15/11/2025
Η επιστημονική ανακάλυψη μπορεί να ανοίξει νέους θεραπευτικούς δρόμους για την αντιμετώπιση του καρκίνου
Μια νέα, ανατρεπτική προσέγγιση στη θεραπεία ορισμένων μορφών καρκίνου ανακάλυψαν ερευνητές του King’s College London, χρησιμοποιώντας υπάρχοντα φάρμακα με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο.
Η μελέτη τους αποκάλυψε ότι ένα τμήμα του ανθρώπινου DNA που μέχρι πρότινος θεωρούνταν «άχρηστο» μπορεί τελικά να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμο για αντικαρκινική θεραπεία.
Κατεστραμμένα γονίδια και ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός κυττάρων
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Blood, επικεντρώθηκε σε δύο είδη καρκίνου του αίματος: το μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο (MDS) και τη χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία (CLL).
Και οι δύο ασθένειες συχνά σχετίζονται με μεταλλάξεις στα γονίδια ASXL1 και EZH2. Κανονικά, τα γονίδια αυτά ρυθμίζουν ποια άλλα γονίδια είναι ενεργά ή ανενεργά, διατηρώντας τη σωστή λειτουργία των κυττάρων. Όταν όμως τα ASXL1 και EZH2 καταστραφούν, αυτή η ρύθμιση καταρρέει, οδηγώντας σε ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό κυττάρων και, τελικά, σε καρκινογένεση.
Οι συμβατικές θεραπείες για τον καρκίνο στοχεύουν συνήθως τις επιβλαβείς πρωτεΐνες που παράγονται από τα μεταλλαγμένα γονίδια. Όταν όμως μια μετάλλαξη εμποδίζει τελείως την παραγωγή πρωτεΐνης, δεν υπάρχει στόχος για το φάρμακο – και έτσι οι επιλογές θεραπείας είναι περιορισμένες, με χειρότερη πρόγνωση για τον ασθενή.
Ο απρόσμενος ρόλος του «άχρηστου DNA»
Σχεδόν το 50% του ανθρώπινου γονιδιώματος αποτελείται από επαναλαμβανόμενες αλληλουχίες γνωστές ως κινητά γενετικά στοιχεία (transposable elements ή TEs). Αυτά τα «κινητά» κομμάτια DNA κάποτε θεωρούνταν εντελώς άχρηστα.
Οι ερευνητές του King’s ανακάλυψαν ότι όταν τα ASXL1 και EZH2 μεταλλαχθούν, τα TEs ενεργοποιούνται και μάλιστα σε μη φυσιολογικό επίπεδο. Αυτή η υπερδραστηριότητα προκαλεί πίεση στα καρκινικά κύτταρα και ζημιές στο DNA τους – δημιουργώντας μια αδυναμία που μπορεί να αξιοποιηθεί θεραπευτικά.
Εδώ έρχονται οι PARP αναστολείς — φάρμακα που χρησιμοποιούνται ήδη σε άλλες μορφές καρκίνου. Σκοπός τους είναι να εμποδίζουν την επιδιόρθωση του κατεστραμμένου DNA στα καρκινικά κύτταρα. Καθώς τα TEs μετακινούνται μέσα στο γονιδίωμα, προκαλούν ρήξεις στο DNA, και σε συνδυασμό με τα PARP inhibitors, η επιδιόρθωση εμποδίζεται και οι βλάβες συσσωρεύονται, ώσπου τα καρκινικά κύτταρα καταρρέουν.
Από το «άχρηστο» DNA σε θεραπευτικό σύμμαχο
«Η ανακάλυψη αυτή προσφέρει νέα ελπίδα σε ασθενείς με δύσκολα θεραπεύσιμους καρκίνους, χρησιμοποιώντας υπάρχοντα φάρμακα με έναν εντελώς νέο τρόπο — μετατρέποντας ένα κομμάτι DNA που θεωρούσαμε άχρηστο σε έναν ισχυρό θεραπευτικό μέσο», δήλωσε ο καθηγητής Chi Wai Eric So από το King’s College London.
Αν και η μελέτη επικεντρώθηκε σε μορφές καρκίνου του αίματος όπως το MDS και η CLL, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η ίδια αρχή μπορεί να ισχύει και σε άλλες μορφές καρκίνου με παρόμοιες μεταλλάξεις. Αν αυτό επιβεβαιωθεί, η στρατηγική αυτή θα μπορούσε να επεκτείνει τη χρήση των PARP αναστολέων σε ευρύτερο φάσμα καρκίνων, ανοίγοντας νέους θεραπευτικούς δρόμους και δίνοντας περισσότερες επιλογές στους ασθενείς.