28/12/2025
Η δυναμική τιμολόγηση ηλεκτρικής ενέργειας παρουσιάζεται ως το επόμενο βήμα εκσυγχρονισμού της αγοράς ηλεκτρισμού και ως εργαλείο εξοικονόμησης κόστους για τους καταναλωτές.
Ωστόσο, η πρόσφατη απόφαση της ΡΑΑΕΥ αποκαλύπτει ότι η υποδομή στην οποία καλείται να στηριχθεί το νέο μοντέλο παραμένει ελλιπής.
Περίπου ένας στους τέσσερις έξυπνους μετρητές που έχουν ήδη εγκατασταθεί δεν μπορεί να παρέχει τα δεδομένα που απαιτούνται για τη λειτουργία της δυναμικής τιμολόγησης, μεταθέτοντας το κόστος και τις καθυστερήσεις στον ΔΕΔΔΗΕ και, τελικά, στους καταναλωτές.
Υπολογίζεται ότι ο πρόσθετος εξοπλισμός με τον οποίο θα χρειαστεί να συνεργαστούν οι εγκατεστημένοι μετρητές θα κοστίσει τουλάχιστον 80 εκατ. ευρώ, κόστος το οποίο αναμένεται να είναι πολλαπλάσιο εάν ο ΔΕΔΔΗΕ αποφασίσει να αλλάξει τους μετρητές που σήμερα αδυνατούν να παράσχουν ενεργειακά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο.
H πλήρης αντικατάσταση των μετρητών με προβλεπόμενο κόστος 1,2 δισ., που θα το ξεπεράσει, προβλέπει την αλλαγή 7,7 εκατομμυρίων ρολογιών με νέα ψηφιακά.
Παρά τους πανηγυρικούς τόνους με τους οποίους το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε την έναρξη της δυναμικής τιμολόγησης (πορτοκαλί τιμολόγια), το ρυθμιστικό πλαίσιο που τη συνοδεύει σκιαγραφεί μια πολύ πιο σύνθετη πραγματικότητα.
Η απόφαση της ΡΑΑΕΥ για την τροποποίηση του Κώδικα Διαχείρισης του ΔΕΔΔΗΕ και του Εγχειριδίου Μετρητών καταγράφει με σαφήνεια τα όρια της υφιστάμενης υποδομής και αναδεικνύει ότι ένα σημαντικό μέρος των «έξυπνων» μετρητών δεν είναι σε θέση να υποστηρίξει το νέο σύστημα τιμολόγησης.
Λιγότερο «έξυπνοι»
Στην πράξη, η δυναμική τιμολόγηση σημαίνει ότι η τιμή της κιλοβατώρας μεταβάλλεται μέσα στο εικοσιτετράωρο, ακολουθώντας τις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς, και ο καταναλωτής χρεώνεται ανάλογα με το πότε καταναλώνει ρεύμα.
Το μοντέλο αυτό δημιουργεί κίνητρα για μεταφορά της κατανάλωσης σε ώρες χαμηλότερου κόστους, όπως είναι οι πρωινές με τις μηδενικές τιμές λόγω φωτοβολταϊκών, προϋποθέτει όμως έξυπνα συστήματα μέτρησης, λεπτομερή και αξιόπιστη καταγραφή της κατανάλωσης ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Ακριβώς σε αυτό το σημείο εντοπίζεται και το βασικό πρόβλημα. Την τεχνική αδυναμία των μετρητών για real time καταγραφές δεδομένων παραδέχεται σε επιστολή του στις 24 Νοεμβρίου 2025 προς τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και ο ίδιος ο ΔΕΔΔΗΕ. Οπως άλλωστε πιστοποιούν και οι προμηθευτές ενέργειας, παρά το γεγονός ότι ο Διαχειριστής παρείχε μετρητικά δεδομένα σε πιλοτικό πρόγραμμα που είχε ξεκινήσει διάρκειας δύο μηνών, αυτό διακόπηκε κατόπιν τεχνικών εμποδίων, παραπέμποντας πλέον στην ασάφεια της «τακτικής παροχής δεδομένων».
Τι συμβαίνει με το δυναμικό τιμολόγιο
Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό και το εθνικό πλαίσιο, για να μπορεί ένας καταναλωτής να συνάψει σύμβαση δυναμικού τιμολογίου απαιτείται τηλεμετρούμενος μετρητής (συλλογή μετρήσεων από απόσταση), με δυνατότητα καταγραφής της κατανάλωσης τουλάχιστον ανά δεκαπεντάλεπτο, έγκαιρη παροχή των δεδομένων στον προμηθευτή για σκοπούς τιμολόγησης και πληροφόρηση του ίδιου του καταναλωτή σε σχεδόν πραγματικό χρόνο. Αν και οι περισσότεροι από τους έξυπνους μετρητές που έχουν εγκατασταθεί διαθέτουν δυνατότητες τηλεμέτρησης, αυτό δεν σημαίνει ότι παρέχουν όλα τα δεδομένα που απαιτούνται για τη δυναμική τιμολόγηση.
Σύμφωνα με τη Ρυθμιστική Αρχή, ο ΔΕΔΔΗΕ έχει εγκαταστήσει έως σήμερα περίπου 1,3 εκατομμύρια ωριαίους έξυπνους μετρητές, που καταγράφουν και αποθηκεύουν την κατανάλωση σε ωριαία βάση. Ωστόσο, μόνο για περίπου 225.000 παροχές μέσης τάσης και μεγάλες παροχές χαμηλής τάσης είναι σήμερα διαθέσιμα πιστοποιημένα δεδομένα κατανάλωσης ανά δεκαπεντάλεπτο, παρότι τα πιστοποιημένα στοιχεία δεν στέλνονται στους προμηθευτές τους με τη συχνότητα που θα έπρεπε λόγω περιορισμών του παλαιού συστήματος μετρητικής υποδομής, το οποίο αναβαθμίζεται και θα είναι έτοιμο αρχές του 2026 (backoffice).
Το μεγαλύτερο κενό εντοπίζεται σε περίπου 330.000 έξυπνους μετρητές χαμηλής τάσης, οι οποίοι είχαν προμηθευτεί πριν από την ενσωμάτωση της Κοινοτικής Οδηγίας (Ε.Ε.) 2019/944 για τη δυναμική τιμολόγηση. Οι μετρητές αυτοί, που αντιστοιχούν σε παροχές χαμηλής τάσης, (κυρίως νοικοκυριά αλλά και μικρές επαγγελματικές χρήσεις) δεν διαθέτουν τα απαιτούμενα τεχνικά χαρακτηριστικά, και συγκεκριμένα ούτε τυποποιημένη θύρα H1 ούτε παλμούς εξόδου. Ως αποτέλεσμα, δεν μπορούν να παρέχουν δεδομένα κατανάλωσης σε σχεδόν πραγματικό χρόνο και δεν είναι δυνατόν να αναβαθμιστούν, γεγονός που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο αντικατάστασής τους.
Για τους νεότερους μετρητές που διαθέτουν θύρα H1 καθώς και για παροχές μεγαλύτερου μεγέθους, ο ΔΕΔΔΗΕ έχει εντάξει στο Σχέδιο Ανάπτυξης Δικτύου 2024-2028 την προμήθεια και εγκατάσταση 2,3 εκατομμυρίων εξοπλισμού «H1 Dongle», με στόχο τη διαχείριση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο και συνολικό κόστος 77, 9 εκατ. ευρώ με περίοδο ολοκλήρωσης έως το 2030.
Πρόκειται για εξωτερικό εξοπλισμό που συνδέεται στον μετρητή και επιτρέπει τη μετάδοση δεδομένων κατανάλωσης σε σχεδόν πραγματικό χρόνο μέσω ασύρματων τεχνολογιών Wi-Fi και NB-IoT.
Οι καταναλωτές έχουν τη δυνατότητα της προαιρετικής εγκατάστασης της πρόσθετης συσκευής (H1 Dongle) κατόπιν σχετικού αιτήματος στον ΔΕΔΔΗΕ, εφόσον θέλουν να κάνουν χρήση της δυναμικής τιμολόγησης. Σε διαφορετική περίπτωση, οι μετρητές τους θα προσφέρουν μόνο την εξ αποστάσεως καταμέτρηση της κατανάλωσης.
Τα τεχνικά κωλύματα των έξυπνων μετρητών βάζουν εμπόδια και στον σχεδιασμό του ΥΠΕΝ να προχωρήσει στην εφαρμογή των πορτοκαλί τιμολογίων ρεύματος ξεκινώντας από τους μεγάλους καταναλωτές την 1η Φεβρουαρίου, με στόχο να επεκταθεί και στους μικρούς την 1η Απριλίου.
Η αντίδραση των παρόχων
Ο Ελληνικός Σύνδεσμος Προμηθευτών Ενέργειας (ΕΣΠΕΝ) έχει διατυπώσει σοβαρές επιφυλάξεις για την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης, επισημαίνοντας ότι το εγχείρημα θεσμοθετείται χωρίς να έχει διασφαλιστεί η τεχνική ωριμότητα της μετρητικής υποδομής. Κατά τον ΕΣΠΕΝ, η ύπαρξη «έξυπνων» μετρητών δεν επαρκεί από μόνη της, εφόσον σε μεγάλο μέρος των παροχών δεν είναι διαθέσιμα πιστοποιημένα μετρητικά δεδομένα ανά δεκαπεντάλεπτο με την απαιτούμενη συχνότητα και αξιοπιστία.
Κεντρική ένσταση των προμηθευτών είναι ότι η δυναμική τιμολόγηση προϋποθέτει δεδομένα υψηλής χρονικής ανάλυσης, τα οποία να είναι ταυτόχρονα έγκαιρα, πλήρη και πιστοποιημένα. Ο ΕΣΠΕΝ τονίζει επίσης ότι η καθυστερημένη ή αραιή αποστολή μετρητικών δεδομένων από τον ΔΕΔΔΗΕ -ακόμη και σε μηνιαία βάση, όπως προβλέπεται μεταβατικά- δεν συνάδει με τη φύση της δυναμικής τιμολόγησης, η οποία βασίζεται στην έγκαιρη αποτύπωση της κατανάλωσης και στη διαφάνεια έναντι του καταναλωτή.
Η υπόθεση της προμήθειας των έξυπνων μετρητών έχει περάσει κυριολεκτικά από σαράντα κύματα. Εντεκα χρόνια μετά την προκήρυξη του πρώτου διαγωνισμού για την εγκατάσταση των smart meters στην Ελλάδα και έπειτα από αλλεπάλληλες αναβολές, η διοίκηση του ΔΕΔΔΗΕ κατάφερε να επανεκκινήσει το φιλόδοξο έργο το καλοκαίρι του 2022, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2030.
Στον διαγωνισμό συμμετείχαν επτά ελληνικές και διεθνείς εταιρείες, από τις οποίες προκρίθηκαν οι τέσσερις, ενώ η διαδικασία σημαδεύτηκε από τον αποκλεισμό της ελβετικής Landis+Gyr.
Οι προσφυγές της εταιρείας οδήγησαν σε καθυστέρηση που ξεπέρασε το ένα έτος, επιβραδύνοντας σημαντικά την εξέλιξη του έργου. Οι εξελίξεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα αλλαγές στη διοίκηση, τόσο της ελληνικής θυγατρικής όσο και της ελβετικής μητρικής εταιρείας.