Οπτικές ίνες σε παγετώνες μπορεί να προβλέψουν φυσικές καταστροφές

Ήταν τέλη του περασμένου Μαΐου όταν σχεδόν ένα ολόκληρο χωριό στην Ελβετία «χάθηκε» κάτω από εκατ. κυβικά μέτρα πάγου και λάσπης. Οι συγκλονιστικές εικόνες με το κατεστραμμένο χωριό Μπλάτεν των 300 κατοίκων – το είχαν προηγουμένως εκκενώσει – έκαναν το γύρο του κόσμου και στάθηκαν αφορμή για να ανοίξει και πάλι η συζήτηση γύρω από την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στο περιβάλλον και τον άνθρωπο. Εξάλλου, αιτία της τεράστιας φυσικής καταστροφής, από τις χειρότερες που έχει βιώσει τα τελευταία χρόνια η Ελβετία, αποτέλεσε η συρρίκνωση των παγετώνων στις Ελβετικές Άλπεις που οδήγησε στην κατάρρευση ενός μεγάλου τμήματος του παγετώνα Μπιρτς.

Ο δήμαρχος της περιοχής, Ματίας Μπέλβαλντ, δεσμεύθηκε ότι το Μπλάτεν θα ανοικοδομηθεί και πως μέχρι την ερχόμενη άνοιξη η λίμνη που σχηματίστηκε από τον πάγο θα αδειάσει, με τις υλικές ζημιές να υπολογίζονται σε 343 εκατ. ευρώ.

Μπορούν ανάλογες καταστροφές να προβλεφθούν και να αποτραπούν; Στην περίπτωση του ελβετικού χωριού, οι αρμόδιοι είχαν παρατηρήσει κίνηση του παγετώνα, με αποτέλεσμα να αποφευχθούν ανθρώπινες απώλειες, ωστόσο με πόση ακρίβεια μπορεί κανείς να προβλέψει ένα ανάλογο συμβάν; Συνθήκες όπως η κλίση της επιφάνειάς του, βοηθούν το έργο των ειδικών, ωστόσο η κατολίσθηση προκαλείται από σειρά παραγόντων, με την κλιματική αλλαγή να ενισχύει τις πιθανότητες. Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, η αύξηση της θερμοκρασίας επιταχύνει την τήξη του πάγου, καθιστώντας τις πλαγιές των βουνών πιο ασταθείς.

Σε μία προσπάθεια να παρατηρηθεί η δραστηριότητα στις περιοχές με παγετώνες, ερευνητές στην Ελβετία τοποθέτησαν 1,2 χλμ. καλωδίων οπτικών ινών ώστε να ανιχνεύσουν τις δονήσεις στον παγετώνα, τις οποίες άλλες τεχνολογίες δε θα μπορούσαν να καταγράψουν επαρκώς.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Σεισμολογική Εταιρεία το πυκνό πλέγμα οπτικών ινών τοποθετήθηκε στο δεύτερο μεγαλύτερο παγετώνα στην Ελβετία, Γκόρνερ, από επιστημονική ομάδα του Ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Ζυρίχης (ETH).

Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, από τις σημαντικότερες προκλήσεις γύρω από τη συγκέντρωση δεδομένων σχετικά με τις σεισμικές δονήσεις από οπτικές ίνες είναι η διασφάλιση ότι το καλώδιο εφαρμόζει καλά στο έδαφος.

Μιλώντας στο ελβετικό δίκτυο Swissinfo ο Τόμας Χάντσον, σεισμολόγος που συμμετείχε στη μελέτη, εξήγησε ότι «οι οπτικές ίνες μας επιτρέπουν να ανιχνεύουμε εξαιρετικά μικρά σεισμικά γεγονότα, τα οποία άλλες τεχνολογίες δεν θα μπορούσαν να μετρήσουν. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στη βελτίωση των συστημάτων παρακολούθησης παγετώνων».