Ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας: Σταθερή ανάπτυξη την τελευταία 10ετία

Τη διετία 2020-2021, η Ελλάδα βρισκόταν στην τελευταία θέση με βάση το ποσοστό της δημόσιας δαπάνης για την υγεία επί των δημοσίων δαπανών μεταξύ των χωρών της ΕΕ-27. Συνεπώς ένα μεγάλο μερίδιο της αγοράς έχει στραφεί στην ιδιωτική υγείας. Η Ελλάδα κατέχει το υψηλότερο ποσοστό ιδιωτικής δαπάνης υγείας στην ΕΕ-27 και το 2022 (2021:37,7%).

Το 2021 η Ελλάδα, όσον αφορά σε αναλογία ιδιωτικών και δημόσιων νοσοκομείων ανά 1.000.000 κατοίκους, βρίσκεται στα επίπεδα του ευρωπαϊκού μέσου όρου (ΜΕΡΜ 2011-2021:-1,0%) ωστόσο, αν και παρουσιάζει θετικό ΜΕΡΜ 2011-2021:2,0%, εξακολουθεί να είναι στις χαμηλότερες θέσεις όσον αφορά στην αναλογία υγειονομικών ανά 1.000 κατοίκους στην Ευρώπη. Το 2022, υπολειπόταν του ευρωπαϊκού μέσου όρου στον αριθμό κλινών ανά 100.000 κατοίκους, καταλαμβάνοντας τη 14η θέση στην Ευρώπη. Το προσδόκιμο ζωής των χωρών της ΕΕ-27 παρουσιάζει σχετική σταθερότητα την περίοδο 2017-2022, με την Ελλάδα να ακολουθεί την ίδια πορεία (2021: 12η θέση, 2022: 11η θέση). Το 2022 το 24,6% του πληθυσμού στη χώρα μας είχε μια μακροχρόνια ασθένεια.

Τα κενά καλείται να καλύψει ο κλάδος των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας ο οποίος τα τελευταία έτη διαδραματίζει σημαντικό και πολλαπλό ρόλο στην οικονομική δραστηριότητα της χώρας, παρουσιάζοντας αναπτυξιακή σταθερότητα και ταυτίζεται με την πορεία του ΑΕΠ από το 2017 και έπειτα, με εξαίρεση το 2020 που ξεκίνησε η πανδημία.  Επίσης, οι προβλέψεις του European Commision για τα βασικά μακροικονομικά μεγέθη της χώρας είναι θετικές για την τριετία 2023-2025, παρουσιάζοντας αναπτυξιακή σταθερότητα. Ενώ η ετήσια έρευνα του Ι ΜΕ Γ ΣΕΒΕΕ έδειξε ότι το  45,2% των καταναλωτών αύξησε τις δαπάνες για υγεία και φάρμακο  2023 σε σχέση με το 2022, δεδομένου ότι χαρακτηρίζεται ως ανελαστική δαπάνη. Το 2023, ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή  για «φαρμακευτικά προϊόντα» υπερκέρασε τους αντίστοιχους δείκτες για «Ιατρικές υπηρεσίες» και για «Νοσοκομεία & Κλινικές».

Οι ιδιωτικοί πάροχοι υγείας θα κληθούν να υιοθετήσουν τις νέες τεχνολογίες στο έπακρο και να αξιοποιήσουν την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ), η οποία θα συμβάλλει στην παροχή αποδοτικότερων υπηρεσιών υγείας, καθώς και το Generative AI, το οποίο θα βοηθήσει στην έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση ασθενειών.

Κατανομή της αγοράς Υγείας

Εξηγώντας μας την κατανομή της αγοράς ο κ. Βασίλης Ρεγκούζας, πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της ΣΤΟΧΑΣΙΣ Α.Ε. επισημαίνει ότι σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Υγείας και της ΕΛ.ΣΤΑΤ., στην Ελλάδα το 2024 δραστηριοποιούνται 106 δημόσια νοσοκομεία, 148 ιδιωτικές κλινικές (γενικές κλινικές, ψυχιατρικές κλινικές, μαιευτικές κλινικές), 312 κέντρα υγείας, 46 κέντρα αποκατάστασης και αποθεραπείας και περίπου 2.000 διαγνωστικά κέντρα μορφής ΑΕ και ΕΠΕ με 53.250 συνολικά κλίνες και με συνολικό αριθμό εργαζομένων περίπου στις 30.000. Η αναλογία είναι περίπου 50 κλίνες ανά 10.000 κατοίκους, στο σύνολο των κλινών. Η γεωγραφική κατανομή των ιδιωτικών κλινικών δείχνει ότι οι Περιφέρειες Αττικής, Θεσσαλίας και Κεντρικής Μακεδονίας συγκεντρώνουν το 73,6% των ιδιωτικών κλινικών  (74,1% ήταν το 2023), με την Περιφέρεια Αττικής να βρίσκεται στην πρώτη θέση. Την ίδια στιγμή το 63,7% των ιατρών στη χώρα μας «εδρεύουν» στις Περιφέρειες Αττικής και Κ. Μακεδονίας (στοιχεία 2022).

Το μέγεθος της εγχώριας αγοράς των Ιδιωτικών Υπηρεσιών Υγείας (γενικές κλινικές, ψυχιατρικές κλινικές, μαιευτικές κλινικές, διαγνωστικά κέντρα, κέντρα αποκατάστασης και αποθεραπείας) ξεπέρασε τα €2,0 δις το 2023, παρουσιάζοντας Μέσο Ετήσιο Ρυθμό Μεταβολής (ΜΕΡΜ) 4,2% την περίοδο 2015-2023. Όσον αφορά στην τριετία 2024-2026, οι προοπτικές της αγοράς των Ιδιωτικών Υπηρεσιών Υγείας είναι ευοίωνες και εκτιμάται ότι η αύξηση στις επί μέρους κατηγορίες θα κυμανθεί από 3,0% έως 7,2%.  Ειδικότερα, οι γενικές κλινικές, ξεπέρασαν το €1,1 δις το 2023 παρουσιάζοντας ΜΕΡΜ 4,6% τη χρονική περίοδο 2015-2023. Οι ψυχιατρικές κλινικές παρουσιάζουν ΜΕΡΜ οριακά αρνητικό την περίοδο 2015-2023. Αντίθετα, οι μαιευτικές κλινικές ξεπέρασαν τα €250 εκ. το 2023, παρουσιάζοντας ΜΕΡΜ 3,5% την περίοδο 2015-2023. Τα διαγνωστικά κέντρα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία που εξετάζει η μελέτη, η οποία «προσεγγίζει» τα €500 εκ. το 2023 και παρουσιάζει ΜΕΡΜ 4,9% την περίοδο 2015-2023. Τέλος, τα κέντρα αποκατάστασης και αποθεραπείας παρουσίασαν ΜΕΡΜ 1,4% την περίοδο 2015-2023.

Αναφορικά με τα περιθώρια κέρδους του κλάδου, η μεγαλύτερη αύξηση του λειτουργικού κόστους τη διετία 2022-2023 σε σύγκριση με την αύξηση των συνολικών πωλήσεων είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των κερδών του κλάδου την ίδια περίοδο, γεγονός που οφείλεται κυρίως στον περιορισμό των κερδών των διαγνωστικών κέντρων και δευτερευόντως των γενικών κλινικών. Στη συνέχεια και με διαφορά ακολουθούν τα κέντρα αποκατάστασης και αποθεραπείας και οι μαιευτικές κλινικές.

Ο ανταγωνισμός είναι έντονος σε μία αγορά που παρουσιάζει αυξητική πορεία συνολικά (ΜΕΡΜ 2015-2023: 4,2% – ΜΕΡΜ 2021-2023: 7,4%) με εξαίρεση τις ψυχιατρικές κλινικές, προσελκύοντας νέους επενδυτές (funds) και αυξάνοντας την δυνατότητα για διεύρυνση του μεριδίου αγοράς. Ο ανταγωνισμός εντοπίζεται κυρίως μεταξύ των υφιστάμενων επιχειρήσεων, ίσης δυναμικότητας και μεγέθους και εστιάζεται στην ποιότητα και το εύρος των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Οι μεγαλύτεροι όμιλοι του κλάδου

Το Hellenic Healthcare Group που ιδρύθηκε το 2018 και περιλαμβάνει τα : ΥΓΕΙΑ, METROPOLITAN HOSPITAL, ΜΗΤΕΡΑ, METROPOLITAN GENERAL, ΛΗΤΩ, CRETA INTERCLINIC, Απολλώνειο Ιδιωτικό Νοσοκομείο (Κύπρος), Αρεταίειο Νοσοκομείο (Κύπρος), τα διαγνωστικά κέντρα HEALTHSPOT & ΠLATON ΔIAGNOSIS, τη Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, ΥΓΕΙΑ IVF Εμβρυογένεσις, το Κέντρο Μοριακής Βιολογίας και Γονιδιωματικής A-LAB,την Κλινική City Hospital, την εταιρεία Y-LOGIMED (εμπορία ιατροτεχνολογικών προϊόντων και εξοπλισμού υψηλής τεχνολογίας), την εταιρεία BUSINESS CARE (υπηρεσίες ασφάλειας και υγείας), το εκπαιδευτικό Κέντρο Heal Academy (εκπαίδευση, μετεκπαίδευση, κατάρτιση και έρευνα σε θέματα ιατρικής, νοσηλευτικής και όλων των επιστημών υγείας), την υπηρεσία HomeCare – Kατ’ οίκον Υπηρεσίες Υγείας και το πρότυπο διαγνωστικό κέντρο Κύπρου ΠΡΟΓΝΩΣΙΣ.

Ο όμιλος ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ που ξεκίνησε την πορεία του το 1984 και περιλαμβάνει τα: Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης, Ιατρικό Παλαιού Φαλήρου, Ιατρικό Ψυχικού, Ιατρικό Περιστερίου, Ιατρικό Δάφνης, Παιδιατρικό Κέντρο Αθηνών, Παιδιατρικό Ιατρικού Διαβαλκανικού, Μαιευτική Ιατρικού Διαβαλκανικού και 4 διαγνωστικά κέντρα στη Ρουμανία με την επωνυμία MEDSANA. Ωστόσο το 2024 ο όμιλος προέβη σε σημαντικές συνεργασίες, συμφωνίες και εξαγορές. Τον Μάρτιο 2024, ένωσε τις δυνάμεις του με το κορυφαίο παγκοσμίως Ίδρυμα Imperial College Healthcare NHS Trust, αποτελώντας έτσι σήμερα τον πρώτο Νοσοκομειακό όμιλο στην Ευρώπη ο οποίος εντάσσεται στο Διεθνές δίκτυο συνεργαζόμενων νοσοκομείων του Imperial College Healthcare. Τον Απρίλιο 2024, πραγματοποιήθηκαν συμβολικά εγκαίνια του νοσοκομείου Πολυκλινική Υγεία στην Κύπρο, τη διαχείριση του οποίου έχει αναλάβει ο Όμιλος του Ιατρικού Αθηνών και τον ίδιο μήνα εκδόθηκε προέγκριση οικοδομικής άδειας για την αξιοποίηση του οικοπέδου το οποίο ανήκει στο ΤΕΕ και βρίσκεται ακριβώς μπροστά από το νοσοκομειακό συγκρότημα του Ιατρικού Κέντρου στο Μαρούσι. Ο Όμιλος, μέσω της συμμετοχής του στη νεοσυσταθείσα εταιρεία «DI TERNA ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΙΔΙΚΟΥ ΣΚΟΠΟΥ», σε συνεργασία με την Dimand Real Estate και την ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, θα προχωρήσει στην ανέγερση κτιρίων γραφείων και νέων υποδομών υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά. Επίσης, υπέγραψε Μνημόνιο στρατηγικής συνεργασίας με τη θυγατρική της Lamda Development, ΕΛΛΗΝΙΚΟ Μ.Α.Ε. (The Εllinikon), για τη δημιουργία ενός υπερσύγχρονου και πρωτοποριακού Healthcare Park εντός της ανάπτυξης του Ελληνικού.  Ο κύκλος εργασιών το πρώτο 6μηνο 2024 ανήλθε στα €141.730 χιλ., έναντι €133.344 χιλ. το ίδιο διάστημα το 2023, σημειώνοντας αύξηση κατά 6,29%.

Ο όμιλος Euromedica (σύμφωνα με στοιχεία προ μετάβασης μέρους της δυναμικής της στην ΗΜΙΘΕΑ) που διαχειρίζεται ένα από τα μεγαλύτερα δίκτυα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας περίθαλψης στην Ελληνική Επικράτεια διαθέτοντας 23 διαγνωστικά σε όλη την Ελλάδα, 1 Κέντρο Κοσμητικής Δερματολογίας, 1 Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, 1 Κέντρο Αποκατάστασης και 6 Γενικές Κλινικές. Ο κύκλος εργασιών του ομίλου για το 2022 έκλεισε στα 101.843.000 ευρώ. Ωστόσο, ο όμιλος EUROMΕDICA παρά τη πώληση των κλινικών του παραμένει ψηλά στη λίστα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας με 21 διαγνωστικά κέντρα σε 5 πόλεις στην Ελλάδα.

Ο όμιλος ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ που ιδρύθηκε το 1981 και δραστηριοποιείται στην παροχή ιατρικών υπηρεσιών πρωτοβάθμιας περίθαλψης, με 70 αυτόνομα διαγνωστικά κέντρα σε Ελλάδα και Κύπρο. Ο όμιλος περιλαμβάνει τα: ΒΙΟΚΛΙΝΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ, ΒΙΟΚΛΙΝΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ ΕΥΖΩΙΑ, ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ, DIGITAL HEALTH SOLUTIONS, BIO BIOMED INTERNATIONAL LIMITED, YIANNOUKAS MEDICAL LABORATORIES LIMITED, ΑΛΦΑ ΕΥΡΕΣΙΣ & CROSSBORDERMEDCARE EUROPE AB. Ο κύκλος εργασιών για το 2022 ανήλθε στα 145.952.401 ευρώ.

Ο όμιλος ΙΑΣΩ που ξεκίνησε τη λειτουργία του το Μάιο του 1996 ως κλινική ΙΑΣΩ και το 2000, η ΙΑΣΩ Α.Ε. εισήχθη στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Ο όμιλος ΙΑΣΩ περιλαμβάνει τις εταιρείες: ΙΑΣΩ Α.Ε., ΙΑΣΩ Θεσσαλίας Α.Ε., Medstem Services – Υποστηρικτικές Υπηρεσίες Υγείας Α.Ε., ΙΑΣΩ Νοτίων Προαστίων Α.Ε., ΙΑΣΩ Επιχειρήσεις Υγείας Α.Ε. & HOCO Α.E.. Ο κύκλος εργασιών του 2023 ανήλθε στα 149.311.366 ευρώ.

Ο όμιλος ΗΜΙΘΕΑ στον οποίο ανήκει το νοσοκομείο ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ εξαγόρασε από τη Euromedica 6 γενικές και μαιευτικές κλινικές σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ρόδο και Κοζάνη, ένα Κέντρο Αποκατάστασης στη Θεσσαλονίκη και συμμετοχές σε άλλα Κέντρα Αποκατάστασης και εταιρείες Προμηθειών και Πληροφορικής. Συγκεκριμένα, η εξαγορά, δημιουργεί ένα δίκτυο κλινικών με την ευρύτερη γεωγραφική κάλυψη στην Ελλάδα, περιλαμβάνοντας το νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν στην Αθήνα, τη γενική κλινική Θεσσαλονίκης, την  κλινική Κυανούς Σταυρός στη Θεσσαλονίκη καθώς και την κλινική Γένεσις επίσης στη Θεσσαλονίκην την κλινική Δωδεκανήσου στη Ρόδο και την κλινική Ζωοδόχος Πηγή στην Κοζάνη. Στον όμιλο εντάσσονται επίσης το Πρότυπο Κέντρο Αποκατάστασης Αρωγή στην Πυλαία Θεσσαλονίκης καθώς και η Μονάδα IVF Fertilia που λειτουργεί εντός της κλινικής Γένεσις στη Θεσσαλονίκη. Η εξαγορά περιλαμβάνει ακόμη την προμηθευτική εταιρία Mediss και την εταιρία πληροφορικής Euromednet. Ο κύκλος εργασιών της ΗΜΙΘΕΑ (προ επιστροφών clawback & rebate) από την κύρια δραστηριότητα του Ερρίκος Ντυνάν για την περίοδο 1.1 – 31.12 2023  ανήλθε στα 65.863.232 ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 5,1% έναντι του 2022.

Το “MEDITERRANEO HOSPITAL – ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ & ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Ε.Δ. ΔΡΑΓΙΝΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ” είχε το 2023 κύκλο εργασιών 42.730.092,77

Ο όμιλος Affidea είναι ο μεγαλύτερος φορέας παροχής υπηρεσιών διαγνωστικής απεικόνισης, εξωνοσοκομειακής περίθαλψης και ακτινοθεραπείας στην Ευρώπη, που δραστηριοποιείται μέσω ενός εκτεταμένου δικτύου μονάδων υγείας σε 15 χώρες. Η Affidea ανήκει κατά πλειοψηφία στο Groupe Bruxelles Lambert (GBL), κορυφαίο επενδυτή στην Ευρώπη που εστιάζει στη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας, με πάνω από εξήντα χρόνια παρουσίας στο χρηματιστήριο. Στην Ελλάδα διαθέτει 40 Διαγνωστικά Κέντρα Affidea & Δερματολογικά Κέντρα City Med.

Ο όμιλος ΙΑΤΡΟΠΟΛΙΣ με 9 διαγνωστικά κέντρα και μία εξειδικευμένη ογκολογική κλινική, δομημένα στην Αττική. Ο όμιλος μάλιστα ξεπέρασε το μέσο όρο του EBITDA (%) της κατηγορίας βάσει δημοσιευμένων οικονομικών στοιχείων για το 2023 ενώ και τα κέρδη προ φόρων και αποσβέσεων (%) ήταν σε επίπεδα καλύτερα από το μέσο όρο πολλών επιχειρήσεων του χώρου.

Σύμφωνα με στοιχεία της stochasis από μια συγκριτική αξιολόγηση χρηματοοικονομικών δεικτών στις γενικές κλινικές, 3 στις 10 βάσει του δημοσιεύμένου κύκλου εργασιων τους για το 2023 ξεπέρασαν το μ.ο. του μικτού κερδους επί της % στο σύνολο των κλινικών του χώρου τους με το ΥΓΕΙΑ να σκαρφαλώνει στο 27,25%, το ΙΑΤΡΙΚΟ στο 22,39% και το ΠΕΡΣΕΥΣ στο 20,18%. Οι ίδιες ξεπερνούν και το μ.ο. του EBITDA %

Όσον αφορά στα διαγνωστικά κέντρα, ο δείκτης κεφαλαιακής διάρθρωσης κινείται σε σχετικά σταθερά επίπεδα την τετραετία 2020-2023, ενώ στα κέντρα αποκατάστασης και αποθεραπείας επανήλθε στα επίπεδα του 2018. Στη συγκριτική αξιολόγηση χρηματοοικονομικών δεικτών το ΑΠΟΛΛΩΝΕΙΟ, η ΕΥΕΞΙΑ και το ΟΛΥΜΠΙΟΝ ξεπερνουν το μ.ο. του EBITDA %. Σύμφωνα με τα αποτέλεσμα προ φόρων 12 κέντρων αποκατάστασης και αποθεραπείας, με δημοσιευμένα οικονομικά στοιχεία και για τις δύο χρήσεις 2022-2023, προκύπτει ότι 1 εξ αυτών βελτίωσε τα αποτελέσματά του το 2023 έναντι του 2022 (αύξηση κέρδους) ενώ 4 αύξησαν τις πωλήσεις τους το 2023 σε σχέση με το 2022, εκ των οποίων 1, όπως προαναφέρθηκε, αύξησε και τα κέρδη του.

Η δυναμική των μικρών κλινικών στην Ελλάδα

Εκτός όμως από τον όγκο των μεγάλων κλινικών η χώρα μας διαθέτει και μια σημαντική δυναμική μικρότερων κλινικών. Όπως μας εξηγεί η πρόεδρος του Συνδέσμου Ιδιωτικών Κλινικών Ελλάδος Βανέσα Δεληχρήστου, τα μέλη του  Συνδέσμου είναι 33 γενικές κλινικές, 11 μικτές κλινικές και 8 ειδικές κλινικές του Παθολογικού και του Χειρουργικού τομέα ου εδρεύουν και παρέχουν τις εξειδικευμένες ιατρικές και νοσηλευτικές υπηρεσίες τους σε ολόκληρη την επικράτεια της χώρας από τη Θράκη και τη Μακεδονία μέχρι την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου. Συνολικά οι κλινικές του Σ.Ι.Κ.Ε.  διαθέτουν 3.130 κλίνες νοσηλείας, εξυπηρετούν περισσότερους από 150.000 ασθενείς το χρόνο και διενεργούν περισσότερες από 50.000 χειρουργικές επεμβάσεις το χρόνο. Επίσης, απασχολούν περισσότερους από 3.000 εργαζομένους και συνεργάζονται με περισσότερους από 1.500 ιατρούς όλων των ειδικοτήτων. Οι κλινικές του ΣΙΚΕ διαθέτουν πάνω από 110 κλίνες ΜΕΘ, η πλειονότητα των οποίων διατίθενται στο ΕΚΑΒ.

Αναφορικά με τις επενδύσεις τους η κα Δεληχρήστου αναφέρει ότι τα τελευταία 3 έτη υπολογίζεται των ύψος των επενδύσεων των μικρών κλινικών γύρω στα 200.000.000  εκατ. ευρώ  και έχουν δημιουργηθεί  νέες κλινικές, νέες μονάδες ΜΕΘ, έχουν γίνει επενδύσεις σε νέα μηχανήματα όπως robot. Φυσικά αναμένεται να γίνουν και άλλες επενδύσεις όπως λέει διότι ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος, το ΑΙ και οι τεχνολογικές εξελίξεις οδηγούν σε νέους δρόμους υπενδύσεων.

Το οικονομικό τους αποτύπωμα στην αγορά

Οι ιδιωτικές κλινικές του Συνδέσμου ΣΙΚΕ, συχνά εξειδικευμένες σε συγκεκριμένες ιατρικές υπηρεσίες, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παροχή ποιοτικής φροντίδας σε τοπικό επίπεδο, καλύπτοντας ανάγκες που δεν εξυπηρετούνται επαρκώς από το δημόσιο σύστημα υγείας. Στη δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας, όσο αφορά τον ΕΟΠΥΥ κατέχουν περίπου το 25% της συνολικής αγοράς, ήτοι περίπου 50.000.000.  εκατομμύρια ευρώ.  Στο ερώτημα του τι προβλέπει η εφαρμογή των DRGs που θα ισχύσει από τα τέλη του έτους ή κα Δεληχρήστου μας εξηγεί ότι αναμένεται να ξεκινήσει η εφαρμογή τους από το νέο έτος. «Ήδη υπάρχουν κλινικές του συνδέσμου μας που συνεργάζονται πιλοτικά με το ΚΕΤΕΚΝΥ για τη συλλογή στοιχείων σχετικά με το κόστος των υπηρεσιών των ιδιωτικών κλινικών , καθώς και την εξοικείωση  των κλινικών με το νέο σύστημα. Ενδιαφέρον θα έχει πως θα κινηθούν οι δαπάνες του ΕΟΠΥΥ το 2026 μετά την εφαρμογή των DRGs  και την πραγματική απεικόνιση  του κόστους , που κατά τα φαινόμενα θα συνδυαστεί με claw back» επισημαίνει.