25/5/2024
Η παθητικο-επιθετική συμπεριφορά χαρακτηρίζεται από έμμεση αντίσταση στις απαιτήσεις των άλλων και την αποφυγή άμεσης αντιπαράθεσης. Ενώ συχνά χρησιμοποιείται για να εκφράσει έμμεσα θυμό ή απογοήτευση, μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως σκόπιμη στρατηγική χειραγώγησης ή ελέγχου.
Σε γενικές γραμμές, ένα άτομο με παθητικο-επιθετική συμπεριφορά παρουσιάζει ασυνέπεια μεταξύ των λόγων και των πράξεών του. Επίσης, δεν θα εκφράσει ευθέως αυτό που αισθάνεται, αλλά θα δείξει έμμεσα την αντίθεσή του. Παρακάτω ακολουθούν 15 παραδείγματα παθητικής επιθετικότητας.
Προσβολές υπό το πρόσχημα επαίνου
Πρόκειται για κομπλιμέντα που αποτελούν έμμεσες προσβολές και σχόλια με στόχο την υποτίμηση του ατόμου στο οποίο απευθύνονται, χωρίς όμως να φαίνονται κακοπροαίρετα. Το σχόλιο και ο τόνος μπορεί να δείχνουν καλή πρόσθεση, αλλά υπάρχει μια συγκαλυμμένη προσβολή.
Για παράδειγμα: «Η δουλειά σου είναι ανέλπιστα καλή». «Το σημερινό σου ντύσιμο είναι πολύ καλύτερο από αυτά που φορούσες χθες». «Τι ωραία που είσαι ανέμελος. Μακάρι να αδιαφορούσα κι εγώ έτσι». «Είσαι πολύ πιο όμορφη όταν χαμογελάς» (που σημαίνει ότι δεν φαίνεσαι όμορφη αν δεν χαμογελάς) ή «μπράβο σου που κάνεις ό,τι καλύτερο μπορείς» (που σημαίνει ότι ενώ μπορεί να προσπαθείς σκληρά, δεν είναι αρκετά καλό).
Αυτόκλητα σχόλια, όπως για παράδειγμα ότι κάποιος πρέπει να χάσει βάρος ή ότι ένα άτομο πρέπει να κοιμηθεί περισσότερο γιατί φαίνεται κουρασμένο, μπορούν ομοίως να εκφράσουν ασυνείδητα έμμεσα αρνητικά συναισθήματα.
Σαρκασμός
Και ο σαρκασμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί από κάποιον για να κάνει ένα αρνητικό ή προσβλητικό σχόλιο με το πρόσχημα του αστείου, έτσι ώστε αν έρθει αντιμέτωπος με κάποια αρνητική αντίδραση, να μπορεί να πει «πλάκα έκανα», απλά και μόνο για να καλύψει τα αληθινά του συναισθήματα.
Τιμωρητική σιωπή
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό είναι η τιμωρητική σιωπή, όταν δηλαδή το άτομο επιλέγει να μην μιλήσει σε κάποιον με σκοπό να του στείλει μήνυμα ότι έκανε κάτι με το οποίο δεν συμφωνεί. Αυτή η συμπεριφορά τραβά την προσοχή, αποφεύγοντας παράλληλα την άμεση σύγκρουση, η οποία μπορεί να είναι πιο άβολη για κάποιον να τη διαχειριστεί.
Σκόπιμη αποφυγή προβλημάτων
Σε αυτή την κατηγορία ανήκει ο κοινότυπος διάλογος:
– Τι έχεις;
– Τίποτα, είμαι καλά!
Μπορεί κάποιος να αποφεύγει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα προσποιούμενος ότι όλα είναι καλά, ενώ ισχύει το αντίθετο.
Αφαίρεση προνομίων
Παράδειγμα παθητικοεπιθετικής συμπεριφοράς είναι και η αφαίρεση προνομίων ως μέσο τιμωρίας. Για παράδειγμα, ένας γονιός που δίνει χαρτζιλίκι στο παιδί του κάθε μέρα, χωρίς να εξηγήσει το λόγο, ξαφνικά μια μέρα δεν του δίνει τίποτα. Επίσης, κάποια συνήθεια που υπάρχει σε μια σχέση μπορεί ξαφνικά να διακοπεί χωρίς καμία προειδοποίηση ή εξήγηση.
Έμμεση άρνηση ή κυκλοθυμική συμπεριφορά
Υπάρχει επίσης και η έμμεση άρνηση, όταν το άτομο δεν ικανοποιεί το αίτημα κάποιου άλλου, χωρίς όμως να λέει ένα ξεκάθαρο «όχι». Ή ενώ έχει πει «ναι», χρησιμοποιεί κυκλοθυμική συμπεριφορά για να αποφύγει να συζητήσει το πώς αισθάνεται πραγματικά.
Για παράδειγμα, ένα ζευγάρι κανονίζει ποιος θα πλύνει τα πιάτα το βράδυ και ο ένας από τους δύο συμφωνεί να το αναλάβει. Ωστόσο, το επόμενο πρωί, το άλλο μέλος του ζευγαριού βλέπει δυσαρεστημένο ότι υπάρχουν ακόμα τα πιάτα στο νεροχύτη ή ότι πλύθηκαν όλα εκτός από ένα. Σε αυτή την περίπτωση, το μέλος που είχε συμφωνήσει να πλύνει τα πιάτα, μπορεί είτε να μην αναγνωρίσει αυτή τη δυσαρέσκεια είτε να έχει αφήσει επίτηδες ένα πιάτο άπλυτο ως τρόπο έκφρασης της επιθετικότητάς του για ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα.
Σκόπιμη ανικανότητα
Όταν κάποιος προσποιείται ότι δεν μπορεί να κάνει κάτι, στέλνοντας επί της ουσίας μήνυμα ότι δεν θέλει να το κάνει. Μπορεί δηλαδή σκόπιμα να «ξεχάσει» να κάνει πράγματα ή να μην ολοκληρώσει σωστά μια ανατεθειμένη εργασία για να μην του ζητηθεί να το κάνει ξανά. Για παράδειγμα, ένας σύντροφος μπορεί σκόπιμα να μην καθαρίσει καλά το μπάνιο, έτσι ώστε να μην του ανατεθεί ξανά αυτή η δουλειά.
Καυστικά σχόλια
Σχόλια με τα οποία κάποιος δεν λέει άμεσα αυτό που θέλει, άλλα ταυτόχρονα υποτιμά τον συνομιλητή του, όπως για παράδειγμα «Μακάρι να μπορούσα να αντέξω οικονομικά ένα σπίτι σαν το δικό σας, αλλά δυστυχώς, δεν κερδίζω τόσο πολλά όσο εσείς».
Πατρονάρισμα
Όταν κάποιος υποτιμά τη νοημοσύνη του άλλου δίνοντάς του πολύ απλές οδηγίες χωρίς λόγο και παράλληλα ρωτώντας «καταλαβαίνεις τι εννοώ;».
Αναβλητικότητα
Οι άνθρωποι μπορεί να χρονοτριβούν σε πράγματα που προσφέρθηκαν να κάνουν για κάποιον άλλο ως μέσο για να εκφράσουν το θυμό τους.
Αργοπορία
Η καθυστέρηση αποτελεί παθητικο-επιθετική συμπεριφορά όταν είναι σκόπιμη. Κάποιος μπορεί να καθυστερήσει επίτηδες για να τιμωρήσει κάποιον που τον ενόχλησε, και να εμφανιστεί τελικά πολύ αργότερα χωρίς να φαίνεται αγχωμένος γι’ αυτό ή χωρίς να έχει τη διάθεση να απολογηθεί.
Αποκλεισμός
Ο αποκλεισμός και η απομόνωση των άλλων μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο της παθητικής επιθετικότητας. Θα μπορούσε να πρόκειται για κοινωνικό αποκλεισμό, όπως για παράδειγμα το να μην καλεστεί ένα μόνο συγκεκριμένο άτομο σε ένα πάρτι, ή για επαγγελματικό αποκλεισμό, όπως η μη συμπερίληψη κάποιου σε μία σύσκεψη.
Ψεύτικες δικαιολογίες
Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να ισχυρίζεται συχνά ότι είναι άρρωστος ή έχει πονοκέφαλο, αμελώντας με αυτό τον τρόπο ευθύνες που δεν θέλει να αναλάβει, χωρίς να δηλώνει ευθέως το λόγο.
Ghosting
Όταν κάποιος ξαφνικά διακόπτει την επαφή με ένα άτομο χωρίς προειδοποίηση, ενώ έως τότε έδειχνε να ενδιαφέρεται και να εκτιμά αυτή τη σχέση.
Περιφρονητικά σχόλια
Οποιοδήποτε σχόλιο δείχνει ασέβεια, θεωρείται παθητικο-επιθετική στάση. Για παράδειγμα, όταν κάποιος δέχεται ένα μπουκέτο λουλούδια και το σχόλιο του είναι «Α τέλεια, άλλο ένα μπουκέτο λουλούδια» ή ένας καλεσμένος σε δείπνο που σχολιάζει ότι το φαγητό απλά «τρώγεται».
Αιτίες παθητικο-επιθετικής συμπεριφοράς
Εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Η ανατροφή και η σχέση με τους γονείς σχετίζονται με την παθητικο-επιθετική στάση. Τα άτομα αυτά μπορεί να έμαθαν από νεαρή ηλικία ότι οι επιθυμίες, οι ανάγκες ή οι προτιμήσεις τους δεν είχαν σημασία και να απορρίφθηκαν ή να υποτιμήθηκαν όταν προσπάθησαν να είναι ειλικρινείς με τους γονείς τους. Μπορεί επίσης οι γονείς να ήταν παθητικο-επιθετικοί, οπότε το παιδί συνεχίζει αυτές τις συμπεριφορές, θεωρώντας πως αυτός είναι ο τρόπος για να αντιμετωπίσει τα αρνητικά συναισθήματά του.
Συναισθηματική δυσλειτουργία. Κάποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει παθητική επιθετικότητα επειδή προσπαθεί να ρυθμίσει τα συναισθήματά του. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε αίσθημα άγχους, κατάθλιψη ή διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας.
Περιστασιακοί λόγοι. Κάποιος μπορεί να μην είναι γενικά παθητικό-επιθετικός, αλλά να βρεθεί σε συνθήκες όπου η άμεση έκφραση θυμού δεν φαίνεται κατάλληλη ή αισθάνεται άβολα.
Αποφυγή αντιπαράθεσης. Κάποιοι μπορεί να μην αισθάνονται άνετα να υπερασπιστούν τον εαυτό τους με άμεσο τρόπο, έτσι καταφεύγουν σε πιο εύκολες λύσεις. Το να διεκδικεί κανείς, μπορεί να τον κάνει να αισθάνεται ευάλωτος και μπορεί να μην θέλει να διακινδυνεύσει μια σχέση μέσω μιας αντιπαράθεσης. Η παθητικο-επιθετική στάση επιτρέπει την αποφυγή μιας άβολης αντιπαράθεσης και την ταυτόχρονη έκφραση του συναισθήματος, αν και με μη παραγωγικό τρόπο.
Αντιμετώπιση της παθητικο-επιθετικής συμπεριφοράς
Ο εντοπισμός και η αντιμετώπιση της παθητικής επιθετικότητας μπορεί να μην είναι εύκολος λόγω της έμμεσης φύσης της, αλλά υπάρχουν τρόποι για να περιοριστεί.
- Προσπαθήστε να εντοπίσετε τις πιθανές αιτίες και, αν αυτό δεν είναι εφικτό, ανταποκριθείτε στην παθητικο-επιθετική συμπεριφορά με τρόπο που εκτονώνει αντί να κλιμακώνει την κατάσταση.
- Αναγνωρίστε τα πρότυπα συμπεριφοράς προσδιορίζοντας τους τρόπους με τους οποίους κάποιος είναι παθητικο-επιθετικός και κατανοώντας τον σκοπό πίσω από τη συμπεριφορά του, επιτρέποντας την αποτελεσματική επικοινωνία αναφορικά με τις ανάγκες του.
- Παραμείνετε αντικειμενικοί αναγνωρίζοντας ότι η παθητικο-επιθετική συμπεριφορά συχνά δεν αφορά εσάς, αλλά αντικατοπτρίζει τα προβλήματα του ατόμου που την εκφράζει.
- Μην αντιδράτε υπερβολικά και δώστε στο άτομο το πλεονέκτημα της αμφιβολίας, αποφεύγοντας τις γρήγορες κρίσεις και προσπαθώντας να δείτε την κατάσταση από πολλές οπτικές γωνίες.
- Κάντε μια ανοιχτή συζήτηση με το παθητικό-επιθετικό άτομο, περιγράφοντας τις εμπειρίες και τα συναισθήματά σας χωρίς να τον κατηγορείτε ή να επιτίθεστε, θέτοντας παράλληλα προσδοκίες για ανοιχτή και υγιή επικοινωνία.
- Μην συμβιβάζετε τις δικές σας επικοινωνιακές δεξιότητες απαντώντας με παθητικό-επιθετικό τρόπο, αλλά αντ’ αυτού διαμορφώστε σαφή επικοινωνία και θέστε όρια.
- Εξετάστε το ενδεχόμενο να περιορίσετε την επαφή εάν το άτομο δεν προσαρμόζει τη συμπεριφορά του ή αντιδρά αρνητικά.
Πηγή: https://www.newsbeast.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
