13/11/2024
Η παιδική κατάθλιψη είναι μια πραγματικότητα που συχνά παραμένει αόρατη. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν την κατάθλιψη ως μια διαταραχή που αφορά μόνο τους ενηλίκους, όμως τα παιδιά και οι έφηβοι μπορούν επίσης να την αναπτύξουν.
Μάλιστα, συχνά παραμένει αδιάγνωστη, επειδή οι ενήλικοι δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα. Ειδικοί στο VeryWellMind επισημαίνουν όσα πρέπει να γνωρίζετε για την παιδική κατάθλιψη και πώς να εντοπίσετε τις ενδείξεις.
Συμπτώματα της παιδικής κατάθλιψης
Παρότι τα συμπτώματα παρουσιάζουν ομοιότητες με εκείνα της κατάθλιψης στους ενηλίκους, τα παιδιά εκφράζουν την κατάθλιψή τους με διαφορετικούς τρόπους, λόγω της ηλικίας και της ανάπτυξής τους. Τα βασικά συμπτώματα, που πρέπει να διαρκούν περισσότερο από δύο εβδομάδες, περιλαμβάνουν:
- Αλλαγές στην όρεξη ή στο βάρος
- Συνεχής θλίψη, δάκρυα, ή εκνευρισμός
- Έλλειψη ενέργειας και κόπωση
- Αίσθημα ενοχής ή ντροπής
- Δυσκολία στη συγκέντρωση
- Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που απολάμβαναν στο παρελθόν
- Διαταραχές στον ύπνο (π.χ., αϋπνία ή υπερυπνία)
- Ψυχοκινητική επιβράδυνση ή διέγερση
- Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας
Ειδικά στα μικρότερα παιδιά, τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνονται με πιο έμμεσους τρόπους, όπως με παλινδρόμηση σε παλαιότερες συμπεριφορές (π.χ. πιπιλίζουν τον αντίχειρα) ή δυσκολία στον ύπνο λόγω εφιαλτών.
Στους εφήβους, τα συχνότερα συμπτώματα είναι ο θυμός και η ευερεθιστότητα, που μπορεί να τους απομακρύνουν από φίλους και δραστηριότητες. Επιπλέον, τα παιδιά και οι έφηβοι μπορεί να παραπονιούνται για σωματικά προβλήματα, όπως στομαχόπονο και πονοκεφάλους, ιδιαίτερα όταν θέλουν να αποφύγουν το σχολείο.
Αιτίες της παιδικής κατάθλιψης
Η παιδική κατάθλιψη δεν οφείλεται σε μία μόνο αιτία, αλλά σε συνδυασμό παραγόντων. Κάποιοι από αυτούς περιλαμβάνουν:
- Γενετική προδιάθεση: Παιδιά με ιστορικό ψυχικών διαταραχών στην οικογένεια έχουν αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης.
- Χημεία του εγκεφάλου: Ανισορροπίες σε νευροδιαβιβαστές και ορμόνες μπορεί να επηρεάσουν τη διάθεση και τα συναισθήματα.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Ένα ασταθές οικογενειακό περιβάλλον ή ο σχολικός εκφοβισμός μπορούν να συνεισφέρουν στην εμφάνιση κατάθλιψης.
- Στρες και τραύμα: Κρίσιμες αλλαγές όπως η μετακόμιση ή το διαζύγιο, καθώς και τραυματικά γεγονότα, όπως η κακοποίηση, μπορούν να επηρεάσουν την ψυχολογική υγεία του παιδιού.
- Θέματα αυτοαντίληψης: Η έλλειψη ικανοποιητικής έκθεσης σε δραστηριότητες που τους βοηθούν να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους, τα ταλέντα και τις δεξιότητές τους μπορεί να συμβάλει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και παρεμπόδιση της ανάπτυξης κοινωνικής ταυτότητας.
Διάγνωση της παιδικής κατάθλιψης
Αν παρατηρείτε σημάδια κατάθλιψης στο παιδί σας, είναι σημαντικό να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό για αξιολόγηση. Προτού καταλήξει σε διάγνωση, ο γιατρός θα εξετάσει αν υπάρχουν άλλες ιατρικές αιτίες, που μπορεί να μιμούνται τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Μια σειρά ψυχολογικών αξιολογήσεων θα βοηθήσει στην ακριβή εκτίμηση της κατάστασης του παιδιού.
Η κατάθλιψη συνήθως ταξινομείται ως ήπια, μέτρια ή σοβαρή, με βάση τη συχνότητα, την ένταση των συμπτωμάτων και τον αντίκτυπο στη ζωή του παιδιού.
Θεραπεία της παιδικής κατάθλιψης
Η θεραπεία για την παιδική κατάθλιψη μπορεί να περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή ή έναν συνδυασμό αυτών, ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Ψυχοθεραπεία: Η ψυχοθεραπεία είναι συνήθως η πρώτη γραμμή θεραπείας για ήπιας μορφής κατάθλιψη, ενώ για πιο σοβαρές περιπτώσεις συστήνεται ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής. Στην ψυχοθεραπεία, οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν μεθόδους όπως η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) και η Διαπροσωπική Θεραπεία (IPT), που βοηθούν τα παιδιά να αναγνωρίσουν και να διαχειριστούν τα αρνητικά συναισθήματα.
Φαρμακευτική Αγωγή: Σε περιπτώσεις σοβαρής κατάθλιψης, οι γιατροί μπορεί να συνταγογραφήσουν αντικαταθλιπτικά, κυρίως επιλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs). Αν και αυτά τα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν, έχουν και κάποιες πολύ σοβαρές παρενέργειες, αν και σπάνιες, όπως την πιθανή εμφάνιση αυτοκτονικών σκέψεων, κυρίως στους νέους κάτω των 25 ετών.
Αυτό, όπως επισημαίνεται στο VeryWellMind, δεν σημαίνει ότι τα αντικαταθλιπτικά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται από άτομα αυτής της ηλικιακής ομάδας, αλλά πως θα πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά από γιατρούς και φροντιστές, ιδιαίτερα τις πρώτες εβδομάδες μετά την έναρξη χρήσης ενός αντικαταθλιπτικού.
Υποστήριξη και αντιμετώπιση
Σε περιπτώσεις ήπιας κατάθλιψης, ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να βοηθήσουν, όπως:
- Ενθάρρυνση της σωματικής άσκησης και της σωστής διατροφής
- Διατήρηση σταθερού προγράμματος ύπνου
- Προαγωγή κοινωνικών δεξιοτήτων με ισορροπημένο πρόγραμμα δραστηριοτήτων
- Ανάπτυξη δεξιοτήτων αντιμετώπισης με συζήτηση για τα συναισθήματα και τις ανάγκες τους
- Παροχή συναισθηματικής υποστήριξης και διαθεσιμότητα για συζήτηση
Η υποστήριξη από τους γονείς είναι καθοριστική για την ψυχική υγεία των παιδιών. Με τον σωστό συνδυασμό κατανόησης, υπομονής και επαγγελματικής βοήθειας τα παιδιά μπορούν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που προκαλεί η κατάθλιψη και να βελτιώσουν τη ζωή τους.
Η έγκαιρη παρέμβαση είναι το «κλειδί» για να προληφθούν οι σοβαρές συνέπειες της παιδικής κατάθλιψης.
