Ομιλία Ι. Βαρδακαστάνη στη Βουλή: Στρατηγική για την Αναπηρία, καθημερινότητα και εμπόδια για τα άτομα με αναπηρία

Στην Υποεπιτροπή της Βουλής για τα Θέματα των Ατόμων με Αναπηρία της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μίλησε ο πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ Ιωάννης Βαρδακαστάνης για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Αναπηρία και τον μετασχηματισμό και συνέχισή του με την Στρατηγική για την Αναπηρία 2024-2030, τη Δευτέρα 18 Δεκεμβρίου.

«Η ΕΣΑμεΑ έχει μία πρόταση που σχετίζεται με την υποεπιτροπή σας, η οποία κλείνει φέτος περίπου 20 χρόνια ζωής. Συστάθηκε από τον τότε πρόεδρο της Βουλής κ. Κακλαμάνη, μετά από πρόταση της ΕΣΑμεΑ και επαναφέρουμε σήμερα την πρότασή μας, να αποκτήσει η Βουλή Ειδική Μόνιμη επιτροπή για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Θα είμαστε ένα από τα πρώτα κοινοβούλια στην ΕΕ που θα έχουμε κάνει αυτή τη σημαντική ενέργεια.

Αναφερθήκατε κ. πρόεδρε στη εισήγησή σας στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης και σε ορισμένες δράσεις που έγιναν. Θα επαναλάβω ότι είχα πει στη Βουλή όταν είχε ξεκινήσει η συζήτηση για το Σχέδιο: Ανεξάρτητα από την πορεία υλοποίησής του, αποτελεί πολύ σημαντική εξέλιξη για τα άτομα με αναπηρία. Και τότε και τώρα αναβαθμίζει τον δημόσιο διάλογο για τα ζητήματα της αναπηρίας. Θεωρούμε ότι ο δημοκρατικός κόσμος της χώρας έχει θετική προσέγγιση, με ποικιλομορφία στα μέτρα που θα ήθελε να εμπεριέχει.

Το Σχέδιο Δράσης ολοκληρώνει το βίο του τον Δεκέμβρη του 2023 και θα αναφερθώ σε 3 θέματα:

• Εκκίνησαν πολλές πρωτοβουλίες που πρέπει να ολοκληρωθούν την επόμενη περίοδοΔιαπιστώθηκε ότι παρά την ισχυρή βούληση του πρωθυπουργού και την εξαιρετική συνεργασία με τον κ. Γεραπετρίτη πρώτα και τον κ. Παπασταύρου σήμερα, η λειτουργία συνολικά της κυβέρνησης δεν είναι εναρμονισμένη με την επιταγή που έρχεται από την κορυφή τηςΈχουμε μία αναντιστοιχία επίλυσης θεμάτων καθημερινότητας και θεσμικών θεμάτων

Θα σας μιλήσω για το 3^ο ζήτημα, πέρισυ αυξήθηκαν τα κόμιστρα στα ταξί. Ο τότε υπουργός υγείας κ. Πλεύρης υπέγραψε να δοθεί αύξηση από τον ΕΟΠΠΥ που καλύπτει τα οδοιπορικά αιμοκαθαιρόμενων και μεταγγιζόμενων. Το θέμα έφτασε στην παρούσα κυβέρνηση, το υπέγραψε πάλι ο νυν υπουργός Υγείας κ. Χρυσοχοΐδης, αλλά μαθαίνουμε τώρα ότι το υπ. Οικονομικών είναι αρνητικό!

Άλλο παράδειγμα από την καθημερινότητα αυτή τη φορά στην εκπαίδευση: Είναι Δεκέμβριος και ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί το θέμα της μεταφοράς των μαθητών με αναπηρία στα σχολεία τους στην Θεσσαλονίκη. Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν ότι δεν μπορούμε να τακτοποιούμε γρήγορα ζητήματα της καθημερινότητας.

Θα σας θέσω άλλα δυο παραδείγματα: και στο φορολογικό και στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο, σε συνεργασία με τις ηγεσίες των υπουργείων και του πρωθυπουργικού γραφείου άλλαξαν διατάσεις και ψηφίσθηκαν και θα ψηφισθούν θέματα ζωτικά για τα άτομα με αναπηρία, για παράδειγμα στο ασφαλιστικό που έρχεται σήμερα στη Βουλή: Ενώ οι συνταξιούχοι χωρίς αναπηρία μπορούσαν να απασχολούνταν έστω με περικοπές οι συνταξιούχοι με αναπηρία και κυρίως οι συνταξιούχοι που παίρνουν πολύ μικρές αναπηρικές συντάξεις δεν μπορούσαν να απασχοληθούν και με το παρόν νομοσχέδιο αυτό αίρεται.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σας αναφέρω ότι έχει ήδη συμφωνηθεί με τον πρωθυπουργό και τον κ. Παπασταύρου ότι το μοντέλο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης μετασχηματίζεται σε Εθνική Στρατηγική 2024- 2030, ώστε να ξεπερνάει τις κυβερνητικές θητείες, και περιέχει τη θεσμοθέτηση ετήσιων προγραμμάτων κάθε υπουργείου ώστε να παρακολουθούνται και να ελέγχονται πιο εύκολα. Σε αυτή τη λογική έγινε και η συνάντηση Διαλόγου στο Σταύρος Νιάρχος, όπου με 15 υπουργούς και υφυπουργούς και τον πρωθυπουργό συζητήσαμε όλα τα θέματα της αναπηρίας. Το Σχέδιο Δράσης ξεκίνησε πολύ σημαντικούς θεσμούς όπως είναι ο προσωπικός βοηθός, η ψηφιοποίηση των ΚΕΠΑ (που είχε ξεκινήσει με τον ηλεκτρικό φάκελο η υπουργός κ. Φωτίου), η εθνική κάρτα αναπηρίας κλπ.

Σήμερα έχουμε ανάγκη να σχεδιάσουμε με βάση αυτό που συμβαίνει στην Ευρώπη και στον κόσμο. Είμαστε στην περίοδο των πολύ – κρίσεων. Η ακρίβεια υποβαθμίζει τη ζωή, ειδικά των φτωχότερων, στους οποίους ανήκουν τα άτομα με αναπηρία. Σήμερα χρειάζεται μια μεγάλη μεταρρύθμιση για να φτάσουμε στο μέσο όρο της ΕΕ και αυτό είναι μια ανάγκη που έχουμε συμφωνήσει τον πρωθυπουργό. Μια μεταρρύθμιση βαθιά, τολμηρή σε όλα τα θέματα που θα ορίζει τα προβλήματα και θα δώσει λύσεις. Πχ για την αποιδρυματοποίηση: Βρισκόμαστε στο σημείο που ξεκίνησε το 2017 επί υπουργίας της κ. Φωτίου. Πρέπει να συμφωνήσουμε τι σημαίνει συμπερίληψη, ανεξάρτητη διαβίωση, διαβίωση στην κοινότητα, να μιλήσουμε για την πρωτοβάθμια κοινωνική φροντίδα που με την κρίση και τον μετασχηματισμό των ΚΕΚΥΚΑΜΕΑ η περιφέρεια έχει αδειάσει από τις απαραίτητες υπηρεσίες. Πρέπει να επαναφέρουμε τις πρωτοβάθμιες δομές, να τις μεταφέρουμε στην Αυτοδιοίκηση και να γίνουν πραγματικές κυψέλες πρωτοβάθμιας φροντίδας, ειδικά στα νησιά, τις ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές κλπ.

Για τον πιλοτικό προσωπικό βοηθό: Ο προσωπικός βοηθός είναι πολύ σημαντική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και δεν πρέπει να υποβαθμιστεί. Μπορεί να ξεκίνησε με ελλείψεις, μπορεί να έχει ελλείψεις στην πορεία, μπορεί η διαδικασία ανάδειξης με κλήρωση να μην είναι δίκαιη διαδικασία. Παραμένει μία κορυφαία μεταρρύθμιση και πρέπει να αξιολογήσουμε προσεκτικά την υλοποίησή της και τις ανάγκες που προκύπτουν. Να συμφωνήσουμε τι είναι ανεξάρτητη Διαβίωση; Ο προσωπικός βοηθός είναι θεμέλιό της και προκύπτει η ανάγκη να διαφοροποιήσουμε τον προσωπικό βοηθό από τον προσωπικό φροντιστεί. Στον βοηθό το άτομο με αναπηρία δίνει οδηγίες, το αντίθετο συμβαίνει στον προσωπικό φροντιστή. Αυτή η διάκριση πρέπει να γίνει ευκρινώς στη χώρα και να θεσμοθετηθεί η εκπαίδευση των ίδιων των ατόμων με αναπηρία για να γνωρίζουν πώς να καθοδηγούν τον προσωπικό βοηθό αλλά και η δια ζώσης εκπαίδευση των προσωπικών βοηθών- είναι ένα νέο επάγγελμα.

Η μεταρρύθμιση πρέπει να είναι γενναία και τολμηρή και να αφορά σε όλα τα ζητήματα στην οικονομική, επαγγελματική, κοινωνική, πολιτιστική κλπ. ζωή των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις. Δεν μπορούμε να μιλάμε για παράδειγμα για την αύξηση του ενεργού πληθυσμού των ατόμων με αναπηρία και ακόμη να εκδίδονται γνωματεύσεις με την ένδειξη «ανίκανος για κάθε βιοποριστική εργασία». Στην εκπαίδευση να μιλήσουμε για το ειδικό σχολείο, να ορίσουμε τη συμπερίληψη και τη συμπεριληπτική εκπαίδευση, τα τμήματα ένταξης: όσους εκπαιδευτικούς και να προσλάβουμε, οφείλουμε να μεταρρυθμίσουμε όλο το πλαίσιο συνολικά για να έχουμε καλά αποτελέσματα.

Αναφορικά με την μεταρρύθμιση σχετικά με την προσβασιμότητα: ενώ έχουν γίνει πάρα πολλά βήματα στην προσβασιμότητα στη χώρα σε σχέση με το παρελθόν, υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος για να αποκτήσουμε αλυσίδα προσβασιμότητας, για τους Έλληνες και τις Ελληνίδες αλλά και για τα εκατομμύρια των επισκεπτών της χώρας. Αυτή τη στιγμή στη χώρα υπάρχουν νησίδες προσβασιμότητας αλλά όχι αλυσίδα προσβασιμότητας. Δεν είναι μόνο δικαιωματικό αλλά και έξυπνο και θα σας τονίσω το παράδειγμα της Ακρόπολης που έγινε προσβάσιμη και κάθε τουρίστας με αναπηρία που την επισκέπτεται έχει να πει τα καλύτερα.

Το ίδιο πρέπει να συμβεί σε όλους τους πολιτιστικούς χώρους, αλλά και στο μεταφορικό δίκτυο κλπ. Η προσβασιμότητα ακουμπά ακόμη την αδειοδότηση των επιχειρήσεων, εστίασης κ.α. – τις προδιαγραφές που έχουν για να λειτουργούν και να είναι προσβάσιμες σε όλους.

Δυο λόγια μόνο για τις εκλογές. Ασφαλώς και πρέπει να διασφαλίζεται το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι ανεξάρτητα αν ο πολίτης έχει αναπηρία ή χρόνια πάθηση. Αυτό δεν συμβαίνει τώρα. Δυσκολίες αντιμετωπίζουν και όσοι έχουν το δικαίωμα, αλλά υπάρχουν και αυτοί που ΔΕΝ έχουν δικαίωμα. Να δούμε την διευκόλυνση στην πρόσβαση αλλά να δώσουμε και το δικαίωμα σε όσους έχουν στερηθεί το δικαίωμα.

Η συζήτηση μέσω της Στρατηγικής για την Αναπηρία 2024-2030 πρέπει να ανοίξει και να πάρουμε αποφάσεις για όλα τα ζητήματα: για τις γυναίκες με αναπηρία, για τους Ρομά με αναπηρία, για τους πρόσφυγες και μετανάστες με αναπηρία, πώς και που τους εντάσσουμε.

Αυτή τη νέα περίοδο των πολλαπλών κρίσεων και των αβεβαιοτήτων πρέπει να μην αφήσουμε να βυθιστούν περισσότερο τα άτομα με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και οι οικογένειές τους, πρέπει να εργαστούμε να αρθούν τα εμπόδια στη υγεία, στην απασχόληση, στην εκπαίδευση και όπου αλλού βρίσκονται».