23/7/2025
Μια απόφαση που μπορεί να αναδιαμορφώσει το δίκαιο για την κλιματική κρίση, εμπνέοντας σχετικούς νόμους σε όλο τον κόσμο, πρόκειται να ανακοινώσει σήμερα το Διεθνές Δικαστήριο του ΟΗΕ, στη Χάγη.
Πρόκειται για μια πρωτοφανή συμβουλευτική γνωμοδότηση, σχετικά με τις νομικές υποχρεώσεις των κρατών να περιορίσουν την κλιματική αλλαγή, με ένα βασικό ερώτημα: θα θεωρηθούν ιστορικά υπεύθυνες οι χώρες που ρυπαίνουν περισσότερο;
Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν αναθέσει στους 15 δικαστές του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης να απαντήσουν σε δύο ερωτήματα:
- Πρώτον: Ποιες υποχρεώσεις έχουν τα κράτη βάσει του διεθνούς δικαίου για την προστασία της Γης από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, που παράγονται κυρίως από την καύση πετρελαίου, άνθρακα και φυσικού αερίου, για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές;
- Δεύτερον, ποιες είναι οι νομικές συνέπειες αυτών των υποχρεώσεων για τα κράτη των οποίων οι εκπομπές έχουν προκαλέσει περιβαλλοντική ζημιά, ιδίως σε ευάλωτα νησιωτικά κράτη;
Ξεκίνησε από φοιτητές στο Βανουάτου
«Είναι η πιο σημαντική υπόθεση που έχει εκδικαστεί ποτέ από το Διεθνές Δικαστήριο», υποστηρίζουν οι ειδικοί. Ξεκίνησε το 2019 από φοιτητές από το Βανουάτου, ένα μικροσκοπικό κρατίδιο του Ειρηνικού, και προωθήθηκε με ψήφο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών.
«Η κλιματική αλλαγή δεν είναι απλώς μια ακαδημαϊκή άσκηση… Την ζούμε καθημερινά», δήλωσε ο 29χρονος φοιτητής από τα Φίτζι, Βίσαλ Πρασάντ, ο οποίος ξεκίνησε την εκστρατεία μαζί με άλλους συναδέλφους του, στο Πανεπιστήμιο του Νότιου Ειρηνικού, στο Βανουάτου.
Η απόφαση των δικαστών αναμένεται στις 16.00 (ώρα Ελλάδος) αν και έχει μόνο συμβουλευτικό χαρακτήρα, θα μπορούσε να επηρεάσει τη δικαιοσύνη σε όλο τον κόσμο.
Η γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης είναι «δυνητικά μία από τις σημαντικότερες νομικές αποφάσεις της εποχής μας», δήλωσε η Τζόι Τσόουντχάρι, ανώτερη σύμβουλος στη ΜΚΟ CIEL, η οποία υποστηρίζει τη διαδικασία.
«Δαυίδ και Γολιάθ»
Όπως και στην περίπτωση του Δαβίδ εναντίον Γολιάθ, η συζήτηση έφερε αντιμέτωπες τις μικρές αναπτυσσόμενες χώρες, με τις προηγμένες οικονομίες. Οι μικρές χώρες απαιτούν επίσης αποζημιώσεις από τα μεγάλα κράτη που ρυπαίνουν περισσότερο- μια απαίτηση απαράδεκτη για τις περισσότερες πλούσιες χώρες.
Οι σημαντικότεροι «ρυπαντές», συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ινδίας, έχουν αντιταχθεί στο Δικαστήριο και έχουν υπερασπιστεί την υπάρχουσα πολιτική διαδικασία των Γενικών Συνελεύσεων του ΟΗΕ για το κλίμα (COP).
«Η βασική αρχή είναι ξεκάθαρη. Τα υπεύθυνα κράτη υποχρεούνται να αποζημιώσουν πλήρως τη ζημιά που έχουν προκαλέσει», δήλωσε η Μαργαρίτα Βεβερίνκε-Σινγκ από το Βανουάτου.
«Παρόλο που ευθύνεται για λιγότερο από το 0,01% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με την τρέχουσα πορεία των εκπομπών, το μικρό νησιωτικό κρατίδιο Τουβάλου θα εξαφανιστεί εντελώς κάτω από τα κύματα που πλήττουν τις ακτές μας εδώ και χιλιετίες», δήλωσε η Εσελεαλόφα Απινέλου, εκπρόσωπος του πολυνησιακού αρχιπελάγους.
Οι συμβουλευτικές γνωμοδοτήσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου δεν είναι δεσμευτικές και οι επικριτές λένε ότι οι μεγάλοι «ρυπαντές» θα τις αγνοήσουν.
Ωστόσο, το διεθνές δίκαιο διαμορφώνεται από τέτοιες απόψεις, λέει ο Άντριου Ρέιν του νομικού τμήματος του ΟΗΕ για το περιβάλλον. «Το διεθνές δίκαιο πρέπει να εφαρμοστεί και στην κλιματική κρίση, κάτι που θα έχει επιπτώσεις στα εθνικά δικαστήρια, τις νομοθετικές διαδικασίες και τον δημόσιο διάλογο».