχε πλούσια κοινωνική ζωή και τακτικά χόμπι όπως το διάβασμα, το πιάνο και η φροντίδα του κήπου της. Με άλλα λόγια είχε έναν ισορροπημένο τρόπο ζωής.
Το συμπέρασμα είναι σαφές: η Μπράνιας έζησε τόσο πολύ επειδή είχε κληρονομήσει «καλά» γονίδια και ακολούθησε έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Είχε γενετικές παραλλαγές που την προστάτευαν από κοινές ασθένειες της γήρανσης και ταυτόχρονα πρόσεχε τον εαυτό της. «Ήταν “τυχερή” από τη φύση της, αλλά και η ίδια βοήθησε τη μοίρα της», εξήγησε στο CNN ο Δρ. Μανέλ Εστέγιερ από το Ινστιτούτο Έρευνας Λευχαιμίας Josep Carreras στη Βαρκελώνη, εκ των συγγραφέων της μελέτης.
H μακροζωία της οφείλεται κατά 50% στα γονίδια και κατά 50% στον τρόπο ζωής της, εκτίμησε. «Όλα αυτά τα ευρήματα δείχνουν πώς, υπό ορισμένες συνθήκες, η γήρανση και η ασθένεια μπορούν να αποσυνδεθούν», τόνισαν οι ερευνητές, «αμφισβητώντας την κοινή αντίληψη ότι είναι άρρηκτα συνδεδεμένες».
Ο στόχος, σύμφωνα με τους ερευνητές, δεν είναι απαραίτητα να φτάσουμε όλοι τα 117. Είναι να περιορίσουμε όσο γίνεται το διάστημα που ζούμε με ασθένειες και σωματική κατάρρευση. Η κακή υγεία στα γηρατειά δεν είναι αναπόφευκτη. Είναι αποτέλεσμα βιολογικών μηχανισμών, και μπορούμε να τους επηρεάσουμε. Όπως ακριβώς κατάφερε η Μαρία Μπράνιας Μορέρα.