9\3\2024…
Πώς μπορεί η μουσική να επηρεάσει τις διατροφικές μας επιλογές και να μας βοηθήσει στο αδυνάτισμα; Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η μουσική που ακούμε κατά τη διάρκεια των γευμάτων φαίνεται να έχει άμεση επίδραση στο τι θέλουμε να φάμε.
Η μουσική που μπορεί να μας βοηθήσει στο αδυνάτισμα
Η μουσική έχει την εκπληκτική ικανότητα να αγγίζει τα πιο βαθιά συναισθήματά μας και να διαμορφώνει την ψυχολογία μας. Μπορεί να προκαλέσει ένα ευρύ φάσμα συναισθηματικών αντιδράσεων, από χαρά και ευφορία έως θλίψη και ενδοσκόπηση. Αυτή η επιρροή πηγάζει από τη σύνθετη σχέση μεταξύ της μουσικής και των συναισθηματικών κέντρων στον εγκέφαλο.
Τα διαφορετικά στοιχεία της μουσικής, δηλαδή η μελωδία, η αρμονία, ο ρυθμός και το τέμπο, επηρεάζουν άμεσα τη συναισθηματική μας κατάσταση και το κάθε ένα από αυτά με διαφορετικό τρόπο. Για παράδειγμα, οι γρήγοροι ρυθμοί και οι μείζονες κλίμακες συχνά προκαλούν αισθήματα χαράς και ενθουσιασμού, ενώ οι αργοί ρυθμοί και οι ελάσσονες κλίμακες μπορούν να προκαλέσουν θλίψη και μελαγχολία.
Η βαθιά σύνδεση μεταξύ μουσικής και συναισθήματος αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής έρευνας εδώ και αιώνες. Όπως σημειώνεται στο κεφάλαιο Μουσική και Συναίσθημα από το βιβλίο The Psychology of Music που δημοσιεύθηκε το 2013, το να κατανοούμε αυτές τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες αποκτά νόημα η μουσική –είτε μέσα από τις προθέσεις του μουσικού είτε μέσα από τη συναισθηματική αντίδραση του ακροατή– θα μας βοηθήσει να την αξιοποιήσουμε ανάλογα με το αποτέλεσμα που θέλουμε να έχουμε.
Τα συναισθήματα, με τη σειρά τους, προσθέτουν ένα στρώμα προσωπικής σημασίας στην αντίληψή μας και τη γνωστική μας επεξεργασία της μουσικής και συχνά τη συνδέουν με προσωπικές μας εμπειρίες. Η αντίληψή μας για τη μουσική και η συναισθηματική μας ανταπόκριση είναι πολύπλοκη και πολύπλευρη. Με τη σωστή μουσική μπορούμε να αντιληφθούμε αλλά και να διαμορφώσουμε τα όσα νιώθουμε.
Πώς μας διεγείρει η μουσική και πώς αντιδρούμε σε αυτή;
Η ικανότητα της μουσικής να μας διεγείρει είναι μια σύνθετη αλληλεπίδραση μεταξύ του ακροατή, της μουσικής και της κατάστασης στην οποία βρίσκεται ο ακροατής. Ενώ ατομικοί παράγοντες όπως η ηλικία, η προσωπικότητα, η μουσική κατάρτιση και η τρέχουσα διάθεση παίζουν ρόλο, η ίδια η μουσική, με τη μοναδική δομή και τα χαρακτηριστικά της, αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα της συναισθηματικής αντίδρασης.
Όπως σημειώνει ο Dr. John Sloboda, Βρετανός ψυχολόγος, συγγραφέας και ερευνητής στο Guildhall School of Music and Drama, τα μουσικά συναισθήματα σπάνια προκύπτουν από μια αποπλαισιωμένη αισθητική εμπειρία. Αντίθετα, αναδύονται από τη δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ των ατομικών χαρακτηριστικών του ακροατή, των συγκεκριμένων μουσικών στοιχείων και του εκάστοτε πλαισίου.
Η εξοικείωση με τη μουσική, για παράδειγμα, συχνά εντείνει τις συναισθηματικές αντιδράσεις, ενώ το περιβάλλον ακρόασης, είτε πρόκειται για μια συναυλιακή αίθουσα είτε για ένα πιο χαλαρό περιβάλλον, μπορεί να διαμορφώσει σημαντικά τη συναισθηματική εμπειρία.
Αυτοί οι παράγοντες ενισχύουν την υποκειμενική και πολύπλευρη φύση των συναισθηματικών αντιδράσεων στη μουσική και μας υπενθυμίζουν ότι δεν υπάρχει μια ενιαία φόρμουλα για να προβλέψουμε τον τρόπο με τον οποίο ένα συγκεκριμένο μουσικό κομμάτι θα επηρεάσει τον κάθε ακροατή.
Ο Patrik Juslin, ψυχολόγος, συγγραφέας και ερευνητής στο Uppsala University της Σουηδίας, πρότεινε το μοντέλο BRECVEM, το οποίο περιγράφει επτά ξεχωριστούς μηχανισμούς μέσω των οποίων η μουσική μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα. Αυτοί οι μηχανισμοί κυμαίνονται από βασικά αντανακλαστικά του εγκεφαλικού στελέχους που ενεργοποιούνται από ξαφνικούς, δυνατούς ήχους έως πιο σύνθετες διεργασίες όπως η ρυθμική συναρμογή, όπου οι εσωτερικοί ρυθμοί του ακροατή συγχρονίζονται με τον παλμό της μουσικής.
Άλλοι μηχανισμοί περιλαμβάνουν τη συναισθηματική εξάρτηση –όπου η μουσική που σχετίζεται με εμπειρίες του παρελθόντος προκαλεί σχετικά συναισθήματα–, τη συναισθηματική μετάδοση –όπου οι ακροατές «μιμούνται» το συναίσθημα που εκφράζεται στη μουσική–, την οπτική φαντασία –όπου η μουσική πυροδοτεί νοητικές εικόνες που προκαλούν αισθήματα–, την επεισοδιακή μνήμη –όπου η μουσική ανασύρει προσωπικές αναμνήσεις και τα σχετικά τους συναισθήματα– και τη μουσική προσδοκία –όπου τα συναισθήματα προκύπτουν από την επιβεβαίωση ή την παραβίαση των μουσικών προσδοκιών.
Όλοι αυτοί οι μηχανισμοί που λειτουργούν συνδυαστικά μέσα σε μία σύνθεση, εξηγούν το ευρύ φάσμα των συναισθημάτων που μπορεί να προκαλέσει η μουσική καθώς και τις πολύπλοκες και ενίοτε αντικρουόμενες συναισθηματικές αντιδράσεις που μπορεί να βιώσουν οι ακροατές.
Μουσική και φαγητό: Υπάρχει σχέση;
Η επίδραση της μουσικής στο φαγητό έχει αποτελέσει αντικείμενο έρευνας με ποικίλα και ενίοτε αντιφατικά αποτελέσματα. Ενώ ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν μια συσχέτιση μεταξύ της μουσικής και της ποσότητας του φαγητού που καταναλώνουμε, άλλες δεν έχουν εντοπίσει κάποια σχέση που να επιβεβαιώνεται και στατιστικά.
Μια μετα-ανάλυση του 2021, με τίτλο The Relationship between Music and Food Intake: A Systematic Review and Meta-Analysis, είχε ως στόχο να αποσαφηνίσει αυτές τις αντιφάσεις μέσω μιας ποσοτικής ανασκόπησης της υπάρχουσας βιβλιογραφίας. Η ανάλυση, η οποία συμπεριέλαβε εννέα μελέτες που δημοσιεύθηκαν μεταξύ 1989 και 2020, αποκάλυψε μια οριακά σημαντική, μικρή θετική συσχέτιση μεταξύ μουσικής και πρόσληψης τροφής.
Πιο συγκεκριμένα, η παρουσία μουσικής ενδέχεται να οδηγεί σε ελαφρώς αυξημένη πρόσληψη τροφής, αν και η επίδραση δεν είναι ιδιαίτερα ισχυρή. Είναι ενδιαφέρον ότι η μετα-ανάλυση εντόπισε τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) ως σημαντικό παράγοντα μεσολάβησης. Αυτό υποδηλώνει ότι η επίδραση της μουσικής στην πρόσληψη τροφής μπορεί να είναι πιο έντονη σε άτομα με υψηλότερο ΔΜΣ.
Ωστόσο, η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι χαρακτηριστικά της μουσικής, όπως η ένταση, ο ρυθμός και το είδος, δεν επηρέασαν σημαντικά αυτή τη σχέση. Αυτό σημαίνει ότι, σύμφωνα με την παρούσα ανάλυση, το είδος της μουσικής που ακούγεται δεν φαίνεται να έχει ουσιαστική επίδραση στην ποσότητα τροφής που καταναλώνεται.
Παρά το γεγονός ότι η μετα-ανάλυση παρέχει πολύτιμες πληροφορίες, οι συγγραφείς τονίζουν την ανάγκη για περισσότερες πειραματικές μελέτες για την περαιτέρω διερεύνηση αυτής της σύνδεσης. Προτείνουν ότι η μελλοντική έρευνα θα πρέπει να επικεντρωθεί ειδικότερα στη διατροφική πρόσληψη και να εμβαθύνει σε πιθανούς παράγοντες μεσολάβησης, προκειμένου να προσφέρει μια πιο ολοκληρωμένη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η μουσική και οι διατροφικές συνήθειες αλληλοσυνδέονται.
Τονίζεται, δε, στην εν λόγω έρευνα η πολυπλοκότητα αυτής της συσχέτισης και καταλήγει δηλώνοντας πως ενώ ενδέχεται να υπάρχει μια σχέση ανάμεσα στη μουσική και το φαγητό, είναι πιθανό να επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες πέρα από τη μουσική αυτή καθαυτή.
Το είδος της μουσικής αλλάζει το τι θέλουμε να φάμε
Η παρούσα μελέτη, με τίτλο Individuals’ food preferences can be influenced by the Music styles: An ERP study που δημοσιεύθηκε το 2024, διερευνά πώς διαφορετικά μουσικά είδη μπορούν να επηρεάσουν τις προτιμήσεις τροφής, υποδηλώνοντας μια σύνδεση μεταξύ ακουστικών και γευστικών εμπειριών. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) για να μετρήσουν την εγκεφαλική δραστηριότητα ενώ οι συμμετέχοντες άκουγαν κλασική, ροκ, τζαζ και ραπ μουσική κατά τη διάρκεια μιας δοκιμασίας επιλογής τροφής.
Τα αποτελέσματα στη συμπεριφορά των συμμετεχόντων έδειξαν μια γενική προτίμηση για τροφές υψηλής θερμιδικής αξίας, αλλά αυτή η προτίμηση επηρεάστηκε σημαντικά από τη μουσική που έπαιζε. Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες επέλεξαν περισσότερες τροφές υψηλής θερμιδικής αξίας ενώ άκουγαν τζαζ μουσική και περισσότερες τροφές χαμηλής θερμιδικής αξίας κατά τη διάρκεια της κλασικής μουσικής. Αυτό υποδηλώνει ότι η μουσική μπορεί να επηρεάσει διακριτικά τις επιλογές τροφής μας προς διαφορετικές κατευθύνσεις.
Τα δεδομένα του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος παρείχαν περαιτέρω πληροφορίες για τους νευρικούς μηχανισμούς που εμπλέκονται. Διαφορετικά μουσικά είδη προκάλεσαν διακριτά πρότυπα εγκεφαλικών κυμάτων, υποδηλώνοντας ότι επεξεργάζονται διαφορετικά από τον εγκέφαλο. Για παράδειγμα, η κλασική μουσική συσχετίστηκε με τις μικρότερες αυξομειώσεις N1 και τις υψηλότερες αυξομειώσεις P2, ενώ η τζαζ μουσική εμφάνισε τις μικρότερες αυξομειώσεις N450.
Όπως σημειώνουν οι συγγραφείς, «Η κλασική μουσική αναδεικνύεται ως πιθανός παράγοντας επιρροής υγιεινών διατροφικών συνηθειών, όπως υποδεικνύεται από τις μειωμένες αυξομειώσεις N1 και τις αυξημένες αυξομειώσεις P2 που παρατηρήθηκαν. Αντίθετα, η τζαζ μουσική φαίνεται να κλίνει προς την ενθάρρυνση ανθυγιεινών διατροφικών τάσεων, όπως είναι εμφανές από τις ενισχυμένες αυξομειώσεις P3 και τις μειωμένες αυξομειώσεις N450».
Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η κλασική μουσική μπορεί να προάγει υγιεινότερες επιλογές τροφής, ενώ η τζαζ μουσική θα μπορούσε ενδεχομένως να ενθαρρύνει λιγότερο υγιεινές διατροφικές συνήθειες. Οι συγγραφείς της μελέτης προτείνουν ότι η μουσική παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των διατροφικών μας επιλογών, ανοίγοντας δρόμους για παρεμβάσεις που στοχεύουν στην προώθηση υγιεινής διατροφής μέσω της στρατηγικής χρήσης της μουσικής.
Η κλασική μουσική μπορεί να προάγει το αδυνάτισμα
Μελέτη διαπίστωσε ότι οι θαμώνες εστιατορίων που άκουγαν κλασικές μελωδίες ήταν πιο πιθανό να επιλέξουν τροφές με χαμηλά λιπαρά και να καταναλώσουν λιγότερες θερμίδες. Ειδικοί, συμπεριλαμβανομένων των ερευνητών από το University College London, υποστηρίζουν τώρα ότι το μυστικό για τη διατήρηση ενός υγιούς βάρους θα μπορούσε να είναι η ακρόαση χαλαρωτικής κλασικής μουσικής κατά τη διάρκεια των γευμάτων.
Αντίθετα, ίσως είναι πιο φρόνιμο να αποφεύγετε τη τζαζ, τη ραπ ή τη ροκ μουσική – καθώς όσοι συμμετείχαν στη μελέτη και εκτέθηκαν σε αυτά τα είδη μουσικής κατά τη διάρκεια των γευμάτων τους, επέλεξαν ανθυγιεινές, πιο θερμιδογόνες τροφές. Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Brain Topography, επιβεβαιώνουν προηγούμενες έρευνες που υποδηλώνουν ότι η χαλαρωτική μουσική μειώνει την όρεξη, ενώ οι πιο ζωηροί ρυθμοί φαίνεται να την αυξάνουν.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι πιο αργοί ρυθμοί της χαλαρωτικής κλασικής μουσικής ενδέχεται να καταστέλλουν τη δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου που παράγουν αισθήματα πείνας. «Υπάρχει μια πιθανή σύνδεση μεταξύ μουσικής και φαγητού», δήλωσαν οι ερευνητές, σύμφωνα με το Daily Mail.
«Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η μουσική χαμηλότερης έντασης και υψηλότερης συχνότητας αυξάνει τις προτιμήσεις των ανθρώπων για υγιεινές
Πηγή: https://www.oloygeia.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
