3/9/2025
Πριν 50 χρόνια επιστημονική ομάδα από το Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Δασικής Έρευνας (EAFV) και την Ελβετική Εταιρεία Δασοκομίας και Δασοκομίας (SLF) φύτεψε περίπου 92.000 δενδρύλλια ελβετικής, ορεινής και άγριας πεύκης σε μία απότομη πλαγιά, πάνω από την κοιλάδα Ντίσμα κοντά στο Νταβός.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι ερευνητές μετρούσαν τακτικά τα δέντρα και τους χειμερινούς μήνες κατέγραφαν τη συχνότητα των χιονοπτώσεων, καθώς και την παρουσία χιονοστιβάδων. Συνολικά παρατήρησαν 214 χιονοστιβάδες στην περιοχή, οι οποίες μέχρι τη δεκαετία του 1990 ήταν συχνές.
Αλλά έπειτα από εκείνη την περίοδο σημειώθηκε σημαντική μείωση. Ποια ήταν η αιτία; Τα δέντρα, τα οποία είχαν φτάσει σε ύψος διπλάσιο από το χιόνι, με αποτέλεσμα να καταφέρνουν να τις συγκρατούν.
Οι ερευνητές τώρα, έπειτα από πέντε δεκαετίες παρατηρήσεων στην περιοχή «Stillberg» στις Ελβετικές Άλπεις που χρησιμοποιείται για την έρευνα των οικοσυστημάτων των ορεινών δασών και της δυναμικής των χιονοστιβάδων, καταλήγουν στο πώς και το πότε τα δάση μπορούν αποτελεσματικά να προστατεύσουν τις κοινότητες από τις χιονοστιβάδες.
Ένα από τα πιο καθοριστικά ευρήματα είναι η αναλογία ύψους δέντρου προς ύψος χιονιού. Μόλις τα δέντρα ξεπεράσουν περίπου το διπλάσιο ύψος σε σχέση με το χιόνι που έχει συσσωρευθεί στο έδαφος, τότε η προστασία μπορεί να είναι πραγματικά αποτελεσματική.
Απόδειξη είναι ότι μετά το 2000, όταν η αναλογία ύψους δέντρου και χιονόστρωσης άρχισε να υπερβαίνει το όριο, οι χιονοστιβάδες περιορίστηκαν δραστικά, με μόλις 5 κατά το 2000 και το 2010 αντίστοιχα, και μόνο 2 μετά το 2020.
Βέβαια, παρά τη μείωση, σε ορισμένα σημεία με χαμηλή πυκνότητα δέντρων, σημειώθηκαν χιονοστιβάδες καθώς το ύψος των δέντρων δεν είχε περάσει εκείνο του χιονιού.
Όπως εξηγούν οι ειδικοί, το είδος που επελέγη να φυτευτεί δεν ήταν τυχαίο, καθώς τα αειθαλή συγκρατούν περισσότερο χιόνι στα κλαδιά τους, εμποδίζοντας το σχηματισμό αδύναμων στρωμάτων στο έδαφος.
Αντίθετα, τα φυλλοβόλα είναι λιγότερο αποτελεσματικά κατά τη χειμερινή περίοδο, αφού μειώνεται η ικανότητα συγκράτησης χιονιού.
Η λεύκη, μάλιστα, έχει επωφεληθεί από τις υψηλότερες θερμοκρασίες των τελευταίων ετών και ενδέχεται να είναι αποτελεσματική και σε μεγαλύτερα υψόμετρα.
Παράλληλα και η δομή τους παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς δάση με διαφορετικά είδη και ηλικία αποδεικνύονται πιο ανθεκτικά, ενώ τα σημεία όπου υπερισχύει η ομοιογένεια είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα φθορές και να περιοριστεί η προστατευτική τους ιδιότητα.
Για τα 50 χρόνια από την έναρξη του προγράμματος, ερευνητές και φοιτητές επισκέπτονται την περιοχή και μετρούν δέντρο-δέντρο το ύψος και την περιφέρεια, καταγράφοντας πληροφορίες σχετικά με φθορές ή παράσιτα.
Η τελευταία καταγραφή σημειώθηκε το 2015 και τώρα τα δεδομένα που θα συγκεντρωθούν θα βοηθήσουν στην κατανόηση της πορείας από τη φύτευση στη δημιουργία ενός δάσους που προστατεύει από χιονοστιβάδες.
