7/11/2025
Η Ανταρκτική, η πιο απομονωμένη και παγωμένη ήπειρος του πλανήτη, καλύπτεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από πάγο — ένα λευκό πέπλο που επί αιώνες έκρυβε από την ανθρωπότητα το πραγματικό της πρόσωπο. Σήμερα, η επιστήμη και η τεχνολογία ανοίγουν για πρώτη φορά αυτό το «παράθυρο» κάτω από τα χιλιόμετρα πάγου, αποκαλύπτοντας μια ήπειρο που θυμίζει περισσότερο εξωγήινο τοπίο παρά το γνώριμο Νότιο Πόλο.
Το 2013, η NASA σε συνεργασία με το British Antarctic Survey παρουσίασαν τον Bedmap2, έναν χάρτη που συνδυάζει δορυφορικά δεδομένα, μετρήσεις πάχους πάγου και υπεδάφους. Με τη βοήθεια ραντάρ διείσδυσης πάγου, όπως το Multichannel Coherent Radar Depth Sounder, οι επιστήμονες «κοίταξαν» βαθιά μέσα στο έδαφος, ανακαλύπτοντας ένα γεωλογικό ανάγλυφο γεμάτο βουνά, κοιλάδες, υψίπεδα και φαράγγια.
Το πιο εντυπωσιακό εύρημα εντοπίστηκε κάτω από τον παγετώνα Byrd στη Victoria Land, όπου το έδαφος βυθίζεται 2.870 μέτρα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας — το βαθύτερο σημείο οποιασδήποτε ηπειρωτικής πλάκας στη Γη. «
Για πρώτη φορά βλέπουμε τη γεωγραφία της Ανταρκτικής με τόση λεπτομέρεια», σχολίασε ο Peter Fretwell του British Antarctic Survey.
Η γνώση του υπεδάφους έχει τεράστια σημασία: όπως εξηγεί η επιστήμονας της NASA Sophie Nowicki, το σχήμα και η μορφολογία του εδάφους καθορίζουν πώς «ρέει» και λιώνει ο πάγος — όπως το μέλι που απλώνεται ανάλογα με το σχήμα του πιάτου.
Αυτή η κατανόηση είναι κρίσιμη για τις προβλέψεις ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Ο Bedmap2 υπολογίζει ότι η ήπειρος φιλοξενεί 27 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα πάγου· αν έλιωναν, οι ωκεανοί θα ανέβαιναν κατά 58 μέτρα, πνίγοντας παράκτιες μεγαλουπόλεις και νησιωτικά κράτη.
Παρότι η πλήρης τήξη της Ανταρκτικής δεν θεωρείται άμεση απειλή, οι ρυθμοί απώλειας πάγου επιταχύνονται δραματικά.
Η στάθμη των θαλασσών αυξάνεται ήδη κατά 4 χιλιοστά τον χρόνο, πλησιάζοντας τα δυσμενή σενάρια του ΟΗΕ και της IPCC.
Οι ερευνητές ετοιμάζουν πλέον τον Bedmap3, μια νέα γενιά χαρτογράφησης που θα συνδυάζει δορυφορικά, εναέρια και υποθαλάσσια δεδομένα.
Στόχος τους: να δημιουργήσουν το πιο ακριβές γεωλογικό μοντέλο της Ανταρκτικής που έχει υπάρξει ποτέ — ένα εργαλείο-κλειδί για να προβλέψουμε πώς θα αντιδράσει η ήπειρος στην κλιματική κρίση που ήδη εξελίσσεται.
