14/3/2025
Οι επιστήμονες στο ερευνητικό ινστιτούτο Scripps, στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια, ανέπτυξαν μια σταθερή μορφή καρνοσικού οξέος, που ενισχύει τη λειτουργία της μνήμης και βελτιώνει τα συμπτώματα νευροεκφυλιστικών παθήσεων.
Οι ερευνητές μελετούν εδώ και χρόνια το καρνοσικό οξύ, μια ένωση που βρίσκεται στο δενδρολίβανο και το φασκόμηλο, για τις πιθανές επιδράσεις της στη νόσο Αλτσχάιμερ.
Το καρνοσικό οξύ είναι μια αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδης ένωση που ενεργοποιεί τα ένζυμα που σχηματίζουν το φυσικό αμυντικό σύστημα του οργανισμού.
Ειδικά το δενδρολίβανο έχει συνδεθεί εδώ και αιώνες με τη μνήμη.
Το καθαρό καρνοσικό οξύ ωστόσο, είναι πολύ ασταθές για χρήση ως φάρμακο.
Για να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα, οι επιστήμονες του Scripps Research συνέθεσαν μια σταθερή μορφή που ονομάζεται diAcCA, η οποία μετατρέπεται πλήρως σε καρνοσικό οξύ στο έντερο πριν απορροφηθεί στην κυκλοφορία του αίματος.
Η έρευνα έδειξε ότι, όταν το diAcCA χρησιμοποιήθηκε σε ποντίκια με Αλτσχάιμερ, ενίσχυσε τη μνήμη και τη συναπτική πυκνότητα στον εγκέφαλο. Επειδή η μείωση των νευρωνικών συνάψεων σχετίζεται επίσης στενά με την άνοια στη νόσο Αλτσχάιμερ, η προσέγγιση αυτή θα μπορούσε να εξουδετερώσει την εξέλιξη της γνωστικής παρακμής.
Μείωση της φλεγμονής και ενίσχυση της συναπτικής πυκνότητας
Η ανάλυση δειγμάτων ιστών έδειξε ότι το φάρμακο μείωσε επίσης αισθητά τη φλεγμονή στον εγκέφαλο. Αυτό το μοναδικό φάρμακο ενεργοποιείται από την ίδια τη φλεγμονή την οποία στη συνέχεια καταπολεμά και έτσι είναι ενεργό μόνο σε περιοχές του εγκεφάλου που υφίστανται φλεγμονώδη βλάβη.
Αυτή η επιλεκτικότητα περιορίζει τις πιθανές παρενέργειες του καρνοσικού οξέος, το οποίο περιλαμβάνεται στον κατάλογο των γενικά ασφαλών φαρμάκων του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για κλινικές δοκιμές.
«Καταπολεμώντας τη φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες με αυτή την ένωση diAcCA, αυξήσαμε στην πραγματικότητα τον αριθμό των συνάψεων στον εγκέφαλο», λέει ο επικεφαλής συγγραφέας και καθηγητής Stuart Lipton από το Scripps Research και κλινικός νευρολόγος στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.
«Καταργήσαμε επίσης προβληματικές πρωτεΐνες και συσσωματώματα πρωτεϊνών, όπως η Ταυ και το βήτα αμυολοειδές, που πιστεύεται ότι πυροδοτούν τη νόσο Αλτσχάιμερ και χρησιμεύουν ως βιοδείκτες της νόσου».
Ο Lipton και οι συνεργάτες του είχαν παρατηρήσει ότι το καρνοσικό οξύ διασχίζει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και ενεργοποιεί το μεταγραφικό μονοπάτι Nrf2, το οποίο ενεργοποιεί αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη γονίδια. Όμως η ένωση οξειδώνεται εύκολα, γεγονός που την καθιστά ακατάλληλη ως φάρμακο λόγω της μικρής διάρκειας ζωής της.
Σε αυτή τη νέα μελέτη, ο Lipton και οι συνεργάτες του συνέθεσαν μια σειρά παραγώγων του καρνοσικού οξέος και επέλεξαν το diAcCA ως το καλύτερο υποψήφιο λόγω της σταθερότητας, της βιοδιαθεσιμότητάς του και άλλων ιδιοτήτων που μοιάζουν με φάρμακα.
Στη συνέχεια, χορήγησαν την ένωση σε ποντίκια επί τρεις μήνες. Οι ερευνητές εξέτασαν τη χωρική μάθηση και τη μνήμη τους σε τεστ συμπεριφοράς και στη συνέχεια ανέλυσαν τον εγκεφαλικό ιστό τους στο μικροσκόπιο.
«Κάναμε πολλά διαφορετικά τεστ μνήμης και σε παρουσιάστηκε βελτίωση με το φάρμακο. Δεν επιβράδυνε απλώς την έκπτωση, αλλά επανάφερε ουσιαστικά την κατάσταση στο φυσιολογικό».
Η ανάλυση των ιστών έδειξε επίσης αυξημένη νευρωνική συναπτική πυκνότητα και μειωμένο σχηματισμό συσσωματωμάτων φωσφορυλιωμένης Ταυ και πλακών βήτα αμυλοειδούς.
Ασφάλεια και πιθανές εφαρμογές
Τα ποντίκια ανέχθηκαν καλά το diAcCA. Σε μελέτες τοξικότητας, η ένωση κατέστειλε ακόμη και τη βασική φλεγμονή στον οισοφάγο και το στομάχι καθώς μετατράπηκε σε καρνοσικό οξύ.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης επίσης ότι τα ποντίκια προσλάμβαναν περίπου 20% περισσότερο καρνοσικό οξύ μετά τη λήψη diAcCA από ό,τι μετά τη λήψη απλού καρνοσικού οξέος. Επειδή το μεγαλύτερο μέρος του καρνοσικού οξέος οξειδώνεται κατά την αποθήκευση ή κατά την κατάποση, «το diAcCA παράγει περισσότερο καρνοσικό οξύ στο αίμα από ό,τι αν παίρνατε το ίδιο το καρνοσικό οξύ», εξηγεί ο Lipton.
Ο Lipton εκτιμά ότι το diAcCA μπορεί να λειτουργήσει σε συνδυασμό με τις υπάρχουσες θεραπείες για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Όχι μόνο λειτουργεί καλύτερα από μόνο του καταπολεμώντας τη φλεγμονή, αλλά «θα μπορούσε να κάνει τις υπάρχουσες θεραπείες αντισωμάτων αμυλοειδούς να λειτουργήσουν καλύτερα, καταργώντας ή περιορίζοντας τις παρενέργειές τους», όπως μια μορφή εγκεφαλικού οιδήματος ή αιμορραγίας.
Ο Lipton ελπίζει ότι το diAcCA θα προωθηθεί γρήγορα μέσω κλινικών δοκιμών λόγω του προφίλ ασφαλείας του. Πιστεύει ότι θα μπορούσε επίσης να διερευνηθεί ως θεραπεία για άλλες διαταραχές που χαρακτηρίζονται από φλεγμονή, όπως ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιακές παθήσεις και άλλες μορφές νευροεκφυλισμού, όπως η νόσος του Πάρκινσον.
Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Antioxidants.
Πηγή: https://www.onmed.gr/y
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
