Υπέρταση: Η καλύτερη ώρα να παίρνετε τα φάρμακα για την πίεση – Ποιες είναι οι πιο συχνές παρενέργειες

23/11/2024

Η συστηματική παρακολούθηση της αρτηριακής σας πίεσης, η καταγραφή των ενδείξεών αλλά και η συνέπειά σας απέναντι στο πρόγραμμα φαρμακευτικής αγωγής που σας έχει δώσει ο ιατρός σας είναι καθοριστικά για τη διαχείριση της υπέρτασης .Παράλληλα η ώρα που παίρνεται τα φάρμακά σας είναι σημαντική καθώς μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας σας.

Η φαρμακευτική αγωγή αποτελεί έναν από τους βασικούς τρόπους αντιμετώπισης της υπέρτασης και πρέπει να λαμβάνεται ευλαβικά. Ανάλογα με τη συμπτωματολογία του κάθε ανθρώπου, οι γιατροί συνταγογραφούν διαφορετικούς τύπους φαρμάκων, όπως είναι τα διουρητικά, οι αναστολείς του ΜΕΑ (ή αλλιώς αναστολείς ACE), οι βήτα αναστολείς, οι ανταγωνιστές ασβεστίου και άλλα.

Πριν, όμως, φτάσουμε στα κοινά φάρμακα για την υψηλή αρτηριακή πίεση και πότε να τα παίρνετε, ας κοιτάξουμε τι είναι η υπέρταση, πώς να μετρήσετε σωστά την αρτηριακή πίεσή σας και ποια είναι τα κοινά συμπτώματα της υψηλής αρτηριακής πίεσης.

Τι είναι η υπέρταση;

Η υπέρταση, ή διαφορετικά «υψηλή αρτηριακή πίεση», είναι μια κοινή πάθηση που επηρεάζει τις αρτηρίες του σώματος. Σύμφωνα με τη Mayo Clinic, όταν κάποιος πάσχει από υπέρταση, η δύναμη του αίματος που πιέζει τα τοιχώματα των αρτηριών είναι σταθερά πολύ υψηλή. Αυτό αναγκάζει την καρδιά να «δουλεύει» πιο σκληρά για να αντλήσει το αίμα.

Η αρτηριακή πίεση μετριέται σε χιλιοστά στήλης υδραργύρου (mm Hg). Σε γενικές γραμμές, η υπέρταση διαγιγνώσκεται όταν η μέτρηση είναι 130/80 mm Hg ή υψηλότερη.

Κατηγοριοποίηση αρτηριακής πίεσης βάσει μετρήσεων

Σύμφωνα με το American College of Cardiology και την American Heart Association, η υπέρταση κατηγοριοποιείται ως εξής:

Φυσιολογική αρτηριακή πίεση: Κάτω από 120/80 mm Hg.
Αυξημένη αρτηριακή πίεση: Ο ανώτερος αριθμός κυμαίνεται από 120 έως 129 mm Hg, ενώ ο κατώτερος είναι κάτω από 80 mm Hg.
Υπέρταση σταδίου 1: Ο ανώτερος αριθμός είναι από 130 έως 139 mm Hg ή ο κατώτερος από 80 έως 89 mm Hg.
Υπέρταση σταδίου 2: Ο ανώτερος αριθμός είναι 140 mm Hg ή υψηλότερος ή ο κατώτερος 90 mm Hg ή υψηλότερος.

Η αρτηριακή πίεση άνω των 180/120 mm Hg θεωρείται επείγουσα υπερτασική κρίση, η οποία απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση.

Κίνδυνοι από την υπέρταση

Εάν έχετε υπέρταση και παραμείνετε χωρίς θεραπεία, αυξάνετε τον κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών, όπως:

Όπως επισημαίνει η Cleveland Clinic, η υπέρταση ονομάζεται «σιωπηλός δολοφόνος», καθώς σπάνια συνοδεύεται από συμπτώματα, αλλά προκαλεί βλάβες στο σώμα χωρίς να γίνεται αντιληπτή.

Η σωστή διαχείριση της υπέρτασης είναι κρίσιμη για τη μείωση του κινδύνου σοβαρών επιπλοκών.

Πώς μετράμε την αρτηριακή πίεση και τι σημαίνουν οι μετρήσεις;

Η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης είναι ο μόνος τρόπος για να γνωρίζετε αν πάσχετε από υπέρταση. Σύμφωνα με την Cleveland Clinic, οι τακτικοί έλεγχοι από έναν υγειονομικό, όπως ο ετήσιος προληπτικός έλεγχος από τον ιατρό σας, είναι απαραίτητοι ακόμα και αν αισθάνεστε υγιείς. Η υπέρταση συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα, οπότε αυτοί οι έλεγχοι μπορούν να αποδειχθούν σωτήριοι. Εάν η αρτηριακή σας πίεση είναι εκτός φυσιολογικών ορίων, ο γιατρός σας θα σας προτείνει αλλαγές στον τρόπο ζωής ή/και φαρμακευτική αγωγή.

Αρτηριακή πίεση: Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές ανά ηλιακή ομάδα – Πότε να ανησυχήσετε

Σωστός τρόπος μέτρησης της αρτηριακής πίεσης

Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (Center of Disease Control and Prevention, CDC), είναι σημαντικό να ακολουθείτε τα παρακάτω βήματα για να διασφαλίσετε ότι η μέτρηση της αρτηριακής σας πίεσης είναι ακριβής:

Αποφύγετε φαγητό ή ποτό για τουλάχιστον 30 λεπτά πριν από τη μέτρηση.
Αδειάστε την ουροδόχο κύστη πριν τη μέτρηση.
Καθίστε σε μια άνετη καρέκλα, με την πλάτη σας στηριγμένη για τουλάχιστον 5 λεπτά πριν τη μέτρηση.
Τοποθετήστε και τα δύο πόδια επίπεδα στο έδαφος και αποφύγετε να σταυρώνετε τα πόδια σας.
Στηρίξτε το χέρι σας με τη μανσέτα σε ένα τραπέζι, στο ύψος του στήθους.
Βεβαιωθείτε ότι η περιχειρίδα είναι άνετα εφαρμοσμένη, όχι πολύ σφιχτή, και βρίσκεται πάνω στο γυμνό σας δέρμα, όχι πάνω από ρούχα.
Μην μιλάτε κατά τη διάρκεια της μέτρησης.

Η σωστή προετοιμασία και στάση σώματος κατά τη μέτρηση μπορεί να βελτιώσει την ακρίβεια των αποτελεσμάτων σας. Είτε μετράτε την αρτηριακή σας πίεση στο ιατρείο είτε στο σπίτι, ακολουθήστε αυτές τις οδηγίες για αξιόπιστες μετρήσεις.

Συμβουλές για σωστή μέτρηση αρτηριακής πίεσης στο σπίτι

Χρησιμοποιήστε ένα ημερολόγιο για να καταγράφετε τις μετρήσεις σας.
Κάνετε τη μέτρηση την ίδια ώρα κάθε μέρα για σταθερά αποτελέσματα.
Πραγματοποιείτε τουλάχιστον δύο μετρήσεις με διάλειμμα 1-2 λεπτών μεταξύ τους.

Η παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης στο σπίτι βοηθάει στη διαχείριση της υπέρτασης και συμβάλλει στη βελτίωση της υγείας σας συνολικά.

Κοινά συμπτώματα της υπέρτασης

Η υπέρταση συχνά αποκαλείται «σιωπηλός δολοφόνος», καθώς, σύμφωνα με τους ειδικούς υγείας, συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το 46% των ενηλίκων με υπέρταση δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από αυτήν. Η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης από επαγγελματία υγείας είναι ο μόνος αξιόπιστος τρόπος διάγνωσης.

Παρόλο που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν εμφανή συμπτώματα, πολύ υψηλές τιμές αρτηριακής πίεσης (συνήθως 180/120 mmHg ή υψηλότερες) μπορεί να προκαλέσουν:

Δυνατούς πονοκεφάλους
Πόνο στο στήθος
Ζάλη
Δυσκολία στην αναπνοή
Ναυτία ή εμετό
Θολή όραση ή άλλες αλλαγές στην όραση
Αίσθηση άγχους
Σύγχυση
Εμβοές (βούισμα στα αυτιά)
Ρινορραγία
Ανώμαλο καρδιακό ρυθμό

Πότε να ζητήσετε βοήθεια

Εάν εμφανίζετε συμπτώματα όπως τα παραπάνω σε συνδυασμό με υψηλές μετρήσεις πίεσης, επικοινωνήστε άμεσα με έναν υγειονομικό. Η έγκαιρη αντιμετώπιση μπορεί να αποτρέψει σοβαρές επιπλοκές.

Υπέρταση: Καρδιολόγοι αποκαλύπτουν τι μπορεί να σας βάλει σε κίνδυνο εάν έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση

Κατηγορίες φαρμάκων για την υπέρταση

Υπάρχουν τέσσερις βασικές κατηγορίες φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης και είναι οι πιο κοινές και αποτελεσματικές θεραπείες:

1. Αναστολείς του Μετατρεπτικού Ενζύμου της Αγγειοτασίνης (Αναστολείς ΜΕΑ ή ACE inhibitors)

Οι αναστολείς ΜΕΑ μπλοκάρουν την παραγωγή της ορμόνης αγγειοτασίνης II, η οποία χρησιμοποιείται φυσικά από το σώμα για να ρυθμίσει την αρτηριακή πίεση. Όταν το φάρμακο μπλοκάρει την αγγειοτασίνη II, τα αιμοφόρα αγγεία δεν στενεύουν. Συχνά φάρμακα της κατηγορίας αυτής έχουν ονόματα που λήγουν σε «-πρίλη», όπως για παράδειγμα η εναλαπρίλη (enalapril), η λιζινοπρίλη (lisinopril) και η ραμιπρίλη (ramipril).

2. Αναστολείς των Υποδοχέων της Αγγειοτασίνης II (ARBs)

Οι ARBs μπλοκάρουν την ίδια ορμόνη (αγγειοτασίνη II) από το να συνδεθεί με τους υποδοχείς στα αιμοφόρα αγγεία, με αποτέλεσμα να παραμένουν διασταλμένα και να μειώνεται η πίεση. Η δράση τους είναι παρόμοια με αυτή των αναστολέων ΜΕΑ. Η συνταγογράφηση αυτών των φαρμάκων γίνεται συνήθως όταν οι αναστολείς ΜΕΑ προκαλούν παρενέργειες. Τα φάρμακα αυτά συνήθως λήγουν σε «-αρτάνη», όπως η καντεσαρτάνη (candesartan), η ιρβεσαρτάνη (irbesartan), η λοσαρτάνη (losartan) και η βαλσαρτάνη (valsartan).

3. Αποκλειστές διαύλων ασβεστίου (Calcium-channel blockers)

Οι αποκλειστές διαύλων ασβεστίου εμποδίζουν το ασβέστιο να εισέλθει στα κύτταρα των μυών της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων, επιτρέποντας στα αιμοφόρα αγγεία να χαλαρώσουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αποκατάσταση της φυσιολογικής ροής του αίματος και τη μείωση της πίεσης. Τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας συνήθως λήγουν σε «-πίνη», όπως η αμλοδιπίνη (amlodipine), η φελοδιπίνη (felodipine) και η νιφεδιπίνη (nifedipine).

4. Διουρητικά (water pills)

Τα διουρητικά απομακρύνουν την περίσσεια νατρίου και υγρών από το σώμα, μειώνοντας την ποσότητα του αίματος που κυκλοφορεί στους αιμοφόρους αγωγούς και, έτσι, τη συνολική πίεση στην κυκλοφορία του αίματος. Συχνά συνδυάζονται με άλλα φάρμακα για την υπέρταση. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται φάρμακα που συνήθως λήγουν σε «-ίδη», όπως η ινδαπαμίδη (indapamide) και η βενδροφλουμεθειαζίδη (bendroflumethiazide).

5. Άλλα φάρμακα για την υπέρταση

Εκτός από τις κύριες κατηγορίες φαρμάκων, υπάρχουν και άλλες επιλογές που μπορεί να συνταγογραφηθούν αν οι πρώτες κατηγορίες δεν είναι κατάλληλες ή επαρκείς. Αυτά περιλαμβάνουν:

Βήτα αναστολείς (beta blockers)
Άλφα-αδρενεργικοί αποκλειστές (alpha blockers)
Κεντρικώς δρώντα συμπαθολυτικά (centrally acting antihypertensive drugs)
Αγγειοδιασταλτικά (vasodilators)
Αναστολείς ρενίνης (renin inhibitors)

Σημειώστε επίσης ότι…

Οι ασθενείς που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για την υπέρταση πρέπει να συζητούν με τον ιατρό τους για τις πιθανές παρενέργειες. Εάν παρουσιαστούν παρενέργειες που ανησυχούν, ο ιατρός μπορεί να τροποποιήσει τη δόση ή να συνταγογραφήσει άλλο φάρμακο.
Είναι πολύ σημαντικό να μην διακόπτετε την αγωγή χωρίς τη συμβουλή του γιατρού, ακόμη και αν αισθάνεστε καλά.
Ορισμένα φάρμακα πρέπει να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οπότε ενημερώστε τον γιατρό σας εάν είστε έγκυος ή μπορεί να μείνετε έγκυος.

Η σωστή επιλογή φαρμάκων και η σωστή δοσολογία είναι απαραίτητες για τη διαχείριση της υπέρτασης και την πρόληψη σοβαρών επιπλοκών.

Πότε πρέπει να παίρνετε τα φάρμακα για την υπέρταση;

Η ώρα κατά την οποία πρέπει να πάρετε τα φάρμακά σας για την υπέρταση εξαρτάται από τον τύπο του φαρμάκου που σας έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός σας. Είναι σημαντικό να τηρείτε τις οδηγίες που σας δίνονται, ώστε να εξασφαλίσετε τη μέγιστη αποτελεσματικότητα της θεραπείας σας.

Υπέρταση: Πρωτοποριακή θεραπεία εξαλείφει την ανάγκη για φάρμακα – Ξεκίνησε σε υπερταστικούς ασθενείς στις ΗΠΑ

Η κατάλληλη ώρα για την αγωγή υπέρτασης, σύμφωνα με μελέτες

Η αρτηριακή πίεση συνήθως πέφτει τη νύχτα και αυξάνεται το πρωί. Ωστόσο, όταν κάποιος έχει υπέρταση, η πίεση δεν πέφτει κατά τη διάρκεια της νύχτας. Αυτό οδήγησε στην λογική ότι ίσως είναι καλύτερο να παίρνετε τα φάρμακά σας τη νύχτα.

Η έρευνα από τη Βρετανική Καρδιολογική Εταιρεία, μέσω της μελέτης TIME (Treatment In the Morning versus Evening), διαπίστωσε ότι τα φάρμακα για την υπέρταση λειτουργούν εξίσου καλά, είτε λαμβάνονται το πρωί είτε το βράδυ.

Στη μελέτη, πάνω από 21.000 άτομα χωρίστηκαν τυχαία για να πάρουν τα φάρμακά τους είτε μεταξύ 6π.μ. και 10π.μ., είτε μεταξύ 8μ.μ. και μεσονυχτίου. Η μελέτη διήρκεσε περίπου 5 χρόνια και οι ερευνητές δεν βρήκαν σημαντική διαφορά μεταξύ των ομάδων όσον αφορά τη συχνότητα εμφάνισης καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου ή θανάτου.

Ο καθηγητής Thomas MacDonald, που ηγήθηκε της μελέτης στο Πανεπιστήμιο του Dundee, δήλωσε «οι άνθρωποι με υπέρταση μπορούν να επιλέξουν να παίρνουν τα φάρμακά τους όποτε τους βολεύει, αρκεί να διατηρούν την ίδια ώρα κάθε μέρα, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι ανεπιθύμητες παρενέργειες».

Ακολουθώντας τις οδηγίες του γιατρού σας για την κατάλληλη ώρα λήψης των φαρμάκων σας, μπορείτε να διασφαλίσετε την καλύτερη διαχείριση της υπέρτασης και να μειώσετε τους κινδύνους που σχετίζονται με αυτή.

Συνηθισμένες Παρενέργειες Φαρμάκων Υπέρτασης

Αν και τα φάρμακα για την υπέρταση βοηθούν στη διαχείριση της αρτηριακής πίεσης, μπορούν να προκαλέσουν παρενέργειες σε μερικούς ανθρώπους. Είναι σημαντικό να παρακολουθείτε τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες και να ενημερώνετε τον γιατρό σας εάν παρουσιαστούν.

Αναστολείς ΜΕΑ (ACE Inhibitors)

Βήχας
Ζάλη
Αίσθημα κούρασης
Πονοκέφαλος
Προβλήματα στον ύπνο

Β-Αναστολείς (Beta Blockers)

Αίσθημα κούρασης
Δυσφορία στο στομάχι
Πονοκέφαλος
Ζάλη
Δυσκοιλιότητα ή διάρροια
Αίσθημα ζάλης

Αποκλειστές Διαύλων Ασβεστίου (Calcium Channel Blockers)

Αίσθημα υπνηλίας
Πονοκέφαλος
Δυσφορία στο στομάχι
Πρησμένα πόδια (αστραγάλους)
Αίσθημα ζεστασιάς (κοκκινίλα)

Αναστολείς Αλφα-Αδρενεργικών Υποδοχέων Περιφερικά Δρώντες (Peripherally Acting Alpha-Adrenergic Blockers)

Ζάλη
Αίσθημα κούρασης
Αίσθημα ζάλης
Προβλήματα όρασης
Μειωμένη σεξουαλική ικανότητα

Αγγειοδιασταλτικά (Vasodilators)

Δυσφορία στο στομάχι
Ζάλη
Ανάπτυξη τριχών στο σώμα

Ανταγωνιστές των Υποδοχέων της Αγγειοτασίνης II (Angiotensin II Antagonists)

Βήχας
Πονοκέφαλος
Πονόλαιμος
Προβλήματα στους κόλπους (ιγμόρεια)
Καούρες
Ζάλη
Διάρροια
Πόνος στην πλάτη

Κεντρικοί Ανταγωνιστές Αλφα-Αδρενεργικών Υποδοχέων (Centrally-Acting Alpha Adrenergics)

Αλλαγές στην όραση
Ζάλη
Ξηρότητα στα μάτια
Ξηροστομία
Πονοκέφαλος
Ήπιο εξάνθημα, κνησμός ή ερυθρότητα κοντά στην επιθέση του επιθέματος
Μειωμένη σεξουαλική ικανότητα
Αίσθημα υπνηλίας ή κούρασης

Αναστολείς Ρενίνης (Renin Inhibitors)

Βήχας
Διάρροια
Αίσθημα ζάλης
Πεπτική οξύτητα (όξινη παλινδρόμηση)
Εξάνθημα
Δυσφορία στο στομάχι
Πόνος στην κοιλιά

Διουρητικά

Ζάλη
Λιποθυμία
Συχνή ούρηση
Πονοκέφαλος
Δυσφορία στο στομάχι

Είναι σημαντικό να συζητήσετε οποιεσδήποτε παρενέργειες με τον γιατρό σας, καθώς μπορεί να χρειαστεί να προσαρμόσει τη δοσολογία ή να σας προτείνει άλλες θεραπείες.

Τρόποι για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης φυσικά

Η αλλαγή στον τρόπο ζωής μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης χωρίς τη χρήση φαρμάκων, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις αυξημένης αρτηριακής πίεσης ή υπέρτασης σταδίου 1. Παρακάτω ακολουθούν στρατηγικές που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές:

Υπέρταση: Πρωτοποριακή θεραπεία με βάση το μικροβίωμα του εντέρου ανοίγει νέους ορίζοντες

1. Διατήρηση Υγιούς Βάρους

Η διατήρηση ενός υγιούς βάρους για το σώμα σας είναι σημαντική για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Ο γιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει να καθορίσετε το ιδανικό εύρος βάρους.

2. Υγιεινή Διατροφή

Ακολουθήστε μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ολικούς σπόρους και χαμηλά λιπαρά γαλακτοκομικά. Ένα παράδειγμα είναι η δίαιτα DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), η οποία είναι ειδικά σχεδιασμένη για να μειώνει την αρτηριακή πίεση.

3. Μείωση Πρόσληψης Αλατιού

Περιορίστε την πρόσληψη νατρίου στα 1.500 mg ημερησίως, αν είναι δυνατό. Αν είναι δύσκολο, αρχίστε μειώνοντας την πρόσληψη νατρίου κατά τουλάχιστον 1.000 mg καθημερινά.

4. Επαρκής Πρόσληψη Καλίου

Στόχος είναι να καταναλώνετε 3.500 έως 5.000 mg καλίου ημερησίως, προτιμώντας τροφές πλούσιες σε κάλιο όπως μπανάνες, αβοκάντο και πατάτες με την φλούδα.

5. Άσκηση

Ξεκινήστε με ήπιες ασκήσεις και αυξήστε σταδιακά την ένταση, επιδιώκοντας τουλάχιστον 150 λεπτά αερόβιας άσκησης την εβδομάδα. Ο συνδυασμός με ενδυνάμωση των μυών (όπως ανύψωση ελαφρών βαρών) είναι επίσης χρήσιμος.

6. Περιορισμός Αλκοόλ

Αν καταναλώνετε αλκοόλ, κάντε το με μέτρο. Οι γυναίκες δεν πρέπει να καταναλώνουν περισσότερα από 1 ποτό την ημέρα, ενώ οι άνδρες περιορίζονται σε 2 ποτά την ημέρα.

7. Αποφύγετε το Κάπνισμα

Η διακοπή του καπνίσματος βοηθά στη βελτίωση της συνολικής υγείας και μειώνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού.

8. Μείωση του Στρες

Αν και το στρες δεν προκαλεί υπέρταση άμεσα, μπορεί να ανεβάσει την αρτηριακή πίεση καθημερινά. Τεχνικές όπως η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, η βιοανάδραση, η γιόγκα, ο διαλογισμός και η συνειδητότητα (mindfulness) μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα στρες.

Η τακτική παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης και η συνεργασία με τον γιατρό σας είναι απαραίτητες κατά την υιοθέτηση και την τήρηση αυτών των αλλαγών στον τρόπο ζωής.

Υπέρταση: 3 αποτελεσματικές συμβουλές για να ρίξετε την πίεσή σας χωρίς φάρμακα

Καταλήγουμε, λοιπόν, ότι η υπέρταση είναι μια σοβαρή πάθηση που απαιτεί συνεχή παρακολούθηση και τακτική λήψη φαρμάκων, στην περίπτωση που δεν μπορεί να ελεγχθεί από αλλαγές στον τρόπο ζωής σας. Τα φάρμακα για την υπέρταση, όπως είναι οι βήτα αναστολείς, τα διουρητικά και οι αναστολείς ΜΕΑ, παίζουν καθοριστικό ρόλο στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και τη μείωση του κινδύνου για καρδιοαγγειακές παθήσεις.

Είναι σημαντικό να ακολουθείτε τις οδηγίες του γιατρού σας για το πότε να παίρνετε τα φάρμακά σας. Παράλληλα, η υιοθέτηση καλών συνηθειών, όπως η άσκηση και η σωστή διατροφή, μπορούν να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής σας αγωγής.

Πηγήhttps://www.oloygeia.gr

Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com