Βιομηχανία: Μέτωπο δέκα χωρών για φθηνότερο ρεύμα και στήριξη μετά το 2030

2/9/2025

Μέσα στο καλοκαίρι δέκα ευρωπαϊκές χώρες – Αυστρία, Τσεχία, Γαλλία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Πολωνία, Σλοβακία και Ισπανία – υπέγραψαν μια στρατηγικής σημασίας Κοινή Δήλωση για τη στήριξη των ενεργοβόρων βιομηχανιών, στέλνοντας σαφές μήνυμα ενότητας και συλλογικής δράσης στην Ευρώπη.

Η πρωτοβουλία αυτή στοχεύει στη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των βασικών βιομηχανικών κλάδων, στην προστασία από αθέμιτο διεθνή ανταγωνισμό και στην ταχεία μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Η συμφωνία αναγνωρίζει ότι οι κλάδοι υψηλής ενεργειακής κατανάλωσης – χάλυβας, μέταλλα, χημικά και τσιμέντο – πλήττονται από τις αυξομειώσεις του ενεργειακού κόστους και την παγκόσμια υπερπαραγωγή, ενώ παράλληλα καλούνται να επενδύσουν μαζικά για την επίτευξη των στόχων.

Όπως τονίζεται, η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα πρέπει να συνοδευτεί από ανταγωνιστικές τιμές ενέργειας. Γι’ αυτό, οι χώρες ζητούν να παραταθεί και μετά το 2030 το ευρωπαϊκό πλαίσιο που επιτρέπει την αντιστάθμιση του έμμεσου κόστους εκπομπών από το ETS. Παράλληλα, ζητούν και άλλοι ενεργοβόροι και εξαγωγικοί κλάδοι να έχουν πρόσβαση σε αυτό το εργαλείο στήριξης.

Το υψηλό ενεργειακό κόστος θεωρείται κρίσιμο μειονέκτημα για την ευρωπαϊκή βιομηχανία, και οι κυβερνήσεις που συνυπογράφουν τη δήλωση ζητούν να παραμείνει το θέμα στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας. Χαιρετίζουν το Σχέδιο Δράσης για την Προσιτή Ενέργεια, αλλά επιδιώκουν επιπλέον πρωτοβουλίες, με έμφαση στη μείωση του κόστους ηλεκτρισμού και στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα διασφαλίσουν ένα αποδοτικό, σταθερό και βιώσιμο ενεργειακό σύστημα.

Επιπλέον, εκφράζεται ανησυχία για τον κίνδυνο «εκτροπής εμπορίου», δηλαδή για την πιθανότητα προϊόντα που λόγω αμερικανικών δασμών δεν μπορούν να κατευθυνθούν στις ΗΠΑ, να βρίσκουν διέξοδο στην ευρωπαϊκή αγορά. Για τον λόγο αυτό ζητείται στενή παρακολούθηση των εισαγωγών από τρίτες χώρες και η υιοθέτηση κατάλληλων εμπορικών μέτρων όπου κρίνεται αναγκαίο.

Προτεραιότητες

Ειδικότερα, η δήλωση των ευρωπαϊκών κρατών θέτει ως προτεραιότητες:

• τη σταθεροποίηση της αγοράς άνθρακα και την ενίσχυση του Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM),

• την εξασφάλιση ανταγωνιστικών τιμών ενέργειας και τη δημιουργία Ενεργειακής Ένωσης μέχρι το 2030,

• την προστασία από αθέμιτο ανταγωνισμό και εμπορικές εκτροπές,

• τη στήριξη πρωτοπόρων επενδύσεων σε καθαρές τεχνολογίες,

• την αξιοποίηση των δημοσίων προμηθειών για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας,

• την ολοκλήρωση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών και της Τραπεζικής Ένωσης για καλύτερη πρόσβαση σε επενδύσεις,

• την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας και της ανακύκλωσης ως στρατηγικών πυλώνων,

• καθώς και τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας και την αναβάθμιση δεξιοτήτων.

Με αυτή τη Συμμαχία, τα κράτη-μέλη δηλώνουν ότι θα συνεργαστούν για κοινές πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της Καθαρής Βιομηχανικής Συμφωνίας και Επιτάχυνσης Απανθρακοποίησης, με στόχο να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα, βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας στο παγκόσμιο περιβάλλον.

Παράλληλα, οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες υπογραμμίζουν την ανάγκη επέκτασης της αποζημίωσης για τα έμμεσα κόστη του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) πέραν του 2030, ώστε οι τομείς υψηλής κατανάλωσης (π.χ  χάλυβας,  τσιμέντο κ.α), να παραμείνουν ανταγωνιστικοί στην Ευρώπη. Οι βιομηχανίες προειδοποιούν ότι η αβεβαιότητα στις τιμές ενέργειας και η παγκόσμια υπερπαραγωγή δημιουργούν κίνδυνο εκτροπής εμπορίου προς την εσωτερική αγορά, απειλώντας περαιτέρω την ευρωπαϊκή παραγωγή.

Το μοντέλο της Ιταλίας

Σε αυτό το ευρωπαϊκό πλαίσιο ενεργειακής θωράκισης της ενεργοβόρας βιομηχανίας, στο κάδρο έχει μπει η Ιταλία, η οποία από τον Ιούλιο του 2024 έχει εφαρμόσει ένα καινοτόμο μέτρο -μέσω των Συμβολαίων Διαφοράς (CfDs)- παρέχοντας πρόσβαση σε σταθερές και προβλέψιμες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για τρία χρόνια.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε comfort letter στις 27 Ιουνίου 2025, αναγνωρίζοντας τη συμβατότητα του μέτρου με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων.

Η Ελλάδα, ακολουθώντας το ιταλικό μοντέλο, προωθεί αντίστοιχο σχέδιο με το Μέγαρο Μαξίμου και τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών, Ενέργειας και Ανάπτυξης να εμφανίζονται να στηρίζουν μια ανάλογη πρωτοβουλία.

Με βάση αυτό το μοντέλο, οι ελληνικές ενεργοβόρες βιομηχανίες θα έχουν πρόσβαση σε σταθερή τιμή ηλεκτρικής ενέργειας περίπου 55 €/MWh για τρία χρόνια μέσω του ΔΑΠΕΕΠ.

Το κόστος για την πρώτη τριετία υπολογίζεται έως 250 εκατ. ευρώ ετησίως – ένα διαχειρίσιμο ποσό μπροστά στα πολλαπλά οφέλη για την οικονομία και τις επιχειρήσεις. Το καινοτόμο στοιχείο είναι ότι το όφελος επιστρέφεται στο σύστημα μέσω νέων έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), δημιουργώντας ισχυρά επενδυτικά κίνητρα και ενισχύοντας την πράσινη μετάβαση.

Μέσα από αυτήν την πολιτική και οικονομική στρατηγική, η Ελλάδα επιδιώκει να συνδυάσει τη σταθερότητα του ενεργειακού κόστους για τη βιομηχανία με την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης, διασφαλίζοντας την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων στην ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά και ενισχύοντας την ενεργό συμμετοχή της χώρας στις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για καθαρή βιομηχανική ανάπτυξη.