17/7/2025
Μια διεθνής έρευνα που εξετάζει τις πρωτεΐνες του ανθρώπινου σώματος έφερε στο φως νέα στοιχεία σχετικά με τη γήρανση και τον εντοπισμό και τη θεραπεία καταστροφικών νευρολογικών ασθενειών όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον.
Η μελέτη της μεγαλύτερης βιβλιοθήκης πρωτεϊνών που έχει δημιουργηθεί μέχρι σήμερα βοηθά στην προσέγγιση της ημέρας όπου «η διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ θα σταματήσει να ισοδυναμεί με θανατική καταδίκη», όπως δήλωσε ο δισεκατομμυριούχος Μπιλ Γκέιτς, ο οποίος συνέβαλε οικονομικά στην έρευνα.
Τα ευρήματα, τα οποία δημοσιεύθηκαν την Τρίτη σε μια σειρά άρθρων στο περιοδικό Nature Medicine, αποτελούν μέρος μιας εντεινόμενης προσπάθειας να συνδυαστούν μεγάλα βιολογικά δεδομένα με ανάλυση ενισχυμένη από τεχνητή νοημοσύνη, προκειμένου να εντοπιστούν πρώιμοι δείκτες που μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση παθήσεων που παραδοσιακά είναι εξαιρετικά δύσκολο να θεραπευτούν.
Σύμφωνα με τους FT οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τα δεδομένα για να εντοπίσουν μια χαρακτηριστική πρωτεΐνη, ή βιοδείκτη, που σχετίζεται με φορείς ενός γενετικού παραλλαγμένου τύπου που είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο για Αλτσχάιμερ.
Εξέτασαν επίσης το πώς τα επίπεδα πρωτεϊνών που σχετίζονται με τη γνωστική λειτουργία μεταβάλλονται με την ηλικία και αποκάλυψαν πρότυπα αλλαγών στα επίπεδα πρωτεϊνών σε διάφορες νευροεκφυλιστικές παθήσεις.
«Το πιο άμεσα ενθουσιώδες εύρημα είναι ότι τα πρότυπα ανωμαλίας των πρωτεϊνών που προβλέπουν νευροεκφυλιστικές ασθένειες αποκαλύπτουν νέες γνώσεις για τη βιολογία της εξέλιξης αυτών των καταστάσεων», δήλωσε ο καθηγητής κλινικής νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Κουίν Μέρι του Λονδίνου, Τσαρλς Μάρσαλ.
«Αυτό ανοίγει τον δρόμο για ανακαλύψεις φαρμάκων που ενδέχεται τελικά να οδηγήσουν σε νέες θεραπείες», πρόσθεσε.
Η έρευνα αποτελεί μέρος μιας πρωτοβουλίας που δημιουργήθηκε το 2023 και ονομάζεται Παγκόσμιο Κονσόρτσιουμ Πρωτεωμικής για τις Νευροεκφυλιστικές Ασθένειες (Global Neurodegeneration Proteomics Consortium – GNPC). Φέρνει κοντά ερευνητικά ιδρύματα με τη στήριξη της Johnson & Johnson και του Gates Ventures, του ιδιωτικού γραφείου του συνιδρυτή της Microsoft.
Ο Σάιμον Λόβεστοουν, επικεφαλής του τμήματος ανακάλυψης και μεταφραστικής έρευνας στη φαρμακευτική εταιρεία Johnson & Johnson, δήλωσε ότι μετά από δεκαετίες σταδιακής προόδου, ο τομέας των νευροεκφυλιστικών ασθενειών επιταχύνεται ραγδαία.
«Η κλίμακα και το βάθος του συνόλου δεδομένων, σε συνδυασμό με τα εναρμονισμένα κλινικά δεδομένα, το καθιστούν έναν εξαιρετικό πόρο με τη δυνατότητα να μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο μελετάμε, εντοπίζουμε και θεραπεύουμε νευροεκφυλιστικές παθήσεις», ανέφερε.
Το κονσόρτσιουμ έχει δημιουργήσει ένα σύνολο δεδομένων που περιλαμβάνει περίπου 250 εκατομμύρια μοναδικές μετρήσεις πρωτεϊνών και 35.000 βιολογικά δείγματα από 23 ομάδες συμμετεχόντων στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, μαζί με άλλα ανώνυμα κλινικά δεδομένα. Τα δεδομένα είναι διαθέσιμα δωρεάν στο διαδίκτυο για ερευνητές και άλλους ενδιαφερόμενους.
Υπολογίζεται ότι οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις επηρεάζουν περισσότερα από 50 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως και ο αριθμός αυτός αναμένεται να διπλασιαστεί έως το 2050, κυρίως λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.
Τα περιστατικά Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον, που επηρεάζει την κίνηση και άλλες λειτουργίες, αυξάνονται ιδιαίτερα ραγδαία σε σύγκριση με άλλες παθήσεις.
Τα άρθρα τόνισαν τη σημασία της χρήσης μεγάλων συνόλων δεδομένων όταν εξετάζονται νευροεκφυλιστικές ασθένειες, όπως δήλωσε η Αμάντα Χέσλεγκρεϊβ, κύρια ερευνήτρια στο Εργοστάσιο Βιοδεικτών του Ινστιτούτου Έρευνας για την Άνοια του Ηνωμένου Βασιλείου στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου.
Η έρευνα γύρω από τη «βιολογική αλληλεπικάλυψη» μεταξύ Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον θα μπορούσε να ενισχύσει τις αναδυόμενες προσπάθειες για την κοινή αντιμετώπιση των δύο ασθενειών, σύμφωνα με τον Σάιμον Στοτ, διευθυντή έρευνας στην οργάνωση Cure Parkinson’s.
Η φιλανθρωπική οργάνωση συνεργάζεται με την Alzheimer’s Research UK για την αξιολόγηση φαρμάκων που θα μπορούσαν να είναι ωφέλιμα και για τις δύο παθήσεις.
«Οι βιοδείκτες είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο για την καλύτερη κατανόηση της υποκείμενης βιολογίας αυτών των ασθενειών, αλλά και για τις κλινικές μας δοκιμές που στοχεύουν στη θεραπεία τους», δήλωσε ο Στοτ.
«Οι βιοδείκτες μας επιτρέπουν να παρακολουθούμε τους ασθενείς κατά τη διάρκεια των κλινικών δοκιμών και να διαπιστώνουμε αν το πειραματικό φάρμακο που δοκιμάζεται έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα», ανέφερε χαρακτηριστικά.
