25/3/2022
Ο κουρκουμάς είναι ένα μπαχαρικό που προέρχεται από τη νότια Ασία. Είναι επίσης ένα δημοφιλές συστατικό σε πολλά πιάτα της Ινδίας και της Μέσης Ανατολής.
Ο κουρκουμάς έχει και αποδεδειγμένα οφέλη για την υγεία. Τα συμπληρώματα που περιέχουν κουρκουμίνη (το κύριο δραστικό συστατικό του κουρκουμά) γίνονται όλο και πιο κοινά.
Ωστόσο, μερικοί ανησυχούν για τις πιθανές παρενέργειες των συμπληρωμάτων κουρκουμά και κουρκουμίνης υψηλής δόσης. Σε αυτό το άρθρο εξετάζουμε τα επιστημονικά στοιχεία γύρω από αυτό.
Τι είναι ο κουρκουμάς
Ο κουρκουμάς, γνωστός και με την επιστημονική του ονομασία Curcuma longa, είναι ένα αρχαίο ινδικό μπαχαρικό, φαρμακευτικό βότανο και βαφή τροφίμων. Ανήκει στην οικογένεια του τζίντζερ.
Είναι απαραίτητο συστατικό στα ινδικά κάρυ, με γεύση που συχνά περιγράφεται ως πικρή και πιπεράτη. Σχεδόν όλος ο κουρκουμάς του κόσμου καλλιεργείται και καταναλώνεται στην Ινδία.
Οι ρίζες του κουρκουμά (rhizomes) είναι έντονο κίτρινο ή πορτοκαλί. Συνήθως στεγνώνουν και αλέθονται σε σκόνη.
Ο κουρκουμάς αποτελείται κυρίως από υδατάνθρακες, κυρίως άμυλο και φυτικές ίνες. Ωστόσο, όπως όλα τα μπαχαρικά, περιέχει πολλές φυτικές ενώσεις και θρεπτικά συστατικά.
Οι μίσχοι της ρίζας είναι επίσης πλούσιοι σε φυτικές ενώσεις, που ονομάζονται κουρκουμινοειδή. Αυτά είναι οι κύριες δραστικές ενώσεις του κουρκουμά. Είναι εκείνες που του προσδίδουν το χαρακτηριστικό πορτοκαλοκίτρινο χρώμα και τα περισσότερα από τα οφέλη του για την υγεία.
Το πιο ευρέως μελετημένο κουρκουμινοειδές είναι η κουρκουμίνη, η οποία μπορεί να αντιπροσωπεύει περίπου το 4% του κουρκουμά.
Οι σκόνες κουρκουμά, ή κουρκουμίνης στην αγορά συνήθως περιέχουν κάποια πρόσθετα. Τέτοιο είναι το διοξείδιο του πυριτίου, μια ουσία που αποτρέπει τη δημιουργία σβώλων σκόνης.
Τι προσφέρει ο κουρκουμάς στην υγεία
Ο κουρκουμάς χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό και βαφή τροφίμων, προσθέτοντας γεύση και χρώμα στα τρόφιμα. Τα οφέλη του στην υγεία οφείλονται στην κουρκουμίνη, το κύριο δραστικό συστατικό του.
Μερικά από αυτά τα οφέλη είναι:
- Μειωμένη φλεγμονή: Η χρόνια φλεγμονή σχετίζεται με πολλές ασθένειες. Μελέτες δείχνουν ότι τα συμπληρώματα κουρκουμίνης μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα φλεγμονωδών δεικτών. Επίσης μειώνουν τα συμπτώματα καταστάσεων υγείας, όπως φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, αρθρίτιδα, ψωρίαση, κατάθλιψη και αθηροσκλήρωση.
- Βελτιωμένη αντιοξειδωτική κατάσταση: Η κουρκουμίνη και άλλα κουρκουμινοειδή είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά που μπορεί να βελτιώσουν την αντιοξειδωτική σας κατάσταση. Τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από την κυτταρική βλάβη από τις ελεύθερες ρίζες. Αυτή σχετίζεται με παθήσεις, όπως ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις και ο καρκίνος.
- Βελτιωμένη λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων: Μελέτες δείχνουν ότι τα συμπληρώματα κουρκουμίνης μπορεί να προάγουν τη διαστολή (διεύρυνση) των αιμοφόρων αγγείων, αυξάνοντας τη ροή του αίματος και μειώνοντας την αρτηριακή πίεση.
- Μειωμένος κίνδυνος καρδιακής προσβολής: Μπορεί επίσης να μειώσει τον κίνδυνο εμφράγματος, πιθανώς μέσω της αντιφλεγμονώδους δράσης τους. Η κουρκουμίνη βελτιώνει την λειτουργία του ενδοθηλίου και βελτιώνει τα επίπεδα χοληστερόλης.
- Αντικαρκινικές ιδιότητες: Η κουρκουμίνη επιβραδύνει την ανάπτυξη και προωθεί τον θάνατο των καρκινικών κυττάρων. Η τρέχουσα έρευνα διερευνά τη δυνατότητα της κουρκουμίνης ως θεραπεία για μια ποικιλία καρκίνων, όπως ο καρκίνος του μαστού, του προστάτη, του παγκρέατος, του παχέος εντέρου και του πνεύμονα.
- Νευρολογική υγεία: Τα συμπληρώματα κουρκουμίνης μπορεί να βελτιώσουν τα συμπτώματα νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ, η νόσος του Πάρκινσον, η πολλαπλή σκλήρυνση και η άνοια.
Οι αρνητικές πιθανές επιπτώσεις που έχει ο κουρκουμάς και η κουρκουμίνη
Τόσο ο κουρκουμάς όσο και το κύριο δραστικό του συστατικό, η κουρκουμίνη, θεωρούνται γενικά ασφαλή και χωρίς σοβαρές παρενέργειες.
Ωστόσο, μερικοί μπορεί να εμφανίσουν παρενέργειες, όταν τα λαμβάνουν σε μεγάλες δόσεις ως συμπληρώματα.
Κουρκουμάς
Ο κουρκουμάς περιέχει περίπου 2% οξαλικό. Σε υψηλές δόσεις, αυτό μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία λίθων στα νεφρά σε άτομα με προδιάθεση.
Επιπλέον, δεν είναι όλες οι σκόνες κουρκουμά του εμπορίου καθαρές. Μερικές είναι νοθευμένες. Αυτό σημαίνει ότι έχουν προστεθεί φθηνότερα και δυνητικά τοξικά συστατικά που δεν αναγράφονται στην ετικέτα. Μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι οι σκόνες κουρκουμά του εμπορίου μπορεί να περιέχουν πληρωτικά όπως άμυλο μανιόκας (cassava starch), ή κριθάρι και αλεύρι σίτου, ή σίκαλης.
Η κατανάλωση κουρκουμά που περιέχει αλεύρι σίτου, κριθαριού ή σίκαλης μπορεί να προκαλέσει δυσμενή συμπτώματα σε άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη, ή κοιλιοκάκη.
Ορισμένες σκόνες κουρκουμά μπορεί επίσης να περιέχουν αμφισβητήσιμες χρωστικές τροφίμων, οι οποίες προστίθενται για να βελτιώσουν το χρώμα όταν η σκόνη αραιώνεται με αλεύρι. Μία χρωστική τροφίμων που χρησιμοποιείται συχνά στην Ινδία είναι το κίτρινο μετανίλ (metanil yellow). Μελέτες σε ζώα δείχνουν ότι το κίτρινο μετανίλ μπορεί να προκαλέσει καρκίνο και νευρολογική βλάβη όταν καταναλώνεται σε υψηλές ποσότητες. Αν και οι τοξικές επιδράσεις αυτής της ουσίας δεν έχουν διερευνηθεί στους ανθρώπους, είναι παράνομη η χρήση τους στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Ορισμένες σκόνες κουρκουμά μπορεί επίσης να έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε μόλυβδο, ένα βαρύ μέταλλο που είναι ιδιαίτερα τοξικό για το νευρικό σύστημα.
Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα
Ο διαιτητικός κουρκουμάς δεν επηρεάζει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο το σώμα επεξεργάζεται τα φάρμακα. Ωστόσο, οι επιδράσεις του κουρκουμά μπορεί να αυξηθούν, ή να επηρεάσουν τη δράση ορισμένων από τα φάρμακα που παίρνετε.
Για παράδειγμα, ο κουρκουμάς έχει αντιπηκτική δράση. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να επηρεάσει την πήξη του αίματος. Η λήψη κουρκουμίνης μαζί με αντιπηκτικά (αραιωτικά) αίματος όπως η ασπιρίνη, η κλοπιδογρέλη και η βαρφαρίνη μπορεί να αυξήσει την επίδρασή τους και να οδηγήσει σε υπερβολική αιμορραγία.
Ο κουρκουμάς μπορεί επίσης να μειώσει το σάκχαρο στο αίμα και να ενισχύσει τα αποτελέσματα των αντιδιαβητικών φαρμάκων, ή της ινσουλίνης.
Δεδομένου ότι ο κουρκουμάς μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση, μπορεί να έχει αθροιστικά αποτελέσματα με τα αντιυπερτασικά φάρμακα.
Ο κουρκουμάς μπορεί να βοηθήσει την πέψη αυξάνοντας τα επίπεδα οξέων του στομάχου. Αυτά με την σειρά τους αναστέλλουν την αποτελεσματικότητα των αντιόξινων φαρμάκων.
Εάν σκέφτεστε να πάρετε ένα νέο συμπλήρωμα, μιλήστε πάντα με τον γιατρό σας πρώτα για να βεβαιωθείτε ότι το γνωρίζει. Μπορεί να σας επισημάνει τυχόν πιθανές αλληλεπιδράσεις με φάρμακα που ήδη παίρνετε.
Κουρκουμίνη
Τα συμπληρώματα κουρκουμίνης θεωρούνται ασφαλή και δεν έχουν αναφερθεί ανεπιθύμητες ενέργειες σε χαμηλές δόσεις.
Μια παλαιότερη πολύ μικρής έκτασης μελέτη διαπίστωσε ότι η λήψη 490 mg κουρκουμίνης καθημερινά για μια εβδομάδα δεν προκάλεσε παρενέργειες. Μια νέα ανασκόπηση από το 2021 διαπίστωσε ότι η λήψη δόσεων περίπου 1.000 mg κουρκουμίνης την ημέρα, επίσης δεν οδήγησε σε εμφανείς ανεπιθύμητες ενέργειες.
Ωστόσο, ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων μπορεί να εμφανίσει κάποιες ήπιες παρενέργειες σε υψηλότερες δόσεις. Αυτές μπορεί να είναι:
- Πεπτικά προβλήματα: Κάποιοι μπορεί να εμφανίσουν ήπια πεπτικά προβλήματα, όπως φούσκωμα, παλινδρόμηση οξέος, μετεωρισμός και διάρροια σε ημερήσιες δόσεις που υπερβαίνουν τα 1.000 mg.
- Πονοκέφαλος και ναυτία: Δόσεις 450 mg, ή μεγαλύτερες μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο και ναυτία σε κάποιους.
- Εξάνθημα: Οι άνθρωποι έχουν αναφέρει δερματικό εξάνθημα μετά την λήψη μιας δόσης 8.000 mg κουρκουμίνης, ή περισσότερο, αλλά αυτό φαίνεται να είναι πολύ σπάνιο.
Εξαιρετικά υψηλές δόσεις 2.600 mg ανά κιλό σωματικού ημερησίως για 13 εβδομάδες, ή έως και 2 χρόνια, μπορεί να προκαλέσουν ορισμένες σοβαρές παρενέργειες σε αρουραίους. Αυτές περιλαμβάνουν αύξηση του μεγέθους του ήπατος, έλκη στομάχου, φλεγμονή και αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του εντέρου, ή του ήπατος.
Ωστόσο, η δοσολογία είναι αυτή που μπορεί να την κάνει δηλητήριο. Επί του παρόντος δεν υπάρχουν στοιχεία ότι χαμηλότερες ποσότητες κουρκουμίνης προκαλούν σοβαρές παρενέργειες στους ανθρώπους, όταν λαμβάνονται για σύντομες περιόδους. Ωστόσο, λείπουν μελέτες σε ανθρώπους σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κουρκουμίνης.
Κουρκουμίνη: Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα
Η κουρκουμίνη έχει γενικά πολύ καλό προφίλ ασφάλειας. Αλλά ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα επεξεργάζεται ορισμένα φάρμακα, όπως:
- αντιβιοτικά
- αντιπηκτικά
- αντικαταθλιπτικά
- αντιισταμινικά
- καρδιαγγειακά φάρμακα
- χημειοθεραπευτικοί παράγοντες
Μια μελέτη υπέδειξε ότι τα συμπληρώματα κουρκουμίνης μπορεί να διεγείρουν ένα γονίδιο που μπορεί να προκαλέσει μειωμένα επίπεδα ορισμένων αντικαταθλιπτικών και αντιψυχωσικών φαρμάκων.
Σε μια μελέτη σε ζώα, η κουρκουμίνη ενίσχυσε τα αντικαταθλιπτικά αποτελέσματα της φλουοξετίνης.
Μπορεί επίσης να αυξήσει τα επίπεδα σουλφασαλαζίνης. Είναι ένα αντιρευματικό φάρμακο, το οποίο μπορεί να συνταγογραφηθεί για τη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας, ή της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.
Η κουρκουμίνη μπορεί να αναστείλει την αντικαρκινική δράση των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για χημειοθεραπεία. Επομένως όσοι υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία θα πρέπει να συμβουλευτούν τον γιατρό τους πριν πάρουν κουρκουμίνη.
Όπως ο κουρκουμάς, οι επιδράσεις της κουρκουμίνης στο σώμα μπορεί να αυξήσουν, ή να επηρεάσουν τη δράση ορισμένων από τα φάρμακα που παίρνετε.
Η αντιπηκτική δράση της κουρκουμίνης μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική αιμορραγία, εάν ληφθεί μαζί με αντιπηκτικά φάρμακα, όπως η ασπιρίνη, η κλοπιδογρέλη και η βαρφαρίνη.
Η κουρκουμίνη μπορεί επίσης να μειώσει το σάκχαρο στο αίμα και να ενισχύσει τα αποτελέσματα των αντιδιαβητικών φαρμάκων, ή της ινσουλίνης.
Δεδομένου ότι η κουρκουμίνη μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση, μπορεί να έχει αθροιστικά αποτελέσματα με τα αντιυπερτασικά φάρμακα.
Η κουρκουμίνη μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα του στομαχικού οξέος, γεγονός που μπορεί να αναστείλει την αποτελεσματικότητα των αντιόξινων φαρμάκων.
Τούτου λεχθέντος, η έρευνα σχετικά με πιθανές αλληλεπιδράσεις φαρμάκων με την κουρκουμίνη είναι περιορισμένη. Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να πούμε με βεβαιότητα εάν η λήψη συμπληρωμάτων κουρκουμίνης αλληλεπιδρά με άλλα φάρμακα που μπορεί να παίρνετε.
Εάν παίρνετε άλλα φάρμακα, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν πάρετε συμπληρώματα κουρκουμίνης.
Κουρκουμάς και κουρκουμίνη: Πόση ποσότητα θεωρείται υπερβολική;
Δεν υπάρχουν επίσημες συστάσεις για την πρόσληψη κουρκουμά. Το μέγιστο ανεκτό επίπεδο πρόσληψης δεν έχει προσδιοριστεί.
Ωστόσο, κατά γενικό κανόνα, πρέπει να μην υπερβαίνετε τις συστάσεις στις ετικέτες των συμπληρωμάτων.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν κάποιες επίσημες οδηγίες για την πρόσληψη κουρκουμίνης.
Η Μικτή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων FAO/ΠΟΥ για τα Πρόσθετα Τροφίμων (JECFA) όρισε την αποδεκτή διατροφική πρόσληψη ως 3 mg ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα.
Δηλαδή: Για έναν άνδρα 80 κιλών, αυτό είναι 240 mg την ημέρα.
Ωστόσο, μια παλαιότερη ανασκόπηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι δόσεις των 3.600–8.000 mg την ημέρα δεν προκαλούν σοβαρές παρενέργειες. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι οι εφάπαξ δόσεις των 12.000 mg ήταν καλά ανεκτές.
Όπως πάντα, μιλήστε με έναν γιατρό πριν αποφασίσετε πόσο συμπλήρωμα πρέπει να αρχίσετε να παίρνετε την ημέρα.
Πηγή: https://www.iatropedia.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
