29/5/2024
Τρία τρισεκατομμύρια: Τόσα εκτιμώνται τα δέντρα σε όλο τον πλανήτη σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη και πριν τον κατακερματισμό του τροπικού δάσους του Αμαζονίου. Ο αριθμός αυτός (αναλογούν κατά μέσο όρο σχεδόν 400 δέντρα ανά άνθρωπο) παρότι φαντάζει υψηλός, στην πραγματικότητα κάθε χρόνο μειώνεται αφού υπολογίζεται ότι περίπου 15 δισεκατομμύρια δέντρα κόβονται ετησίως – για γεωργικούς σκοπούς, εκμετάλλευση ξύλου για καύσιμα, κατασκευές- με πολλά εκ των οποίων να μην αποκαθίστανται. Με αυτόν τον ρυθμό οι ειδικοί προβλέπουν ότι μόνο 2,5 τρισεκατομμύρια δέντρα θα υπάρχουν στη γη μέχρι το 2050.
Τι σημαίνει αυτό για τον κόσμο και δη για τις πόλεις όπου το πράσινο θυσιάζεται στο βωμό της αστικής ανάπτυξης; Ζέστη και πρόωροι θάνατοι που συνδέονται με τις υψηλές θερμοκρασίες. Σε έναν πλανήτη που εξακολουθεί να θερμαίνεται τα δέντρα αποτελούν σωτήρια λύση και ανάσα δροσιάς, καθώς σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό The Lancet περισσότερο από το 1/3 αυτών των πρόωρων θανάτων θα μπορούσε να αποφευχθεί με τη φύτευση περισσότερων δέντρων στις πόλεις.
Οι ερευνητές αποδίδουν 6.700 πρόωρους θανάτους σε 93 ευρωπαϊκές πόλεις στην ακραία ζέστη και κατέληξαν ότι ένα υψηλό επίπεδο δενδροκάλυψης θα μπορούσε να αποτρέψει σχεδόν τους μισούς (συγκριμένα 2.644).
Το φαινόμενο που παρατηρείται στα κέντρα είναι η αστική θερμική νησίδα, όπου η θερμοκρασία στο κέντρο της πόλης είναι υψηλότερη από την ύπαιθρο που την περιβάλλει, με τις επιφάνειες κτιρίων, τους δρόμους και τα πεζοδρόμια να απορροφούν τη θερμότητα του ήλιου.
Η ερευνητική ομάδα κατέληξε πως η δημιουργία σκιάς με τη φύτευση περισσότερων δέντρων θα μείωνε τη μέση θερμοκρασία κατά 0,4 βαθμούς Κελσίου περιορίζοντας τις συνέπειες στην υγεία.
Απόλυτα σύμφωνος με αυτή την άποψη είναι και ο διεθνούς φήμης Ιταλός Νευροβολιόγος Φυτών, λέκτορας του Πανεπιστημίου της Φλωρεντίας, διευθυντής του Διεθνούς Εργαστηρίου για τη Νευροβιολογία των Φυτών και συγγραφέας Στέφανο Μανκούζο, ο οποίος μιλώντας στην Έκθεση Βιβλίου του Τορίνο τόνισε πως δεν υπάρχουν άλλες λύσεις για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης πέρα από τη φύτευση δέντρων. Εκατομμυρίων δέντρων, όχι μόνο σε κήπους και πάρκα, αλλά στα κέντρα των πόλεων.
«Δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις. Οι πόλεις πρέπει να “δροσιστούν” και ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό με αποτελεσματικό, ουσιαστικό και βιώσιμο τρόπο είναι να ζητήσουμε τη βοήθεια των φυτών. Δεν πρόκειται μόνο για τη σκίαση, που γίνεται και από τα στέγαστρα, αλλά κυρίως για το φαινόμενο της διαπνοής και της απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα. Οι αριθμοί δεν αφήνουν περιθώρια: Πριν 12.000 χρόνια, όταν ο άνθρωπος ξεκίνησε τον αποικισμό του πλανήτη, υπήρχαν περίπου 6 τρισεκατομμύρια δέντρα στον κόσμο. Σήμερα, υπάρχουν μόνο τα μισά από αυτά, αλλά τα 2/3 από αυτά που έχουμε χάσει έχουν αφανιστεί μόνο τους τελευταίους δύο αιώνες για να καλύψουν ανθρώπινες ανάγκες, από τις κατασκευές, μέχρι τα έπιπλα, από τη θέρμανση, μέχρι την κατασκευή εργαλείων ή σκαφών. Πολύ λίγα από τα επιζώντα φυτά βρίσκονται στις πόλεις. Η “ζούγκλα του μπετόν” είναι, εν ολίγοις, ένα κλισέ που έχει γίνει πραγματικότητα».
Ο Μανκούζο στην ομιλία του πρότεινε κάτι ριζοσπαστικό: Να ξηλωθούν ολόκληροι δρόμοι και να αντικατασταθούν από δέντρα. Να αφαιρεθεί ουσιαστικά η άσφαλτος ώστε το έδαφος να αποκαλυφθεί και να απαλλαγεί από τη μη διαπερατή επιφάνεια και να φυτευτούν χιλιάδες φυτά και δέντρα, κάτι σαν πράσινα ποτάμια που διανύουν τις πόλεις.
Άλλωστε, όπως εξήγησε ο καθηγητής οι δρόμοι δε δημιουργήθηκαν για τα αυτοκίνητα, αλλά για τους ανθρώπους που περπατούσαν, συναντιούνταν και μιλούσαν.
Αλλά πόσοι δρόμοι θα πρέπει να «πρασινίσουν» για να υπάρξει ουσιαστικό όφελος; Σύμφωνα με τον Μανκούζο τουλάχιστον το 20% και παρά την αρχική μικρή ταλαιπωρία των πολιτών στη συνέχεια όλοι θα προσαρμόζονταν με σημαντικά οφέλη, ξεκινώντας από τη μείωση της θερμοκρασίας.
«Σήμερα, οι θερμικές νησίδες στις πόλεις καταγράφουν θερμοκρασίες έως και 7-8 βαθμούς υψηλότερες από ό,τι στις γειτονικές μη αστικές περιοχές. Αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού. Το 2022, 450.000 άνθρωποι πέθαναν στην Ευρώπη, περισσότεροι από 60.000 στην Ιταλία. Προς το παρόν, μόνο το 20% των κατοικιών είναι εξοπλισμένα με κλιματιστικό», πρόσθεσε ο καθηγητής, ο οποίος τόνισε ότι η προστασία των δασών είναι σημαντική, αλλά δεν αρκεί για να σημειωθεί η πραγματική αλλαγή στον πλανήτη. Σημασία έχει να «δράσουμε στα μέρη όπου ζούμε, πρέπει να επανεφεύρουμε τις πόλεις».
Μιλώντας στην ιταλική εφημερίδα La Repubblica, ο Μανκούζο τόνισε ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη αποτελεί τεράστια κλιματική αλλαγή και ο πιο γρήγορος και αποτελεσματικότερος τρόπος για να μειωθεί η θερμοκρασία στις πόλεις είναι οι μεγάλες ποσότητες δέντρων.
Όπως είπε στη συνέντευξη που παραχώρησε την ιταλική εφημερίδα αφετηρία πρέπει να σταθεί ο σχεδιασμός των πόλεων και η αντικατάσταση της ασφάλτου με χώμα ώστε να μπορούν να φιλοξενηθούν δέντρα, άνθρωποι, ποδήλατα, πατίνια και όχι αυτοκίνητα, συμπληρώνοντας ότι «δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να επιτύχουμε σημαντική μείωση της θερμοκρασίας στην πόλη».
