Είναι η νέα γενιά φαρμάκων απώλειας βάρους η απάντηση στην παχυσαρκία;

Μία επανάσταση βρίσκεται σε εξέλιξη στον χώρο της αντιμετώπισης της παχυσαρκίας, με τη νέα γενιά φαρμάκων απώλειας βάρους να αναδεικνύεται ως το πλέον πολυσυζητημένο εργαλείο στη μάχη κατά των περιττών κιλών.

Τα σκευάσματα αυτά όχι μόνο σημειώνουν εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα, αλλά έχουν μετατραπεί σε παγκόσμιο φαινόμενο, κατακτώντας τις αγορές και προκαλώντας έντονη επιστημονική συζήτηση.

Ωστόσο, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η «μαγική λύση» συνοδεύεται από προκλήσεις, παρενέργειες και υψηλό οικονομικό κόστος.

Νέες ρυθμίσεις στη Γαλλία – Καθολική συνταγογράφηση

Την Παρασκευή, η Γαλλία έγινε η πιο πρόσφατη χώρα που προχώρησε σε σημαντική αλλαγή πολιτικής, επιτρέποντας πλέον σε όλους τους γιατρούς, και όχι μόνο στους εξειδικευμένους ενδοκρινολόγους ή διαβητολόγους, να συνταγογραφούν τα εν λόγω φάρμακα. Η απόφαση αυτή αντικατοπτρίζει τη ραγδαία άνοδο της χρήσης αυτών των σκευασμάτων παγκοσμίως και αναζωπυρώνει τη συζήτηση γύρω από τα οφέλη, τους κινδύνους και τις προοπτικές τους.

Πώς λειτουργούν τα νέα φάρμακα – Η δράση του GLP-1

Στην «πρωτοκαθεδρία» αυτής της κατηγορίας βρίσκονται φάρμακα που βασίζονται στη δράση του πεπτιδίου GLP-1 (Glucagon-Like Peptide-1), μιας φυσικής ορμόνης του οργανισμού που παράγεται στο πάγκρεας και επηρεάζει τη ρύθμιση της ινσουλίνης και την αίσθηση του κορεσμού.

Αρχικά, τα φάρμακα GLP-1 αναπτύχθηκαν ως θεραπεία για τον διαβήτη τύπου 2, ωστόσο, η έρευνα αποκάλυψε μία επιπλέον ιδιότητά τους: Καταστέλλουν την όρεξη και ενισχύουν την αίσθηση πληρότητας, οδηγώντας σε σημαντική απώλεια βάρους.

Μια ιστορική καμπή στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας

Η επιστημονική κοινότητα και ιδιαίτερα οι ειδικοί σε θέματα παχυσαρκίας χαρακτηρίζουν την έλευση των GLP-1 ως μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών. Μέχρι πρότινος, η χειρουργική επέμβαση αποτελούσε σχεδόν μονόδρομο για άτομα με σοβαρή παχυσαρκία, όταν η δίαιτα και η άσκηση αποτύγχαναν.

Όπως επισημαίνει ο Γάλλος ενδοκρινολόγος Emmanuel Disse σε δηλώσεις του στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP), «τα νέα φάρμακα καλύπτουν μια μεγάλη ανεκπλήρωτη ανάγκη. Η παχυσαρκία παρέμενε μία από τις ελάχιστες χρόνιες παθήσεις για τις οποίες υπήρχαν ελάχιστες φαρμακευτικές επιλογές».

Τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά: Σε κλινικές δοκιμές, οι ασθενείς που λαμβάνουν τα συγκεκριμένα φάρμακα παρουσίασαν μέση απώλεια βάρους της τάξεως του 15% έως 20%, ένα ποσοστό που προσεγγίζει τα αποτελέσματα της βαριατρικής χειρουργικής, χωρίς όμως την ανάγκη επέμβασης.

Οι «σκιές» πίσω από την επιτυχία – Παρενέργειες και όρια αποτελεσματικότητας

Παρά τη δυναμική τους, τα φάρμακα αυτά συνοδεύονται από περιορισμούς και προβληματισμούς. Η σεμαγλουτίδη κυκλοφορεί για τη θεραπεία του διαβήτη ήδη από το 2017, γεγονός που παρέχει πολύτιμα δεδομένα ασφαλείας.

Πρόσφατη μεγάλη μελέτη, που βασίστηκε σε δεδομένα εκατοντάδων χιλιάδων Αμερικανών βετεράνων και δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση GLP-1 δεν σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων ή αυτοκτονικών τάσεων, διαψεύδοντας σχετικούς φόβους του παρελθόντος.

Ωστόσο, σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως βλάβες στο πάγκρεας, έχουν καταγραφεί σε σπάνιες περιπτώσεις, ενώ συχνότερα αναφέρονται ναυτία, έμετοι, ημικρανίες και διαταραχές ύπνου, τα οποία οδηγούν πολλούς ασθενείς στη διακοπή της θεραπείας.

Επιπλέον, η αποτελεσματικότητα δεν είναι καθολική. Σε αρκετούς ασθενείς δεν παρατηρείται σημαντική απώλεια βάρους, ενώ το αποτέλεσμα φαίνεται να διατηρείται μόνο όσο διαρκεί η λήψη του φαρμάκου, με αποτέλεσμα η θεραπεία να θεωρείται, σε πολλές περιπτώσεις, μακροχρόνια ή ακόμη και εφ’ όρου ζωής.

Το υψηλό κόστος αποτελεί ακόμη έναν ανασταλτικό παράγοντα: Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η μηνιαία δαπάνη μπορεί να φτάσει τα 1.000 δολάρια, ενώ στη Γαλλία κυμαίνεται γύρω στα 300 ευρώ.

Επιπλέον, τα υπάρχοντα φάρμακα διατίθενται μόνο σε ενέσιμη μορφή, αν και οι φαρμακευτικές εταιρείες ήδη εργάζονται εντατικά για την ανάπτυξη αντίστοιχων χαπιών, τα οποία δείχνουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε πρώιμα στάδια δοκιμών.

Ποιοι πρέπει να τα λαμβάνουν – Οι κίνδυνοι της αλόγιστης χρήσης

Οι υγειονομικές αρχές σε διεθνές επίπεδο ξεκαθαρίζουν ότι τα σκευάσματα GLP-1 πρέπει να προορίζονται αποκλειστικά για υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα, τα οποία δεν κατάφεραν να μειώσουν το βάρος τους με συντηρητικές μεθόδους, όπως δίαιτα και άσκηση.

Ωστόσο, οι ενδείξεις για κατάχρηση πολλαπλασιάζονται. Άτομα με φυσιολογικό βάρος ή ήπια αύξηση κιλών φέρονται να κάνουν χρήση των φαρμάκων για καθαρά αισθητικούς λόγους.

Η γαλλική φαρμακευτική ρυθμιστική αρχή ANSM προειδοποιεί ότι «η χρήση αυτών των φαρμάκων για λόγους αισθητικής απώλειας βάρους είναι ακατάλληλη και μπορεί να εκθέσει τον χρήστη σε σοβαρές παρενέργειες».

Το μέλλον της φαρμακολογικής αντιμετώπισης της παχυσαρκίας

Παρά τα εμπόδια, οι ειδικοί εκτιμούν ότι η έρευνα για νέες, πιο αποτελεσματικές και ασφαλείς θεραπείες θα προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς. Όπως δηλώνει ο καθηγητής Steven O’Rahilly, επικεφαλής του Ινστιτούτου Μεταβολικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, «αναμένουμε σύντομα νέα φάρμακα που θα είναι πιο αποτελεσματικά, θα έχουν λιγότερες παρενέργειες, θα είναι πιο οικονομικά και πιο εύκολα στη χρήση». Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος αναγνωρίζει ότι η επίτευξη όλων αυτών των χαρακτηριστικών σε ένα ενιαίο σκεύασμα αποτελεί πρόκληση.

Ο ανταγωνισμός στον φαρμακευτικό κλάδο είναι σφοδρός, με δισεκατομμύρια δολάρια να διακυβεύονται. Σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα κλινικών δοκιμών, που δημοσιεύθηκαν στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό The Lancet, το νέο πειραματικό φάρμακο με αμυκρετίνη ενδέχεται να ξεπερνά σε αποτελεσματικότητα τα υπάρχοντα GLP-1.

Την ίδια στιγμή, ερευνητικές προσπάθειες διερευνούν τη συμβολή των φαρμάκων GLP-1 πέρα από την παχυσαρκία, με ενδείξεις βελτίωσης σε ασθένειες όπως η άνοια και οι εθιστικές συμπεριφορές. Ωστόσο, παραμένει ασαφές αν τα οφέλη οφείλονται άμεσα στα φάρμακα ή αποτελούν έμμεση συνέπεια της απώλειας βάρους και της βελτίωσης των μεταβολικών δεικτών.

Σύγκριση με τη βαριατρική χειρουργική – Τα στοιχεία μιλούν

Παρά την εντυπωσιακή δυναμική των GLP-1, νέα δεδομένα από συγκριτικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η βαριατρική χειρουργική παραμένει η πιο αποτελεσματική μέθοδος για τη σημαντική και μακροχρόνια απώλεια βάρους.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη πραγματικού κόσμου που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο της Ετήσιας Επιστημονικής Συνάντησης της Αμερικανικής Εταιρείας Μεταβολικής και Βαριατρικής Χειρουργικής (ASMBS) 2025, η γαστρεκτομή sleeve και η γαστρική παράκαμψη οδήγησαν σε απώλεια βάρους πέντε φορές μεγαλύτερη από ό,τι οι εβδομαδιαίες ενέσεις σεμαγλουτίδης ή τιρζεπατίδης μετά από δύο χρόνια.

Η μελέτη, που διεξήχθη από το NYU Langone Health και το NYC Health + Hospitals, έδειξε ότι οι ασθενείς που υποβλήθηκαν σε βαριατρική επέμβαση έχασαν κατά μέσο όρο 23 κιλά (24% του συνολικού τους βάρους), έναντι μόλις 6 κιλών (4,7%) για όσους έλαβαν φαρμακευτική αγωγή για τουλάχιστον έξι μήνες. Ακόμη και οι ασθενείς που συνέχισαν τη θεραπεία για έναν ολόκληρο χρόνο έχασαν σημαντικά λιγότερο βάρος (7% συνολική απώλεια).

«Οι κλινικές δοκιμές δείχνουν απώλεια βάρους 15% έως 21% με τα GLP-1, όμως στον πραγματικό κόσμο τα ποσοστά είναι αισθητά χαμηλότερα, ακόμη και για εκείνους που έχουν συνεχή συνταγογράφηση», τόνισε ο επικεφαλής ερευνητής, δρ. Avery Brown, χειρουργός στο NYU Langone Health, προσθέτοντας ότι «έως και το 70% των ασθενών διακόπτουν τη θεραπεία μέσα σε έναν χρόνο».

Η μελέτη, που βασίστηκε σε δεδομένα 51.085 ασθενών με δείκτη μάζας σώματος (BMI) άνω των 35 ετών, χρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ (NIH).

Η παχυσαρκία ως παγκόσμια υγειονομική κρίση

Η σοβαρότητα του προβλήματος αποτυπώνεται στα στατιστικά στοιχεία: Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ, το 40,3% του αμερικανικού πληθυσμού πάσχει από παχυσαρκία, ενώ το 9,4% χαρακτηρίζεται ως σοβαρά παχύσαρκο. Η νόσος αυξάνει τον κίνδυνο για δεκάδες σοβαρές παθήσεις, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, εγκεφαλικό επεισόδιο, διαβήτη τύπου 2 και ορισμένες μορφές καρκίνου.

Παρά τη διάθεση νέων φαρμάκων, η χρήση της βαριατρικής χειρουργικής παραμένει περιορισμένη, με μόλις 270.000 επεμβάσεις να πραγματοποιούνται ετησίως στις ΗΠΑ, αριθμός που αντιπροσωπεύει μόλις το 1% των επιλέξιμων ατόμων βάσει BMI.

Ανάγκη πολυπαραγοντικής προσέγγισης

Η πρόεδρος της ASMBS, δρ. Ann M. Rogers,, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Η μεταβολική και η βαριατρική χειρουργική υπερέχει σε αποτελεσματικότητα και διάρκεια.

Οι ασθενείς που δεν επιτυγχάνουν ικανοποιητική απώλεια βάρους με GLP-1 ή που αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω παρενεργειών ή κόστους, πρέπει να εξετάσουν σοβαρά τη χειρουργική επέμβαση ή τον συνδυασμό θεραπειών».

Καθώς η έρευνα και η καινοτομία προχωρούν, είναι σαφές ότι η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας απαιτεί συνδυασμό εργαλείων, εξατομικευμένη προσέγγιση και αυστηρή τήρηση επιστημονικών οδηγιών για την αποφυγή αλόγιστης χρήσης και επικίνδυνων πρακτικών.