14/2/2024
Η νόσος του Crohn είναι χρόνια φλεγμονώδης πάθηση του πεπτικού σωλήνα που μπορεί να επηρεάζει οποιοδήποτε τμήμα του, από το στόμα έως τον πρωκτό. Στις περισσότερες περιπτώσεις εντοπίζεται στο τελευταίο μέρος του λεπτού εντέρου, στον ειλεό.
Η νόσος επηρεάζει με φλεγμονή και έλκη τα τοιχώματα του εντέρου, προκαλώντας πόνο της κοιλιάς και διάρροια στον ασθενή. Κατά τις εξάρσεις της, προκαλεί επίσης αίσθημα κόπωσης και πυρετό. Επιπλέον, μια μικρή μερίδα ασθενών υποφέρει από εξωεντερικές εκδηλώσεις, όπως φλεγμονές στα μάτια, το δέρμα, το στόμα, τις αρθρώσεις και την σπονδυλική στήλη.
Όσοι πάσχουν από τη νόσο του Crohn γνωρίζουν ότι πολλές τροφές μπορούν να προκαλέσουν έξαρση. Όμως πέρα από την έξυπνη επιλογή τροφίμων, μελέτες έχουν δείξει πως ένα καλό πλάνο αυτοφροντίδας μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα και τη γενική υγεία.
Και όταν μιλάμε για «αυτοφροντίδα» δεν αναφερόμαστε σε αφρόλουτρα και ψώνια, αλλά σε επιστημονικά υποστηριζόμενες αλλαγές στην καθημερινότητά σας που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής σας και διευκολύνουν τη διαχείριση της κατάστασής σας. «Ένας ενημερωμένος ασθενής είναι ο καλύτερος ασθενής», σημειώνει στο Cleveland Clinic ο χειρουργός του παχέος εντέρου Stefan Holubar, MD. «Έχουν περισσότερες πιθανότητες για καλύτερα συνολικά αποτελέσματα με τη νόσο», αναφέρει και παρουσιάζει οκτώ προτάσεις αυτοφροντίδας για τη διαχείριση της νόσου του Crohn, με λιγότερα συμπτώματα και εξάρσεις.
#1. Μιλήστε με τον ειδικό σας πριν ξεκινήσετε βότανα και συμπληρώματα
Οι ανεπάρκειες βιταμινών που συνοδεύουν το Crohn μπορεί να κάνουν ορισμένα συμπληρώματα (όπως για παράδειγμα τις βιταμίνες D και B12 και το φολικό οξυ) χρήσιμα. Ωστόσο άλλα συμπληρώματα μπορούν πραγματικά να επιδεινώσουν την κατάστασή σας. Το υπερικό, για παράδειγμα, μπορεί να αυξήσει τις στομαχικές διαταραχές, τη ναυτία και τον εμετό. Το μαύρο cohosh (σιμισιφούγκα) μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο συκώτι. Ο Δρ Holubar συνιστά να μιλήσετε με τον γιατρό σας προτού αρχίσετε να χρησιμοποιείτε βότανα ή συμπληρώματα. Αυτός θα μπορούσε να σας πει πώς αυτά τα προϊόντα θα αλληλεπιδράσουν με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα που παίρνετε.
#2. Κόψτε το κάπνισμα
Γνωρίζετε ότι το κάπνισμα είναι κακό για την υγεία σας γενικά, αλλά μπορεί επίσης να ενισχύσει τα προβλήματα όταν έχετε νόσο του Crohn, σημειώνει ο Δρ Holubar. Δεν έχει σημασία τι καπνίζετε, γιατί ο ένοχος είναι η νικοτίνη. Τα τσιγάρα, τα πούρα, ακόμη και το άτμισμα μπορούν να προάγουν τη φλεγμονή και να αυξήσουν τον κίνδυνο για υποτροπή. Και αυτό ενδεχομένως να σημαίνει πως θα χρειαστεί να πάρετε περισσότερα φάρμακα ή θα χρειαστείτε περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις για να διαχειριστείτε την κατάστασή σας.
#3. Μειώστε ή εξαλείψτε την κατανάλωση αλκοόλ
Φυσικά, είναι δική σας επιλογή αν θέλετε να πιείτε περιστασιακά ένα ποτό ή ένα ποτήρι κρασί. Αλλά να έχετε κατά νου ότι το αλκοόλ μπορεί να αλληλεπιδράσει αρνητικά με τα φάρμακα που παίρνετε για να διαχειριστείτε την κατάστασή σας.
«Η νόσος του Crohn ερεθίζει την εντερική επένδυση – και η υπερβολική ποσότητα αλκοόλ μπορεί να επιδεινώσει περαιτέρω αυτόν τον ερεθισμό. Εάν το έντερό σας έχει φλεγμονή, αυξάνετε την πιθανότητα αιμορραγίας και επιδείνωσης των συμπτωμάτων συνολικά», εξηγεί ο Δρ Holubar. Η κατανάλωση αλκοόλ με μέτρο πιθανότατα δεν είναι επιβλαβής, αλλά το κατώφλι κάθε ατόμου για ερεθισμό είναι διαφορετικό. Εάν αποφασίσετε να δοκιμάσετε τα όριά σας, να είστε προετοιμασμένοι για την πιθανότητα μιας δυσάρεστης έξαρσης.
#4. Εμβολιαστείτε
Η διατήρηση της υγείας σας με την πρόληψη των λοιμώξεων είναι ένα κρίσιμο μέρος της ζωής με τη νόσο του Crohn, επομένως μην παραλείπετε τους εμβολιασμούς που συνιστά ο γιατρός σας. Η νόσος του Crohn σας αφήνει πιο ευάλωτους στη γρίπη και την πνευμονία, επομένως είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κάνετε τα εμβόλια.
#5. Συζητήστε το με τον γιατρό σας εάν σκοπεύετε να κάνετε παιδιά
Εάν σκέφτεστε να κάνετε οικογένεια, είναι επίσης σημαντικό να το συζητήσετε με τον γαστρεντερολόγο και τον χειρουργό σας. Μπορούν να εντοπίσουν την καλύτερη στρατηγική αφενός για την αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων γονιμότητας που μπορεί να έχετε ως αποτέλεσμα της νόσου του ευερέθιστου εντέρου (IBD) και αφετέρου για τη θεραπεία της νόσου του Crohn κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Συνεργαστείτε στενά με τον γιατρό σας για να βεβαιωθείτε ότι κατανοείτε πλήρως τις θεραπευτικές επιλογές σας, καθώς και ποιες συμπεριφορές είναι πιο πιθανό να επιδεινώσουν τη νόσο του Crohn.
#6. Εξασκηθείτε στη διαχείριση του άγχους
Όταν είστε ανήσυχοι ή αγχωμένοι, επηρεάζεται άμεσα η σοβαρότητα των συμπτωμάτων σας, εξηγεί ο Δρ Holubar. Αυτό μάλλον δεν αποτελεί έκπληξη. Οι άνθρωποι που ζουν με νόσο του Crohn γνωρίζουν πολύ καλά ότι η ψυχική υγεία και η νόσος -δηλαδή ο εγκέφαλος και το έντερο- είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Τόσο πολύ που μπορούν να δημιουργήσουν έναν βρόχο αρνητικής ανατροφοδότησης: Τα προβλήματα ψυχικής υγείας πυροδοτούν μια έξαρση του Crohn, η οποία αυξάνει το άγχος, που πυροδοτεί και νέα έξαρση… και το «γαϊτανάκι» συνεχίζεται.
«Για να είμαστε σαφείς», τονίζει ο Δρ Holubar, «το άγχος δεν προκαλεί τη νόσο του Crohn. Αλλά από τη στιγμή που έχετε Crohn, το άγχος μπορεί να το κάνει χειρότερο».
Τα καλά νέα εδώ είναι ότι η σύνδεση εντέρου και εγκεφάλου θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει έναν βρόχο θετικής ανάδρασης. Μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στο Nature διαπίστωσε ότι η συμμετοχή σε θεραπείες που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα μπορεί πραγματικά να βελτιώσει τους φλεγμονώδεις βιοδείκτες.
Μερικά επιλεγμένα παραδείγματα θεραπειών που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα που χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση του Crohn περιλαμβάνουν ασκήσεις αναπνοής, διαλογισμό και πρακτικές body scan.
H ενσυνειδητότητα είναι ένα σημαντικό κομμάτι του παζλ διαχείρισης του Crohn, αλλά είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τα όρια. Εάν παρατηρήσετε ότι δυσκολεύεστε, ενημερώστε τον γαστρεντερολόγο σας. Μπορεί να σας παραπέμψει σε συμβούλους ψυχικής υγείας με εμπειρία στη θεραπεία ατόμων που ζουν με IBD.
#7. Καλή υγιεινή του ύπνου
Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε τις επιπτώσεις του στρες είναι η καλή υγιεινή ύπνου. Οι περισσότεροι ενήλικες χρειάζονται κάπου μεταξύ επτά και εννέα ώρες ύπνου τη νύχτα, αλλά λίγοι από εμάς ακολουθούν πραγματικά αυτή τη συμβουλή.
Ίσως να μην μπορείτε να αλλάξετε το συνεχώς κυμαινόμενο πρόγραμμα εργασίας σας ή να ξεφύγετε από τα μεταμεσονύκτια ξυπνήματα του παιδιού σας, αλλά μπορείτε να κάνετε τα εξής:
- Καθιερώστε μια ήρεμη ρουτίνα πριν από τον ύπνο χωρίς οθόνες.
- Επενδύστε σε μερικές κουρτίνες συσκότισης και αποφύγετε το περιττό φως LED.
- Αποφύγετε τα μεταμεσονύχτια σνακ.
- Σταματήστε να πίνετε νερό δύο ώρες πριν πάτε για ύπνο και περιορίστε τη χρήση καφεΐνης και αλκοόλ το βράδυ.
#8. Άσκηση
Ο Δρ Holubar συνιστά επίσης να ασκείστε όσο το σώμα σας το επιτρέπει. Αυτό το τελευταίο κομμάτι είναι σημαντικό. Πρέπει να ακούμε το σώμα μας. Εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα όπως κράμπες, κοιλιακό άλγος, φούσκωμα ή πυρετό, δώστε στον εαυτό σας τη δυνατότητα να ξεκουραστεί. Και όταν νιώσετε ξανά καλά, εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία για να ασκηθείτε.
Το τι σημαίνει «ασκηθείτε» πιθανότατα θα αλλάξει με την πάροδο του χρόνου. Το είδος της άσκησης που μπορείτε να κάνετε ενώ βρίσκεστε σε ύφεση ή σε κατάσταση ήπιας νόσου είναι συχνά διαφορετικό από αυτό που μπορείτε (ή πρέπει) να κάνετε κατά τη διάρκεια μιας έξαρσης.
«Είναι καλή ιδέα να συζητήσετε την κατάλληλη σωματική δραστηριότητα με το γιατρό σας», συμβουλεύει ο Δρ. Holubar. Μια γενική συμβουλή είναι ότι η χαμηλή και μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα είναι η καλύτερη, επειδή η πιο έντονη δραστηριότητα μπορεί να επιταχύνει τη γαστρεντερική σας κινητικότητα.
Η φροντίδα του εαυτού είναι φροντίδα του Crohn και το αντίστροφο
Η διάγνωση της νόσου του Crohn μπορεί να είναι μια άσχημη εμπειρία. Δεν υπάρχει γνωστή θεραπεία και συχνά απαιτεί μεγάλες αλλαγές στην καθημερινή σας ζωή – για να μην αναφέρουμε τις επισκέψεις σε γιατρούς.
Αλλά υπάρχουν καλά νέα: Η εκμάθηση των δεξιοτήτων αυτοδιαχείρισης του Crohn μπορεί να φέρει θετικές αλλαγές στην ασθένειά σας και όχι μόνο. Το να μάθετε να δίνετε προτεραιότητα στην υγεία σας θα μπορούσε να μειώσει τα συμπτώματά σας, την πιθανότητα να εμφανίσετε εξάρσεις αλλά και τη σοβαρότητα των εξάρσεων. Θα μπορούσε ακόμη και να σας βοηθήσει να παραμείνετε σε μια κατάσταση ύφεσης. Ταυτόχρονα όμως θα σας βοηθήσει να αποκτήσετε καλύτερη φόρμα, να αισθάνεστε λιγότερο άγχος και να απολαμβάνετε καλύτερη συνολική υγεία και ποιότητα ζωής.
