8\3\2024
Δεν είναι υπερβολή ότι καμία άλλη εταιρεία στον κόσμο δεν κατάφερε να ταυτιστεί σε τέτοιον βαθμό με την «καρδιά» των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας όσο η Vestas. Ο δανέζικος κολοσσός και leader στην αγορά των ανεμογεννητριών μετράει 127 χρόνια συναρπαστικής ιστορίας και κυριαρχεί στη διεθνή αγορά, όπως και στην Ελλάδα, όπου σχεδόν μία στις δύο ανεμογεννήτριες είναι δική της.
Η αφετηρία
Ηταν το 1898 όταν ο 22χρονος Χανς Σόρεν Χάνσεν κατέβηκε από το τρένο στο Λεμ, την ανεμοδαρμένη δυτική ακτή της Δανίας, και ξεκίνησε τον αγώνα της επιβίωσης αγοράζοντας το τοπικό σιδηρουργείο. Γρήγορα διακρίθηκε για τις ιδέες, τον ενθουσιασμό και την αξιοπιστία του.
Περί το 1930 ο ίδιος και ο γιος του Πέντερ ίδρυσαν την Dansk Staalvindue Industri, εταιρεία κατασκευής χαλύβδινων κουφωμάτων για βιομηχανικά κτίρια. Μετά την πρώτη μεγάλη δοκιμασία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1945, ο πατέρας και ο γιος Χάνσεν μαζί με λίγους συναδέλφους τους ίδρυσαν τη Vestas, που κατασκεύαζε οικιακές συσκευές όπως μίξερ και ζυγαριές κουζίνας.
Από το 1950 η εταιρεία στράφηκε στην παραγωγή ψυγείων κάνοντας και εξαγωγές στη Φινλανδία, στη Γερμανία και το Βέλγιο. Το 1960 τα γραφεία και η αποθήκη της κάηκαν ολοσχερώς, όμως αυτό δεν τους πτόησε, και έτσι το 1968 η εταιρεία αντεπεξήλθε στην ξαφνική ζήτηση υδραυλικών γερανών για ελαφρά φορτηγά, οι οποίοι σημείωσαν τεράστια εμπορική επιτυχία, με το 96% της παραγωγής να εξάγεται σε 65 χώρες.
Από το 1971 η Vestas άρχισε να πειραματίζεται με εναλλακτικές λύσεις παραγωγής ενέργειας αναπτύσσοντας κρυφά την τεχνολογία ανεμογεννητριών. Το 1979 εγκατάστησε την πρώτη της τουρμπίνα, με ρότορα 10 μέτρων και χωρητικότητα 30 KW, προσφέροντας καθαρή ενέργεια από τον άνεμο. Εναν χρόνο αργότερα ξεκίνησε η μαζική παραγωγή. Καθώς όμως οι φθινοπωρινές καταιγίδες πλήττουν την ύπαιθρο της Δανίας, οι ισχυροί άνεμοι έσπασαν τη λεπίδα από μια τουρμπίνα στο εργοστάσιό της. Ο Πέντερ Χάνσεν αντιλήφθηκε ότι υπήρχε ένα σοβαρό σχεδιαστικό ελάττωμα και ακύρωσε την παραγωγή στροβίλων, ενώ σταμάτησε και όλες τις ανεμογεννήτριες που είχαν ήδη εγκατασταθεί. Για έναν χρόνο η εταιρεία πλήρωνε αποζημίωση στους πελάτες και προσπαθούσε απεγνωσμένα να βρει λύση, φτάνοντας στο χείλος της καταστροφής.
Οταν το πρόβλημα εντοπίστηκε, η Vestas άρχισε να παράγει τα δικά της εξαρτήματα εξασφαλίζοντας υψηλή ποιότητα σε κάθε στάδιο της παραγωγής. Εκτοτε ξεκίνησε το success story της, με πρώτο σταθμό τις ΗΠΑ, απ’ όπου υπήρχαν μαζικές παραγγελίες.
Το 1985 λάνσαρε ανεμογεννήτριες με ενσωματωμένες καινοτομίες και αυξημένη απόδοση που υπερίσχυσαν έναντι του ανταγωνισμού, ανοίγοντας τον δρόμο για την παραγγελία-μαμούθ 1.200 κομματιών από τις ΗΠΑ. Ωστόσο και πάλι η τύχη έπαιξε το παιχνίδι της, καθώς η ναυτιλιακή εταιρεία που ανέλαβε τη μεταφορά χρεοκόπησε, με αποτέλεσμα η Vestas να χάσει την προθεσμία και οι πελάτες της να αρνηθούν να την παραλάβουν. Ετσι, το 1986 η εταιρεία βρέθηκε με ένα τεράστιο απόθεμα ανεμογεννητριών και για μία ακόμη φορά ήταν ένα βήμα πριν από την καταστροφή.
Τότε αποφασίστηκε να επικεντρωθεί αποκλειστικά στην αιολική ενέργεια: μεγάλο μέρος του ομίλου πουλήθηκε και μια νέα εταιρεία, η Vestas Wind Systems A/S, ιδρύθηκε.
Στην κορυφή
Το 1990 με νέο σχεδιασμό λεπίδων που ζυγίζει μόλις 1.100 κιλά (από 3.800 κιλά), οι τουρμπίνες Vestas ξεχώριζαν ως ένα εξέχον τεχνικό επίτευγμα. Ηδη το 1991 άρχισε η διεθνής επέκταση, με τις ανεμογεννήτριές της να παρέχουν καθαρή ενέργεια σε όλο τον κόσμο, από τη Μεγάλη Βρετανία έως την Ινδία και τη Νέα Ζηλανδία.
Τα επόμενα χρόνια και με τον ανταγωνισμό να εντείνεται, η εταιρεία εισήγαγε νέες καινοτομίες, ενώ το 1995 κατασκεύασε το πρώτο υπεράκτιο πάρκο, το Tunoe Knob, στη Δανία. Το 2000 πήρε τη μεγαλύτερη παραγγελία στον κόσμο μέχρι σήμερα: 1.800 ανεμογεννήτριες για τον ισπανικό ενεργειακό γίγαντα Gamesa Eólica S.A. Ακόμη, το 2001 επιλέχθηκε για να εξοπλίσει το μεγαλύτερο υπεράκτιο αιολικό πάρκο στη Βόρεια Θάλασσα, το Horns Reef, που παρέχει ενέργεια σε περίπου 150.000 νοικοκυριά.
Τα χρόνια που ακολούθησαν η Vestas καθιερώθηκε ως παγκόσμια leader του κλάδου, θέση που διατηρεί μέχρι σήμερα, έχοντας παρουσία σε 88 χώρες, με συνολική εγκατεστημένη ισχύ πάνω από 185 GW.
Στην Ελλάδα
Η πρώτη παρουσία της στη χώρα μας χρονολογείται από τα μέσα της δεκαετίας του ’80, ωστόσο ο εγχώριος θυγατρικός βραχίονας της Vestas Hellas συστάθηκε επίσημα τον Απρίλιο του 2001. Η εταιρεία έχει κατακτήσει μερίδιο που προσεγγίζει το 50% (με βάση τα τελευταία στοιχεία της Ελληνικής Επιστημονικής Ενωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) για το α’ εξάμηνο του 2024, οδηγεί την κούρσα μεταξύ των κατασκευαστών με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 2,4 GW και μερίδιο 45% και καταγράφει υψηλές οικονομικές επιδόσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2022 ο κύκλος εργασιών της Vestas Hellas εκτοξεύτηκε στα 204 εκατ. ευρώ με προ φόρων κέρδη 1,5 εκατ. ευρώ, ενώ το 2023 τα αντίστοιχα ποσά ήταν 148,4 εκατ. και 2,74 εκατ. ευρώ.
Μάριος Ζάγγας: «Εχουμε προγραμματίσει την εγκατάσταση 200 MW για το 2025»
Το «business stories» συνομίλησε με τον γενικό διευθυντή της Vestas Ελλάδας και Κύπρου Μάριο Ζάγγα, ο οποίος αναφέρεται στην ιστορία και τις προοπτικές της εταιρείας, ενώ εκφράζει τις απόψεις του για την εγχώρια αγορά των ΑΠΕ, τονίζοντας ότι η Ελλάδα πρέπει να εστιάσει στα φθηνά, άμεσα διαθέσιμα χερσαία αιολικά και τη γρήγορη επίλυση των προβλημάτων τους.
– Η Vestas Hellas συστάθηκε το 2001, σε μια εποχή όπου δεν είχε καμία σχέση με το σήμερα στον χώρο των ΑΠΕ. Πώς θα περιγράφατε αυτό το αρκετά μακρύ ταξίδι; Οταν η εταιρεία ξεκίνησε το ταξίδι της στην Ελλάδα, λίγοι ήξεραν την αιολική ενέργεια, η τεχνολογία ήταν ακόμα σε αρκετά πρώιμο στάδιο και η συνεισφορά της στο μείγμα της χώρας συμπληρωματική. Σήμερα τα αιολικά είναι μια ώριμη και φθηνή τεχνολογία, ενώ συνεισφέρουν σημαντικά στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της χώρας. Τότε οι ΑΠΕ χρειάζονταν επιδοτήσεις, ενώ σήμερα είναι ανεξάρτητες επιδοτήσεων και ιδιαίτερα ανταγωνιστικές. Η ενηλικίωση των αιολικών έγινε προφανής στο lockdown του κορωνοϊού, όταν όλοι οι συνάδελφοί μας στα πάρκα (σχεδόν 250 άνθρωποι) δούλεψαν ακούραστα για να υποστηρίξουν τη σταθερότητα του ηλεκτρικού δικτύου παρά την υγειονομική απειλή.
Οι δραστηριότητες και ο ανταγωνισμός
– Ποιες είναι οι δραστηριότητες της Vestas Hellas και πώς κρίνετε τον ανταγωνισμό στον κλάδο;
Η Vestas κατασκευάζει, εγκαθιστά, λειτουργεί και συντηρεί ανεμογεννήτριες. Αυτές οι ανεμογεννήτριες τοποθετούνται στα έργα εταιρειών που έχουν αιολικά πάρκα, δηλαδή τα έργα αυτά καθεαυτά δεν είναι δικά μας, αλλά των πελατών μας.
Ο ανταγωνισμός στον κλάδο είναι υγιής και αποτελείται από παραδοσιακούς Δυτικούς προμηθευτές εξοπλισμού με τεχνογνωσία, εμπειρία και τοπική παρουσία. Πρόσφατα εμφανίστηκαν στην αγορά νέοι προμηθευτές οι οποίοι προσπαθούν να εδραιωθούν με κύριο μοχλό τις χαμηλές τιμές, όμως είναι νωρίς ακόμα να φανεί αν θα τα καταφέρουν και αν μπορούν να το κάνουν τηρώντας τα ποιοτικά κριτήρια που απαιτεί η αγορά μας. Η Ελλάδα έχει μοναδικές δυσκολίες στην εφαρμογή της αιολικής ενέργειας λόγω της δύσκολης τοπογραφίας και των απόμακρων σημείων εγκατάστασης.
Υψηλές επιδόσεις
– Τα τελευταία χρόνια η εταιρεία καταγράφει υψηλές οικονομικές επιδόσεις. Πώς κινήθηκε το 2024 και πώς εκτιμάτε ότι θα πάει η νέα χρονιά;
Ο τζίρος της εταιρείας μας στην Ελλάδα αποτελείται από δύο συνιστώσες: το κομμάτι της λειτουργίας και της συντήρησης, στέρεο πυλώνα με σταθερή και ομαλή ανάπτυξη, και το κομμάτι των νέων πωλήσεων. Οι νέες πωλήσεις έχουν μεγάλο βαθμό μεταβλητότητας καθώς εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες σχετικούς με την αδειοδότηση, την εγχώρια και την παγκόσμια αγορά.
Λειτουργούμε και συντηρούμε περίπου 2.000 MW αιολικών στην Ελλάδα και την Κύπρο. Το 2024 ήταν έτος αβεβαιότητας, με πολλά έργα να καθυστερούν λόγω προσφυγών στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Η ελληνική αγορά στατιστικά/ιστορικά παράγει περίπου 300-400 MW τον χρόνο και στόχος μας είναι να κερδίζουμε το 50% αυτών, όσο δηλαδή περίπου είναι το μερίδιο αγοράς μας.
– Τι προβλέπετε για το άμεσο μέλλον όσον αφορά τις αναπτυξιακές προοπτικές του κλάδου;
Το μέλλον της αιολικής ενέργειας είναι λαμπρό, καθώς είναι μία από τις λίγες διαθέσιμες λύσεις για φθηνή, καθαρή και βιώσιμη ενέργεια. Ο ρυθμός ανάπτυξης του κλάδου εξαρτάται άμεσα από την ταχύτητα αδειοδοτήσεων νέων έργων. Δυστυχώς, η αδειοδότηση παραμένει μια εξαιρετικά σύνθετη και αργή διαδικασία.
Τα νέα έργα και τα προβλήματα
– Πόσες νέες παραγγελίες υπάρχουν για τη χώρα μας σήμερα;
Οι παραγγελίες δεν είναι δημόσια πληροφορία από τους προμηθευτές. Επίσης, η παραγγελία από την εγκατάσταση μπορεί να απέχει από ένα μέχρι και αρκετά χρόνια. Εάν δηλαδή φέτος παραγγελθούν, π.χ., 10 ανεμογεννήτριες, το 2026 μπορεί να εγκατασταθούν πέντε λόγω αδειοδοτικών ή άλλων καθυστερήσεων ή 15 καθυστερημένες από προηγούμενα έτη. Η εταιρεία μας έχει προγραμματίσει την εγκατάσταση περίπου 200 νέων MW το 2025.
– Ποια προβλήματα εντοπίζετε στην εγχώρια αγορά και τι προτείνετε;
Το 2024 ήταν έτος μεγάλης αβεβαιότητας λόγω, μεταξύ άλλων, του κλίματος των αντιδράσεων, των προσφυγών στα ανώτατα δικαστήρια, της διαρκώς μεταβαλλόμενης αδειοδοτικής διαδικασίας, των σπάνιων και επιλεκτικών όρων σύνδεσης στο δίκτυο, του λάθος μείγματος αιολικών/φωτοβολταϊκών (προς τέρψιν των πολλών μικροεπενδυτών και εις βάρος οποιασδήποτε τεχνικοοικονομικής λογικής) και της προβληματικής αγοράς συμβάσεων αγοραπωλησίας ενέργειας. Είμαστε αισιόδοξοι ότι το 2025 θα είναι καλύτερο, με ξεκάθαρη δημόσια κυβερνητική υποστήριξη των ΑΠΕ, σταθερή και διαφανή αδειοδοτική διαδικασία και ισορροπημένη διανομή του ηλεκτρικού χώρου με αμιγώς τεχνικοοικονομικά κριτήρια.
Τα υπεράκτια αιολικά
– Πιστεύετε ότι η Ελλάδα θα αποκτήσει υπεράκτια αιολικά και σε τι χρονικό ορίζοντα;
Καταρχάς, θεωρώ τη συζήτηση για τα υπεράκτια αιολικά, με τον τρόπο που γίνεται, αποπροσανατολιστική και αυτοτιμωρητική. Αποπροσανατολιστική γιατί χρησιμοποιείται για να αποσπαστεί η προσοχή μας από τα χερσαία αιολικά, τις εξαντλητικές δημόσιες αντιδράσεις, τα προβλήματα των δικτύων, τις περικοπές λόγω του ανισόρροπου μείγματος ΑΠΕ σε κάτι πολύ ωραίο και μεγάλο που θα έρθει κάποτε. Αυτοτιμωρητική διότι η συζήτηση δεν εστιάζει στην ουσία των υπεράκτιων, δηλαδή τι μπορεί να προσφέρει η εγχώρια εφοδιαστική αλυσίδα, με ποιες επενδύσεις και ποιον προγραμματισμό, ποιο είναι το κόστος τους, πόσο μεγάλη είναι η ελληνική αγορά, ποιες είναι οι τεχνικές δυσκολίες και πώς θα τις υπερκεράσουμε, αλλά στην επιφάνεια. Την επιφάνεια ενός λαμπρού υπεράκτιου μέλλοντος με ευημερούσες εταιρείες κατασκευής εξοπλισμού χωρίς στέρεες βάσεις.
Τα υπεράκτια αιολικά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, αυτά της σταθερής θεμελίωσης (στον βυθό της θάλασσας – χαμηλό βάθος) και στα επιπλέοντα (σε μεγάλο βάθος). Τα σταθερής θεμελίωσης είναι αποδεδειγμένης τεχνολογίας και εύλογου κόστους (αν και πολλαπλάσιου των χερσαίων), αλλά μπορούν να αναπτυχθούν σε ελάχιστα σημεία των ελληνικών θαλασσών λόγω βάθους. Τα επιπλέοντα είναι ανώριμα τεχνολογικά, πολύ αυξημένου κόστους (πολλαπλάσιου των υπεράκτιων σταθερής θεμελίωσης και υπερπολλαπλάσιου των χερσαίων) και μπορούν να αναπτυχθούν σε πολλά σημεία των ελληνικών θαλασσών με μεγάλο βάθος.
– Αρα, ποιο είναι το δικό σας συμπέρασμα;
Η ελληνική αγορά είναι πολύ μικρή για να δημιουργήσει τις απαραίτητες οικονομίες κλίμακος που απαιτούν τα υπεράκτια αιολικά. Ενδεικτικό είναι ότι τα συνολικά σχέδια της χώρας για υπεράκτια αιολικά ισοδυναμούν με ένα ή δύο έργα στη Βόρεια Θάλασσα ή στις ΗΠΑ. Ετσι, οι αναμενόμενες τιμές του εξοπλισμού και η ανάπτυξη της εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας (ειδικά για εξαγωγές) πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο προσεκτικής μελέτης και προγραμματισμού αντί πεδίο υπερφίαλων δηλώσεων.
Η Ελλάδα πρέπει να εστιάσει στα φθηνά, άμεσα διαθέσιμα χερσαία αιολικά και τη γρήγορη επίλυση των προβλημάτων τους. Δευτερευόντως, μπορεί να ασχοληθεί με τη διερεύνηση της οικονομικής βιωσιμότητας της κατασκευής υπεράκτιων σταθερής θεμελίωσης στα επόμενα πέντε χρόνια. Τριτευόντως, όταν η τεχνολογία των επιπλεόντων αιολικών ωριμάσει και η τιμή τους υποχωρήσει σημαντικά, μπορούμε να μελετήσουμε αν, πόσα και με πόση εγχώρια παραγωγή μπορούμε να κατασκευάσουμε στο μακροπρόθεσμο μέλλον.
Το όραμα της Vestas
– Πώς θα περιγράφατε το όραμα του μητρικού ομίλου και ποια είναι τα σχέδια της Vestas για την Ελλάδα;
Το όραμα της Vestas είναι να γίνει ηγέτης σε όλο τον κόσμο στην παροχή βιώσιμων ενεργειακών λύσεων στα ενεργειακά προβλήματα. Είμαστε περήφανοι που συνεισφέρουμε στην προσπάθεια να γίνει ο πλανήτης μας ένα καλύτερο μέρος και πάντα προσπαθούμε η δουλειά μας και τα προϊόντα μας να είναι όσο το δυνατόν πιο βιώσιμα.
H Vestas στην Ελλάδα φιλοδοξεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται με υγιή τρόπο, υποστηρίζοντας την τοπική οικονομία και παρέχοντας θέσεις εργασίας εκεί ακριβώς όπου χρειάζεται περισσότερο, στην επαρχία, κοντά στα πάρκα μας, να διατηρήσει το τιμητικό μερίδιο αγοράς της και να συνεχίσει να συνυφαίνει την ιστορία της με την ιστορία της αιολικής ενέργειας στη χώρα.
Πηγή: https://www.womenonly.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
