10/3/2023
Ενδομητρίωση: Πώς σχετίζεται με την υπογονιμότητα;
- Τι είναι η ενδομητρίωση
- Πώς η ενδομητρίωση προκαλεί υπογονιμότητα
- Πρόληψη και διάγνωση της ενδομητρίωσης
- Θεραπεία
- Πώς μπορεί να βοηθήσει η εξωσωματική γονιμοποίηση γυναίκες ενδομητρίωση;
- Ενδομητρίωση και υπογονιμότητα: Ποια θεραπεία προηγείται;
Οι γυναίκες με ενδομητρίωση που δυσκολεύονται να αποκτήσουν παιδί, έχουν ένα βασικό ερώτημα: Είναι καλύτερο να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση για τη θεραπεία της ενδομητρίωσης πριν από την εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) ή είναι καλύτερο να προχωρήσουν κατευθείαν σε εξωσωματική γονιμοποίηση;
«Εξαρτάται από την ίδια τη γυναίκα και τη σοβαρότητα της νόσου», λέει ο Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, Ιατρός Αναπαραγωγής, Μαιευτήρας – Χειρουργός – Γυναικολόγος, a. Praticien Attaché CHU Cochin, Paris, Διευθύνων Σύμβουλος του Institute of Life στο ΙΑΣΩ.
Τι είναι η ενδομητρίωση
Η ενδομητρίωση είναι μια ασθένεια όπου ιστός παρόμοιος με την επένδυση της μήτρας αναπτύσσεται έξω από τη μήτρα, προκαλώντας πόνο ή/και στειρότητα.
Η ασθένεια αφορά περίπου το 10% των γυναικών και των κοριτσιών αναπαραγωγικής ηλικίας από την έναρξη της πρώτης περιόδου τους έως την εμμηνόπαυση. Επιπλέον το 30-50% των γυναικών που έχουν διαγνωστεί με ενδομητρίωση αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπογονιμότητας.
Είναι μια χρόνια ασθένεια που σχετίζεται με πόνο, ο οποίος μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια της περιόδου και της σεξουαλικής επαφής. Επίσης μπορεί να προκαλεί ενοχλήσεις στο γαστρεντερικό σύστημα και την ούρηση, χρόνιο πυελικό πόνο, κοιλιακό φούσκωμα, ναυτία, κόπωση και μερικές φορές κατάθλιψη, άγχος και στειρότητα.
Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης είναι μεταβλητά και μπορεί να είναι διαφορετικά για την κάθε γυναίκα. Γι’ αυτό το λόγο, πολλές γυναίκες ανακαλύπτουν ότι έχουν ενδομητρίωση, όταν δυσκολεύονται να μείνουν έγκυες. Μάλιστα, στην “σιωπηλή ενδομητρίωση”, μία γυναίκα δεν έχει τα τυπικά συμπτώματα της ενδομητρίωσης, αλλά μπορεί να έχει πρόβλημα στη σύλληψη. Περίπου στο 30% των γυναικών με ενδομητρίωση, το μοναδικό σύμπτωμα είναι η υπογονιμότητα.
Πώς η ενδομητρίωση προκαλεί υπογονιμότητα
Ο ουλώδης ιστός που σχηματίζεται από την ενδομητρίωση στις σάλπιγγες ή τις ωοθήκες μπορεί να επηρεάσει τη γονιμοποίηση ή την εμφύτευση. Επιπλέον, επειδή η ενδομητρίωση είναι μια φλεγμονώδης διαδικασία, μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή στην ίδια τη μήτρα, επομένως όταν εμφυτεύεται ένα γονιμοποιημένο ωάριο, μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος αποβολής.
Έρευνες έχουν δείξει επιπλέον ότι οι γυναίκες με ενδομητρίωση έχουν σχεδόν διπλάσιο κίνδυνο αποβολής σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν έχουν την πάθηση. Παραδόξως, το ποσοστό αποβολών φαίνεται να είναι υψηλότερο σε γυναίκες με ηπιότερες μορφές ενδομητρίωσης και επιφανειακές βλάβες, σε σχέση με εκείνες με πιο σοβαρή ενδομητρίωση.
Πρόληψη και διάγνωση της ενδομητρίωσης
Προς το παρόν, δεν υπάρχει γνωστός τρόπος πρόληψης της ενδομητρίωσης, ενώ σε ότι αφορά τη διάγνωση, ένα προσεκτικό ιστορικό συμπτωμάτων εμμήνου ρύσεως και χρόνιου πυελικού πόνου παρέχει τη βάση για την υποψία ενδομητρίωσης. Στη συνέχεια, μπορεί να χρειαστούν εξετάσεις, όπως υπερηχογράφημα ή μαγνητική τομογραφία. Η ιστολογική επαλήθευση, μετά από λαπαροσκοπική παρέμβαση, είναι χρήσιμη για την επιβεβαίωση της διάγνωσης, εξηγεί ο κ. Ι. Βασιλόπουλος.
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή ή και χειρουργική επέμβαση ανάλογα με τα συμπτώματα, τις βλάβες, το επιθυμητό αποτέλεσμα και την επιλογή του ασθενούς.
Η φαρμακευτική θεραπεία για την ενδομητρίωση επικεντρώνεται είτε στη μείωση των οιστρογόνων είτε στην αύξηση της προγεστερόνης, προκειμένου να αλλάξουν το ορμονικό περιβάλλον που ευνοεί την ενδομητρίωση.
Οι περισσότερες ορμονικές θεραπείες δεν είναι κατάλληλες για τις γυναίκες που επιθυμούν να μείνουν έγκυες, καθώς επηρεάζουν την ωορρηξία.
Η χειρουργική αντιμετώπιση στοχεύει στην αφαίρεση του ουλώδους ιστού και των συμφύσεων. Ωστόσο, η επιτυχία στη μείωση των συμπτωμάτων του πόνου και στην αύξηση των ποσοστών εγκυμοσύνης συχνά εξαρτώνται από την έκταση της νόσου. Επιπλέον, οι βλάβες μπορεί να υποτροπιάσουν ακόμη και μετά από επιτυχή επέμβαση.
Πώς μπορεί να βοηθήσει η εξωσωματική γονιμοποίηση γυναίκες ενδομητρίωση;
Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μια θεραπεία γονιμότητας που μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για γυναίκες με ενδομητρίωση. Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μια θεραπεία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής που παρακάμπτει πολλές από τις πιο συχνές επιπλοκές της ενδομητρίωσης.
Με την εξωσωματική γονιμοποίηση αντιμετωπίζονται προβλήματα ωορρηξίας επειδή η διαδικασία περιλαμβάνει διέγερση των ωοθηκών η οποία στοχεύει στην παραγωγή και την απελευθέρωση πολλών ώριμων ωαρίων. Κατά τη διάρκεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης, τα ωάρια που συλλέγονται γονιμοποιούνται σε εργαστηριακό περιβάλλον.
Αυτή η διαδικασία ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο βλάβης του σπέρματος ή των ωαρίων λόγω ενδομητρίωσης. Αφού τα ωάρια γονιμοποιηθούν επιτυχώς, επιλεγμένα έμβρυα μεταφέρονται απευθείας στη μήτρα. Η εμβρυομεταφορά παρακάμπτει τις σάλπιγγες, όπου οι αποφράξεις από την ενδομητρίωση είναι συχνές.
Ενδομητρίωση και υπογονιμότητα: Ποια θεραπεία προηγείται;
Η απάντηση πρέπει να δίνεται από έξοδε οκ ευμενούς ιατρούς γονιμότητας διότι σε διαφορετική περίπτωση ένα χειρουργείο μπορεί να προκαλέσει περισσότερο πρόβλημα στην ασθενή μειώνοντας τα ωοθηκικά αποθέματα ωαρίων.
Αν οι διάφοροι παράγοντες που εμπλέκονται στην γονιμότητα και την υπογονιμότητα είναι εντός φυσιολογικών ορίων, όπως η ποιότητα του σπέρματος, η διαβατότητα των σαλπίγγων ,ο ορμονολογικος έλεγχος της γυναίκας και κυρίως η ΑΜΗ και η ασθενής είναι κάτω των 36 ετών,τότε πρέπει να προηγείται το χειρουργείο εφόσον ο πόνος είναι συστηματικός και επηρεάζει την ποιότητα ζωής της ασθενούς η αν υπάρχει κύστη ενδομητρίωσης μεγαλύτερη από 4 εκ. Ακολουθείται θεραπεία με καταστολή των ωοθηκών και το ζευγάρια καλείται να προσπαθήσει για 6 μήνες προκειμένου να πετύχει εγκυμοσύνη. Αν δεν τα καταφέρει τότε η λύση της εξωσωματικής είναι μονόδρομος γιατί διαφορετικά θα αρχίσει πάλι η ασθενής να εμφανίζει εκ νέου εστίες ενδομητρίωσης .
Λαμβάνοντας υπόψη τα διαθέσιμα στοιχεία και την σοβαρότητα της ενδομητρίωσης, μπορεί ο γιατρός να προτείνει σε ορισμένες γυναίκες με την πάθηση να κάνουν κατευθείαν θεραπεία γονιμότητας με εξωσωματική γονιμοποίηση. Για παράδειγμα, εάν η εγκυμοσύνη δεν επιτευχθεί εντός έξι έως 12 μηνών μετά τη χειρουργική θεραπεία της ενδομητρίωσης, εάν διαπιστωθεί ότι οι σάλπιγγες είναι φραγμένες ή εάν υπάρχουν άλλα προβλήματα γονιμότητας, όπως ανωμαλίες με το σπέρμα, τότε η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η λύση, καταλήγει ο κ. Ι. Βασιλόπουλος.
Ο Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος είναι Μαιευτήρας – Χειρουργός – Γυναικολόγος, με εξειδίκευση στη Γυναικολογική Ενδοκρινολογία και την Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή. Είναι Μέλος της Ιατρικής Ομάδας δημιουργίας της Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Institute Of Life- IASO .
