10/4/2024
Ήταν Ιούλιος του 2014 στο χωριό Κιαμαζάκα της Ουγκάντα όταν ένα ζεστό πρωινό η Ντεγκένα Σεμάτα φρόντιζε, όπως κάθε ημέρα, τον λαχανόκηπο στην αυλή του σπιτιού της. Δίπλα της έπαιζαν ανέμελα τα τέσσερα μικρά της παιδιά. Ο ήλιος έκαιγε και τα παιδιά διψούσαν. Η νεαρή μητέρα άφησε τα εργαλεία της και σηκώθηκε για να να τους φέρει λίγο νερό, χωρίς να γνωρίζει ότι πίσω από τις πυκνές φυλλωσιές του κοντινού δάσους ένας χιμπατζής παρακολουθούσε κάθε κίνησή της και περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να επιτύχει τον σκοπό του: Να αρπάξει ένα από τα τέσσερα παιδιά. Ο Μουζούνι ήταν μόλις 2 ετών όταν ένας αρσενικός χιμπατζής έτρεξε, τον γράπωσε από το χέρι και τον παρέσυρε στο δάσος.
Το κλάμα του Μουζούνι αναστάτωσε τη μητέρα, η οποία έντρομη άρχισε να τρέχει πίσω από το ζώο. Οι φωνές της και οι κραυγές του παιδιού κινητοποίησαν άλλους χωρικούς που κυνήγησαν τον χιμπατζή. Ωστόσο, όπως αναφέρει το National Geographic σε παλαιότερο δημοσίευμα που μετέφερε την ανατριχιαστική ιστορία, το ζώο ήταν πιο δυνατό, πιο γρήγορο και το τραγικό τέλος δεν άργησε να φτάσει για τον 2χρονο. Όταν τελικά οι χωρικοί εντόπισαν το παιδί είχε σπασμένο χέρι, τραύμα στο κεφάλι και ανοιγμένη την κοιλιά χωρίς… τους νεφρούς του. Κατά τη μεταφορά του σε κέντρο υγείας κοντινής περιοχής, ο μικρός Μουζούνι κατέληξε βυθίζοντας στον πόνο την Ντεγκένα και την κοινωνία του Κιαμαζάκα.
Οι επιθέσεις χιμπατζήδων σε παιδιά και βρέφη συνεχίστηκαν στην ευρύτερη περιοχή με κάποιες από αυτές να μην έχουν αίσιο τέλος. Οι ειδικοί τις αποδίδουν στην απώλεια των ενδιαιτημάτων στη Δυτική Ουγκάντα εξαιτίας της εκμετάλλευσης της γης για γεωργικούς σκοπούς, με αποτέλεσμα τα δάση να εξαφανίζονται. Επιπλέον, η υλοτομία, η εξόρυξη πετρελαίου και η ανάπτυξη οδικού δικτύου απειλούν να υποβαθμίσουν περαιτέρω και να κατακερματίσουν το βιότοπό τους.
Τώρα, σύμφωνα με νέα μελέτη του Αφρικανικού Κέντρου Αριστείας του Πανεπιστημίου Χαραμάγια στην Αιθιοπία -η πρώτη στο είδος της- τα επόμενα 30 χρόνια χιμπατζήδες, μπονόμπο και γορίλες αναμένεται να πληγούν από ακραία καιρικά φαινόμενα όπως καύσωνες, πυρκαγιές και πλημμύρες δυσχεραίνοντας ακόμα περισσότερο την αναζήτηση τροφής (συνήθως φρούτα, αλλά μπορούν να σκοτώσουν και μικρότερους πιθήκους ή μικρές αντιλόπες, ενώ όπως στην περίπτωση του Μουζούνι μπορεί να στραφούν σε μικρά παιδιά).
Όπως αναφέρει η έρευνα τα πρωτεύοντα θηλαστικά διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στα οικοσυστήματά τους, συμβάλλοντας στη δομή της δασικής κοινότητας, βοηθώντας στη διασπορά των σπόρων και την επικονίαση των φυτών. Αυτές οι πολύτιμες «υπηρεσίες» απειλούνται από την κλιματική αλλαγή.
Όλα αυτά τη στιγμή που ο πληθυσμός των 300.000 αφρικανικών πιθήκων -περιλαμβάνονται στα απειλούμενα είδη του Κόκκινου Καταλόγου Απειλούμενων Ειδών της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN)- καταγράφει μείωση και οι επιστήμονες εικάζουν ότι σε ολόκληρη την Αφρική «το 61% των ενδιαιτημάτων των πρωτευόντων θηλαστικών είναι πιθανό να εκτεθεί σε αύξηση της μέγιστης θερμοκρασίας άνω των 3 βαθμών Κελσίου έως το 2050 και να υποστεί επιπτώσεις από βροχοπτώσεις».
Προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στους αφρικανικούς πιθήκους, οι ερευνητές μελέτησαν τις καιρικές συνθήκες σε 363 σημεία στην Αφρική υπολογίζοντας τις αλλαγές σε βροχοπτώσεις και θερμοκρασία από το 1981 έως το 2010.
Προβλέπουν, λοιπόν, μελλοντική αύξηση στη συχνότητα και σφοδρότητα των βροχοπτώσεων για 288 περιοχές, αλλά και περισσότερες συνεχείς «στεγνές» ημέρες -έως και 20. Κατά συνέπεια οι περιοχές αυτές θα είναι εκτεθειμένες σε πυρκαγιές, οι καλλιέργειες θα αποτύχουν, ενώ για την ανάπτυξή τους θα έχουν ήδη καταστραφεί δασικές εκτάσεις όπου ζουν τα πρωτεύοντα.
Παράλληλα, σε ποσοστό 84% αναμένεται να εκτεθούν σε καύσωνες και κατά 78% σε πλημμυρικά φαινόμενα, τα οποία ενδέχεται να επηρεάσουν τις πηγές τροφής και πόσιμου νερού ή καταστρέφοντας βιότοπους.
Έχουν ήδη αρχίσει να επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή
Σύμφωνα, λοιπόν, με την έρευνα, η οποία δημοσιεύθηκε στο PLOS Climate κι είναι η πρώτη που καταδεικνύει ότι οι πίθηκοι έχουν ήδη αρχίσει να επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή, οι χιμπατζήδες -και τα άλλα τρία είδη πρωτευόντων- είναι και θα είναι ολοένα περισσότερο εκτεθειμένοι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, εντούτοις η ευαισθησία των ζώων αυτών στις περιβαλλοντικές αλλαγές παραμένει ακόμα ελάχιστα γνωστή.
«Αντιμετωπίζουν πολλές απειλές που είναι πολύ πιο άμεσες από την κλιματική αλλαγή. Αλλά αυτό το στοιχείο έρχεται να προστεθεί στους στρεσογόνους παράγοντες που τα επηρεάζουν και σε ορισμένα ενδιαιτήματα έχει ήδη συμβεί», δήλωσε στο δίκτυο CBC η Στέφανι Χάινικε, του Ινστιτούτου Πότσνταμ, η οποία συμμετείχε στην έρευνα.
Αυτό, πάντως, που διαπίστωσαν είναι ότι καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες νερού όταν η θερμοκρασία σημειώνει άνοδο. Κάποιοι, μάλιστα, μετακινούνται από τον βιότοπό τους προς αναζήτηση νερού, με αποτέλεσμα να «διαλύονται» οι ομάδες που έχουν σχηματίσει τα ζώα, τα οποία είναι πολύ κοινωνικά, οδηγώντας σε απομόνωση.
Όσο περισσότερο διαρκούν τα φαινόμενα, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η ζημία που θα σημειωθεί στις κοινότητές τους, με την πρωτευοντολόγο στο Πανεπιστήμιο της Βικτώρια στον Καναδά, Έιμι Κάλαν, να κάνει λόγο για «τραύμα που μπορεί να μεταφερθεί στις επόμενες γενιές». Αν δε, υπάρξουν απώλειες ανάμεσα σε γηραιότερα μέλη μπορεί να επηρεαστεί η ανθεκτικότητα ολόκληρης της ομάδας, αφού τα νεότερα άτομα θα αποδειχθούν ακόμα πιο ευάλωτα δίχως την καθοδήγηση των μεγαλύτερων.
Επιπλέον, η Κάλαν εξήγησε ότι η συμπεριφορά τους έχει αλλάξει. Παρότι πολλοί χιμπατζήδες φοβούνται το νερό, πλέον δεν είναι σπάνιο να συναντώνται καθισμένοι σε λιμνάζοντα νερά, ιδίως κατά τις θερμότερες ημέρες. Μπορεί αυτό να μην ακούγεται δραματικό, αλλά η ζέστη τους εμποδίζει να αναζητήσουν τροφή. Αντιθέτως ψάχνουν τρόπους να ανακουφιστούν από τις υψηλές θερμοκρασίες.
Αυτή είναι μία μόνο από τις αλλαγές στη συμπεριφορά τους, ένδειξη ότι επιχειρούν να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή, αλλά μόνο μέχρι ενός σημείου. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι στο μέλλον θα σημειωθούν εντάσεις ανάμεσα στις ομάδες καθώς θα επικρατήσει ο ανταγωνισμός των μελών για το ποιος θα καταφέρει να «νικήσει» τη ζέστη.
«Βλέπουμε ήδη αύξηση στις συγκρούσεις για τους υδάτινους πόρους», πρόσθεσε η Χάινικε, αφού στα σημεία όπου οι άνθρωποι χρησιμοποιούν νερό για την κτηνοτροφία, συγκεντρώνονται χιμπατζήδες για να ξεδιψάσουν.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι είναι απαραίτητη η διενέργεια περισσότερων ερευνών για να κατανοηθεί καλύτερα η αλλαγή σε επίπεδο φυσιολογίας και συμπεριφοράς των θηλαστικών αυτών σε συνάρτηση με τους κλιματικούς παράγοντες και να ληφθούν σχετικές δράσεις, καθώς οι ερευνητές αισιοδοξούν ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα να βελτιωθούν οι συνθήκες στους βιότοπους των χιμπατζήδων αν ληφθούν υπόψη οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Πηγή: https://www.newmoney.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
