7\3\2024
Μία πρωτοποριακή έρευνα από το Sainsbury Wellcome Center (SWC) του University College London (UCL) αποκαλύπτει τους μηχανισμούς του εγκεφάλου που επιτρέπουν στα ζώα (και ενδεχομένως στους ανθρώπους) να ξεπεράσουν τους ενστικτώδεις φόβους τους.
Τα αποτελέσματα της μελέτης, που δημοσιεύθηκαν στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Science, ανοίγουν νέους ορίζοντες για την κατανόηση και τη θεραπεία διαταραχών που σχετίζονται με το φόβο, όπως οι φοβίες, το άγχος και η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).
Η βιολογική βάση του φόβου
Ο φόβος είναι μια ζωτικής σημασίας αντίδραση επιβίωσης που προστατεύει τους ανθρώπους από απειλές. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις οι άνθρωποι μαθαίνουν να καταστέλλουν αυτούς τους φόβους όταν συνειδητοποιούν ότι ένας αρχικά αντιληπτός κίνδυνος δεν αποτελεί πραγματική απειλή. Για παράδειγμα, τα παιδιά που στην αρχή φοβούνται τα πυροτεχνήματα με την πάροδο του χρόνου μαθαίνουν να τα απολαμβάνουν.
Η ερευνητική ομάδα, υπό την καθοδήγηση της Δρ. Sara Mederos και της καθηγήτριας Sonja Hofer, εστίασε στην κατανόηση αυτής της διαδικασίας και στη χαρτογράφηση των νευρωνικών κυκλωμάτων που επιτρέπουν στον εγκέφαλο να μάθει να καταστέλλει τις αντιδράσεις φόβου.
Το πείραμα: Αναπαράγοντας μια φυσική απειλή
Για να διερευνήσουν πώς ο εγκέφαλος προσαρμόζεται στις απειλές, οι ερευνητές σχεδίασαν ένα πείραμα σε ποντίκια, χρησιμοποιώντας μια διαστελλόμενη σκιά από πάνω που μιμούνταν έναν εναέριο θηρευτή. Αρχικά, τα ποντίκια αντιδρούσαν ενστικτωδώς αναζητώντας καταφύγιο. Ωστόσο, καθώς η έκθεση στο ερέθισμα επαναλαμβανόταν χωρίς πραγματικό κίνδυνο, τα ζώα σταδιακά έμαθαν να μην αντιδρούν φοβισμένα, επιτρέποντας στους επιστήμονες να μελετήσουν τον μηχανισμό που διέπει αυτή τη μαθησιακή διαδικασία.
vLGN: Το «φρένο» του φόβου
Η έρευνα έδειξε ότι ένας συγκεκριμένος πυρήνας του εγκεφάλου, ο κοιλιοπλάγιος γονατώδης πυρήνας (ventrolateral geniculate nucleus – vLGN), είναι κρίσιμος στην καταστολή των αντιδράσεων φόβου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η δραστηριότητα σε αυτήν την περιοχή του εγκεφάλου αυξάνεται σταδιακά καθώς τα ζώα μαθαίνουν να αγνοούν το ερέθισμα, αποδεικνύοντας ότι ο vLGN διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην αποθήκευση και ρύθμιση της νέας αυτής συμπεριφοράς.
Μάλιστα, όταν οι επιστήμονες παρενέβησαν και απενεργοποίησαν συγκεκριμένες περιοχές του οπτικού φλοιού, τα ποντίκια δεν μπόρεσαν να μάθουν να καταστέλλουν το φόβο τους. Ωστόσο, όταν η μάθηση είχε ήδη συντελεστεί, η λειτουργία του οπτικού φλοιού δεν ήταν πλέον απαραίτητη, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο vLGN αναλαμβάνει την αποθήκευση αυτής της γνώσης.
Ο ρόλος των ενδοκανναβινοειδών στην καταστολή του φόβου
Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, η ομάδα αποκάλυψε και τους μοριακούς μηχανισμούς που εμπλέκονται στη διαδικασία. Η μάθηση ενισχύεται μέσω της αυξημένης νευρικής δραστηριότητας στον vLGN, που ενεργοποιείται από την απελευθέρωση ενδοκανναβινοειδών, μορίων του εγκεφάλου γνωστών για τη ρύθμιση της διάθεσης και της μνήμης.
Τα ενδοκανναβινοειδή μειώνουν την ανασταλτική επίδραση στους νευρώνες του vLGN, επιτρέποντάς τους να ενεργοποιηθούν περισσότερο όταν ένα υποτιθέμενο απειλητικό ερέθισμα παρουσιάζεται ξανά. Το αποτέλεσμα; Μια πιο ήρεμη αντίδραση και η απουσία του αρχικού ενστικτώδους φόβου.
Προοπτικές για τη θεραπεία των διαταραχών φόβου
Οι επιπτώσεις αυτής της ανακάλυψης είναι ευρείες και πολλά υποσχόμενες. Η ίδια νευρωνική διαδρομή που εντοπίστηκε στα ποντίκια υπάρχει και στον ανθρώπινο εγκέφαλο, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι μηχανισμοί που ρυθμίζουν το φόβο είναι κοινοί μεταξύ των ειδών.
«Τα ευρήματά μας θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην κατανόηση του τι πάει στραβά στον εγκέφαλο σε διαταραχές όπου η ρύθμιση του φόβου είναι δυσλειτουργική, όπως οι φοβίες, το άγχος και το μετατραυματικό στρες», επισημαίνει η καθηγήτρια Hofer. «Αυτό θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για νέες, στοχευμένες θεραπείες που αξιοποιούν τον ρόλο του vLGN ή του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος».
Το επόμενο βήμα: Από τα πειράματα στα κλινικά δεδομένα
Η ερευνητική ομάδα ήδη σχεδιάζει να συνεργαστεί με κλινικούς επιστήμονες για να διερευνήσει εάν η ίδια εγκεφαλική διαδρομή λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο στους ανθρώπους. Εάν επιβεβαιωθεί η θεωρία, οι μελλοντικές θεραπείες θα μπορούσαν να επικεντρωθούν στην ενίσχυση της δραστηριότητας του vLGN ή στη ρύθμιση των επιπέδων των ενδοκανναβινοειδών στον εγκέφαλο.
Αυτή η ανακάλυψη όχι μόνο παρέχει νέες γνώσεις για τη νευροβιολογία του φόβου, αλλά φέρνει καινούργια ελπίδα για την ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών θεραπειών για εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν με αγχώδεις διαταραχές και φοβίες. Το μέλλον της ψυχιατρικής και της νευροεπιστήμης διαφαίνεται πιο φωτεινό χάρη σε αυτές τις πρωτοποριακές έρευνες.
Πηγή: https://www.newsbeast.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
