18/11/2025
Μια νέα μελέτη δείχνει ότι οι μέλισσες έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται τη διάρκεια των αναλαμπών φωτός και να αξιοποιούν αυτή τη λεπτή διαφοροποίηση για να αποφασίσουν πού θα αναζητήσουν τροφή.
Η ανακάλυψη αυτή αποτελεί την πρώτη τεκμηριωμένη απόδειξη σε έντομα μιας τόσο εξειδικευμένης γνωστικής λειτουργίας και ενδέχεται να ρίξει φως σε μια μακρόχρονη επιστημονική συζήτηση σχετικά με το αν τα έντομα μπορούν να επεξεργάζονται σύνθετα οπτικά μοτίβα.
Σύμφωνα με το CNN, η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον υποψήφιο διδάκτορα Άλεξ Ντέιβιντσον και την επιβλέπουσα επίκουρη καθηγήτρια ψυχολογίας Ελισάμπετα Βέρσατσε, στο Queen Mary University of London. «Στο παρελθόν θεωρούσαμε τα έντομα ως στοιχειώδεις οργανισμούς αντανακλαστικών, χωρίς ευελιξία», σημείωσε η Βέρσατσε.
Για να καταλήξουν στα αποτελέσματα, οι ερευνητές κατασκεύασαν έναν ειδικό λαβύρινθο, μέσα στον οποίο κινούνταν μεμονωμένες μέλισσες καθώς εγκατέλειπαν τη φωλιά τους για αναζήτηση τροφής. Εκεί, τις εξέθεταν σε δύο διαφορετικά οπτικά ερεθίσματα: έναν κύκλο με σύντομη αναλαμπή φωτός και έναν δεύτερο με μεγαλύτερη διάρκεια αναλαμπής. Σε έναν από τους δύο κύκλους υπήρχε γλυκιά τροφή, ενώ στον άλλο πικρή — έτσι, οι μέλισσες μπορούσαν να συνδέσουν τη διάρκεια της αναλαμπής με το είδος της τροφής.
Παρότι οι θέσεις των κύκλων άλλαζαν σε κάθε δωμάτιο του λαβύρινθου, οι μέλισσες μάθαιναν σταδιακά να κατευθύνονται προς τον κύκλο με τη σύντομη αναλαμπή, ο οποίος αντιστοιχούσε στη γλυκιά τροφή. Ακόμη και όταν αργότερα αφαιρέθηκαν πλήρως οι τροφές ώστε να αποκλειστεί κάθε πιθανότητα οσφρητικού ή οπτικού εντοπισμού, οι μέλισσες συνέχισαν να αναγνωρίζουν σωστά τον κύκλο που έπρεπε να επιλέξουν — αποδεικνύοντας ότι είχαν αντιληφθεί τη χρονική διαφορά των αναλαμπών.
«Με αυτό τον τρόπο δείχνουμε ότι η μέλισσα επεξεργάζεται ενεργά τη χρονική διάρκεια για να καθοδηγεί τις επιλογές της», εξήγησε ο Ντέιβιντσον. Η Βέρσατσε πρόσθεσε ότι είναι εντυπωσιακό το γεγονός πως οι μέλισσες μπορούν να χρησιμοποιήσουν ερεθίσματα που δεν έχουν ποτέ συναντήσει εξελικτικά, όπως οι τεχνητές αναλαμπές φωτός, για να λύσουν προβλήματα με ευελιξία.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, μόνο λίγα ζώα —μεταξύ των οποίων ο άνθρωπος, οι μακάκοι και τα περιστέρια— μπορούν να ξεχωρίσουν τόσο μικρές διαφοροποιήσεις σε σύντομες και μακρές αναλαμπές, όπως αυτές του μισού δευτερολέπτου έναντι των πέντε δευτερολέπτων. Για τον άνθρωπο, μια αντίστοιχη ικανότητα είναι χρήσιμη μεταξύ άλλων στην αποκωδικοποίηση του κώδικα Μορς.
Δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί ο τρόπος με τον οποίο οι μέλισσες «μετρούν» τον χρόνο, όμως η ομάδα σκοπεύει να διερευνήσει τους νευρωνικούς μηχανισμούς που εμπλέκονται. Προγραμματίζονται επίσης πειράματα σε αποικίες μελισσών σε φυσικό περιβάλλον, ώστε να εξεταστούν διαφορές στη μάθηση και στη γνωστική ικανότητα ανάμεσα σε άτομα.
Ο Ντέιβιντσον ελπίζει ότι τα ευρήματα θα οδηγήσουν τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν ότι οι μέλισσες δεν λειτουργούν απλώς ενστικτωδώς, αλλά διαθέτουν πολύ πιο σύνθετη γνώση, μνήμη και συμπεριφορά. Η Βέρσατσε συμπλήρωσε ότι τα αποτελέσματα δείχνουν πως οι μέλισσες δεν είναι απλά «ασυνείδητοι επικονιαστές», αλλά όντα με ικανότητες που ξεπερνούν ό,τι θεωρούσαμε μέχρι σήμερα.
Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στις 12 Νοεμβρίου στο περιοδικό Biology Letters. Σύμφωνα με τη Σίντια Ακέμι Οϊ, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο UCL που δεν συμμετείχε στη μελέτη, η έρευνα καταδεικνύει ότι «οι μέλισσες διαθέτουν εξελιγμένη αίσθηση του χρόνου», κάτι απολύτως λογικό για έναν οργανισμό που πρέπει να βελτιστοποιεί την προσπάθεια αναζήτησης τροφής. Παρόμοιες μελέτες, τόνισε, συμβάλλουν στην κατανόηση τόσο της γενικότερης όσο και της ειδικής νευρωνικής λειτουργίας των εντόμων.
Ο Τζόλγιον Τρόσκιανκο, οπτικός οικολόγος στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, σχολίασε ότι τα ευρήματα υποδηλώνουν πως οι μέλισσες διαθέτουν μηχανισμούς μάθησης που τους επιτρέπουν να αντιλαμβάνονται τη διάρκεια του χρόνου. Η μελέτη —όπως είπε— αποδεικνύει ότι τα έντομα μπορούν να μαθαίνουν χρησιμοποιώντας πληροφορίες πέρα από το φυσικό περιβάλλον τους, κάτι που θεωρεί εξαιρετικά ενδιαφέρον, καθώς δείχνει ότι εντυπωσιακές γνωστικές ικανότητες δεν απαιτούν κατ’ ανάγκη μεγάλο εγκέφαλο.
Πηγή: https://www.newmoney.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
