Η αφρικανική σκόνη αποδεικνύεται σωτήρια για το θαλάσσιο οικοσύστημα

Πριν μερικούς μήνες ο ουρανός είχε πάρει ωχροκίτρινες αποχρώσεις, αγγίζοντας ακόμα και τις πορτοκαλί, ενώ παχύ στρώμα χώματος σκέπαζε αυτοκίνητα και μπαλκόνια. Οι φωτογραφίες και τα βίντεο με τη «θαμπή» Αθήνα κατέκλυσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και φυσικά δεν έλειψαν οι χιουμοριστικές αναρτήσεις με καμήλες και βεδουίνους.Η μεταφορά της αφρικανικής σκόνης είχε γίνει κεντρικό θέμα συζήτησης με πολλούς να κάνουν λόγο για απόκοσμη εικόνα και τους ειδικούς να προειδοποιούν για τις επιπτώσεις στην παραμονή σε εξωτερικό χώρο για ευάλωτες ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά και άνθρωποι με παθήσεις του αναπνευστικού.Κι όμως παρά τις συνέπειες, η αιολική ορυκτή σκόνη από την έρημο Σαχάρα με τις αυξημένες συγκεντρώσεις που παρατηρήθηκαν στην περίπτωση της Ελλάδας το περασμένο διάστημα, μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια για το οικοσύστημα των ωκεανών.

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Marine Science από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, το «ταξίδι» της σκόνης μπορεί παράλληλα να μεταφέρει και θρεπτικά συστατικά για τη θαλάσσια ζωή.Συγκριμένα, προκύπτει ότι η σκόνη συνδέεται με τον σίδηρο, ο οποίος είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη βλάστησης στον ωκεανό και επιτρέπει τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης, της αναπνοής και της σύνθεσης DNA.

Ο σίδηρος, όπως αναφέρουν οι ειδικοί στο Eurekalert, καταλήγει στους ωκεανούς και στα χερσαία οικοσυστήματα μέσω των ποταμών, των παγετώνων που λιώνουν, της υδροθερμικής δραστηριότητας και του ανέμου. Αλλά δεν είναι όλες οι χημικές του μορφές διαθέσιμες για τους οργανισμούς ώστε να απορροφηθούν από το περιβάλλον τους.

Επιπλέον, ο σίδηρος συνδέεται με την ανάπτυξη του φυτοπλαγκτόν, το οποίο με τη σειρά του συνδέεται με την απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Δεν είναι τυχαίο ότι ερευνητές φιλοδοξούν να θέσουν σε εφαρμογή σχέδιο ρίψης σιδήρου ώστε να ενισχύσουν τους φυτικούς οργανισμούς για να αιχμαλωτίσουν ακόμα περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου.Σχετικά με τη σκόνη από την έρημο Σαχάρα, πάντως, οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο σίδηρος έχει ιδιότητες που αλλάζουν με την απόσταση που διανύει!«Ο σίδηρος που συνδέεται με τη σκόνη από τη Σαχάρα που εκτοξεύεται δυτικά πάνω από τον Ατλαντικό έχει ιδιότητες που αλλάζουν με την απόσταση που διανύεται: Όσο μεγαλύτερη είναι αυτή η απόσταση, τόσο πιο βιοδραστικός είναι ο σίδηρος», δήλωσε ο Τζέρεμι Όουενς, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα και εκ των συντακτών της έκθεσης.

Ο Όουενς υπολόγισε την ποσότητα σιδήρου σε σημεία γεώτρησης στον πυθμένα του Ατλαντικού Ωκεανού που πραγματοποιήθηκαν από το International Ocean Discovery Program (IODP), το οποίο μελετά μεταξύ άλλων τις μεταβαλλόμενες συνθήκες σε κλίμα και ωκεανό.Τα τέσσερα σημεία επελέγησαν σύμφωνα με απόστασή τους από τον λεγόμενο «διάδρομο σκόνης» Σαχάρα-Σαχέλ που εκτείνεται από τη Μαυριτανία έως το Τσαντ. Μέτρησαν τις συνολικές συγκεντρώσεις σιδήρου κατά μήκος αυτών των σημείων, καθώς και τις συγκεντρώσεις ισοτόπων σιδήρου, με τα δεδομένα ισοτόπων να είναι συμβατά με σκόνη από τη Σαχάρα. Στη συνέχεια με σειρά χημικών αντιδράσεων υπολόγισαν τα κλάσματα του ολικού σιδήρου που υπήρχαν στα ιζήματα και μελέτησαν τον σίδηρο που μπορεί να διαλυθεί στον ωκεανό ευκολότερα και στον οποίο μπορούν να έχουν πρόσβαση οι θαλάσσιοι οργανισμοί.«Μόνο ένα κλάσμα του συνολικού σιδήρου στο ίζημα είναι βιοδιαθέσιμο, αλλά αυτό το κλάσμα θα μπορούσε να αλλάξει κατά τη μεταφορά του σιδήρου μακριά από την αρχική του πηγή», εξήγησε ο ειδικός.

Τα αποτελέσματα, λοιπόν, αποκάλυψαν ότι η αναλογία βιοδραστικού σιδήρου ήταν χαμηλότερη στα δυτικότερα σημεία από ό,τι στα πιο ανατολικά και αυτό σημαίνει ότι ένα μεγαλύτερο ποσοστό βιοδραστικού σιδήρου είχε «χαθεί» από τη σκόνη και πιθανώς χρησιμοποιήθηκε από οργανισμούς και ως εκ τούτου δεν κατέληξε ποτέ στον πυθμένα και ούτε στα ιζήματα που μελετήθηκαν.

«Τα αποτελέσματά μας υποδεικνύουν ότι κατά τη διάρκεια της ατμοσφαιρικής μεταφοράς σε μεγάλες αποστάσεις, οι μεταλλικές ιδιότητες του αρχικά μη βιοδραστικού σιδήρου που δεσμεύεται από τη σκόνη αλλάζουν, καθιστώντας τον πιο βιοδραστικό.

Αυτός ο σίδηρος στη συνέχεια απορροφάται από το φυτοπλαγκτόν, προτού φτάσει στον πυθμένα», ανέφερε ο Τίμοθι Λάιονς, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και εκ των συντακτών της έκθεσης.Επομένως, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η σκόνη που φτάνει σε περιοχές όπως η λεκάνη του Αμαζονίου ή οι Μπαχάμες μπορεί να περιέχει συστατικά πολύτιμα για τη θαλάσσια ζωή χάρη στη μεγάλη απόσταση που έχει διανύσει.

«Ο μεταφερόμενος σίδηρος φαίνεται να διεγείρει τις βιολογικές διεργασίες με τον ίδιο τρόπο που η προσθήκη του σιδήρου μπορεί να επηρεάσει τη ζωή στους ωκεανούς και στις ηπείρους.

Αυτή η μελέτη είναι μια απόδειξη της ιδέας που επιβεβαιώνει ότι η συνδεδεμένη με σίδηρο σκόνη μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή σε τεράστιες αποστάσεις από την πηγή της», συμπληρώνει η ερευνητική ομάδα.