12/3/2023
Όταν οι ρωσικές δυνάμεις ξεκίνησαν την προέλαση τους στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, λίγοι πίστευαν ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να επιβιώσει. Η Ρωσία είχε διπλάσιο αριθμό στρατιωτών από την Ουκρανία και ο στρατιωτικός προϋπολογισμός της ήταν πάνω από δέκα φορές μεγαλύτερος. Η αρχική εκτίμηση των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ ήταν ότι το Κίεβο θα καταληφθεί σε χρονικό διάστημα 7-14 ημερών.
Ελλείψει στρατιωτών και οπλικών συστημάτων η Ουκρανία στράφηκε σε έναν τομέα στον οποίο είχε ένα πλεονέκτημα έναντι του εχθρού: την τεχνολογία. Λίγο μετά την εισβολή, η ουκρανική κυβέρνηση ανέβασε όλα τα κρίσιμα δεδομένα της σε κάποιο ψηφιακό νέφος (cloud) έτσι ώστε να μπορεί να προστατεύει τις πληροφορίες και να συνεχίζει να λειτουργεί ακόμα κι αν οι ρωσικοί πύραυλοι μετατρέψουν τα υπουργικά της γραφεία σε ερείπια.
Το Υπουργείο Ψηφιακού Μετασχηματισμού της χώρας, το οποίο είχε ιδρύσει ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι μόλις δύο χρόνια νωρίτερα μετέτρεψε την εφαρμογή ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για κινητά τηλέφωνα (την εφαρμογή Diia) σε ένα σύστημα συλλογής πληροφοριών ανοιχτού κώδικα ώστε οι πολίτες να μπορούν να ανεβάζουν φωτογραφίες και βίντεο από εχθρικές στρατιωτικές μονάδες. Με την υποδομή επικοινωνιών τους σε κίνδυνο, οι Ουκρανοί στράφηκαν στους δορυφόρους Starlink και στους επίγειους σταθμούς που παρέχονται από τη SpaceX, τη διαστημική εταιρεία του Ελον Μασκ, για να παραμείνουν συνδεδεμένοι με το Διαδίκτυο. Όταν η Ρωσία έστειλε στο πεδίο της μάχης ιρανικά drones, η Ουκρανία απέκτησε τα δικά της drones ειδικά σχεδιασμένα για να αναχαιτίζουν τις επιθέσεις των ιρανικών drones. Παράλληλα ο στρατός της έμαθε πώς να χρησιμοποιεί άγνωστα όπλα που προμήθευαν οι δυτικοί σύμμαχοι.
Όπως αναφέρει σε άρθρο του το περιοδικό Foreign Affairs σε ένα παιχνίδι γάτας-ποντικού στο πεδίο της καινοτομίας, η Ουκρανία απλά αποδείχθηκε πιο ευκίνητη. Και έτσι αυτό που φανταζόταν η Ρωσία ότι θα ήταν μια γρήγορη και εύκολη εισβολή, αποδείχθηκε οτιδήποτε άλλο παρά αυτό.
Η νέα δύναμη
Η επιτυχία της Ουκρανίας μπορεί να πιστωθεί εν μέρει στην αποφασιστικότητα του ουκρανικού λαού, στην αδυναμία του ρωσικού στρατού και στη δύναμη της δυτικής υποστήριξης. Οφείλει όμως και στην καθοριστική νέα δύναμη της διεθνούς πολιτικής: τη δύναμη της καινοτομίας. Η δύναμη της καινοτομίας είναι η ικανότητα να εφευρίσκουμε, να υιοθετούμε και να προσαρμοζόμαστε σε νέες τεχνολογίες. Συμβάλλει τόσο στη σκληρή όσο και στη αποκαλούμενη μαλακή ισχύ.
Τα οπλικά συστήματα υψηλής τεχνολογίας αυξάνουν τη στρατιωτική ισχύ, οι νέες πλατφόρμες και τα πρότυπα που τις διέπουν παρέχουν οικονομική μόχλευση ενώ η έρευνα και οι τεχνολογίες αιχμής κερδίζουν παγκόσμια απήχηση.
Υπάρχει μια μακρά παράδοση των κρατών που εκμεταλλεύονται την καινοτομία για να προβάλουν ισχύ στο εξωτερικό, αλλά αυτό που έχει αλλάξει είναι η αυτοδιαιωνιζόμενη φύση των επιστημονικών προόδων. Ειδικότερα, οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη όχι μόνο ξεκλειδώνουν νέους τομείς επιστημονικής ανακάλυψης, επιταχύνουν επίσης αυτήν ακριβώς τη διαδικασία. Η τεχνητή νοημοσύνη υπερφορτίζει την ικανότητα των επιστημόνων και των μηχανικών να ανακαλύπτουν όλο και πιο ισχυρές τεχνολογίες, ενισχύοντας τις προόδους στην ίδια την τεχνητή νοημοσύνη καθώς και σε άλλους τομείς και αναδιαμορφώνοντας τον κόσμο μέσω αυτής της διαδικασίας.
Η ικανότητα να καινοτομούμε ταχύτερα και καλύτερα – το θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζεται τώρα η στρατιωτική, οικονομική και πολιτιστική δύναμη – θα καθορίσει το αποτέλεσμα του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων και ειδικότερα των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Προς το παρόν, οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν στην πρώτη θέση. Αλλά η Κίνα πλησιάζει σε πολλούς τομείς και έχει ήδη προχωρήσει σε άλλους.
Αντίθετα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα πρέπει να ξεπεράσει τις γραφειοκρατικές της αγκυλώσεις για να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για καινοτομία και να επενδύσει στα εργαλεία και το ταλέντο που χρειάζονται για να ξεκινήσει ο ενάρετος κύκλος της τεχνολογικής προόδου. Πρέπει να δεσμευτεί για την προώθηση της καινοτομίας στην υπηρεσία της χώρας και στην υπηρεσία της δημοκρατίας. Δεν διακυβεύεται τίποτα λιγότερο από το μέλλον των ελεύθερων κοινωνιών, των ανοιχτών αγορών, της δημοκρατικής διακυβέρνησης και της ευρύτερης παγκόσμιας τάξης.
Το όπλο της (τεχνητής) γνώσης
Ο δεσμός μεταξύ της τεχνολογικής καινοτομίας και της παγκόσμιας κυριαρχίας χρονολογείται από αιώνες, από τα μουσκέτα που χρησιμοποίησε ο κατακτητής Πιζάρο για να νικήσει την Αυτοκρατορία των Ίνκας μέχρι τα ατμόπλοια που χρησιμοποίησε ο Μάθιου Πέρι για να εξαναγκάσουν το άνοιγμα της Ιαπωνίας. Αλλά η απόλυτη ταχύτητα με την οποία συμβαίνει η καινοτομία δεν έχει προηγούμενο. Πουθενά αυτή η αλλαγή δεν είναι πιο ξεκάθαρη όσο σε μια από τις θεμελιώδεις τεχνολογίες της εποχής μας: την τεχνητή νοημοσύνη.
Τα σημερινά συστήματα τεχνητής νοημοσύνης μπορούν ήδη να παρέχουν βασικά πλεονεκτήματα στον στρατιωτικό τομέα, όπου είναι σε θέση να αναλύουν εκατομμύρια εισροές, να αναγνωρίζουν μοτίβα και να ειδοποιούν τους διοικητές για εχθρική δραστηριότητα.
Ο ουκρανικός στρατός, για παράδειγμα, έχει χρησιμοποιήσει τεχνητή νοημοσύνη για την αποτελεσματική σάρωση πληροφοριών, παρακολούθησης και αναγνώρισης δεδομένων από διάφορες πηγές. Όλο και περισσότερο, ωστόσο, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης θα προχωρήσουν πέρα από την απλή υποβοήθηση της ανθρώπινης λήψης αποφάσεων και θα αρχίσουν να λαμβάνουν αποφάσεις τα ίδια. Ο Τζον Μπόιντ, στρατιωτικός στρατηγός και συνταγματάρχης της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, επινόησε τον όρο «βρόχος OODA» – παρατηρώ, προσανατολίζω, αποφασίζω, ενεργώ – για να περιγράψει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στη μάχη.
Το κρίσιμο είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορεί να εκτελεί κάθε μέρος του βρόχου OODA πολύ πιο γρήγορα. Η σύγκρουση μπορεί να συμβεί με την ταχύτητα των υπολογιστών, όχι με την ταχύτητα των ανθρώπων. Ως αποτέλεσμα, τα συστήματα εντολών και ελέγχου που βασίζονται σε ανθρώπους που λαμβάνουν αποφάσεις – ή, χειρότερα, πολύπλοκες στρατιωτικές ιεραρχίες – θα χάσουν από ταχύτερα, πιο αποτελεσματικά συστήματα που συνεργάζονται με ανθρώπους. Σε προηγούμενες εποχές, οι τεχνολογίες που διαμόρφωσαν τη γεωπολιτική – από τον μπρούντζο στον χάλυβα, την ατμοηλεκτρική ενέργεια έως την πυρηνική σχάση – ήταν σε μεγάλο βαθμό μοναδικές. Υπήρχε ένα ξεκάθαρο κατώφλι τεχνολογικής κυριαρχίας και όταν μια χώρα έφτασε σε αυτό, ο αγωνιστικός χώρος κατακτήθηκε. Η τεχνητή νοημοσύνη αντίθετα έχει περισσότερο γενεσιουργό χαρακτήρα.
Ο κύκλος που τρέχει
Μια νέα πλατφόρμα για συνεχή επιστημονική και τεχνολογική καινοτομία, μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη περισσότερη καινοτομία. Αυτό το φαινόμενο κάνει την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης θεμελιωδώς διαφορετική από την εποχή του Χαλκού ή την εποχή του χάλυβα. Αντί για τον πλούτο των φυσικών πόρων ή την κυριαρχία μιας δεδομένης τεχνολογίας, η πηγή της δύναμης μιας χώρας βρίσκεται πλέον στην ικανότητά της να καινοτομεί συνεχώς.
Αυτός ο κύκλος θα γίνεται όλο και πιο γρήγορος.
Μόλις ενηλικιωθεί ο κβαντικός υπολογιστής, οι υπεργρήγοροι υπολογιστές θα επιτρέψουν την επεξεργασία ολοένα και μεγαλύτερων ποσοτήτων δεδομένων, παράγοντας όλο και πιο έξυπνα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.
Αυτά τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, με τη σειρά τους, θα μπορούν να παράγουν πρωτοποριακές καινοτομίες σε άλλους αναδυόμενους τομείς, από τη συνθετική βιολογία έως την κατασκευή ημιαγωγών. Η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει την ίδια τη φύση της επιστημονικής έρευνας. Αντί να κάνουν πρόοδο μια μελέτη τη φορά, οι επιστήμονες θα ανακαλύψουν τις απαντήσεις σε παλαιές ερωτήσεις αναλύοντας τεράστια σύνολα δεδομένων, απελευθερώνοντας τα πιο έξυπνα μυαλά του κόσμου να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο στην ανάπτυξη νέων ιδεών.
Ως θεμελιώδης τεχνολογία, η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι κρίσιμη στον αγώνα για τη δύναμη της καινοτομίας, που βρίσκεται πίσω από αμέτρητες μελλοντικές εξελίξεις στην ανακάλυψη φαρμάκων, τη γονιδιακή θεραπεία, την επιστήμη των υλικών, την καθαρή ενέργεια αλλά και στην ίδια την τεχνητή νοημοσύνη. Τα ταχύτερα αεροπλάνα δεν βοήθησαν στην κατασκευή ταχύτερων αεροπλάνων, αλλά οι ταχύτεροι υπολογιστές θα βοηθήσουν στην κατασκευή ταχύτερων υπολογιστών.
Η νοήμων τεχνητή νοημοσύνη
Ακόμη πιο ισχυρή από τη σημερινή τεχνητή νοημοσύνη είναι μια πιο ολοκληρωμένη τεχνολογία -προς το παρόν, δεδομένης της τρέχουσας υπολογιστικής ισχύος, ακόμα υποθετικής- που ονομάζεται «τεχνητή γενική νοημοσύνη» ή AGI. Ενώ η παραδοσιακή τεχνητή νοημοσύνη έχει σχεδιαστεί για να λύνει ένα διακριτό πρόβλημα, το AGI θα πρέπει να μπορεί να εκτελεί οποιαδήποτε νοητική εργασία μπορεί ένας άνθρωπος και πολλά άλλα. Φανταστείτε ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που θα μπορούσε να απαντήσει σε φαινομενικά δυσεπίλυτα ερωτήματα, όπως ο καλύτερος τρόπος για να διδάξετε ένα εκατομμύριο παιδιά αγγλικά ή να αντιμετωπίσετε μια περίπτωση της νόσου του Αλτσχάιμερ.
Η έλευση του AGI παραμένει χρόνια, ίσως και δεκαετίες μακριά, αλλά όποια χώρα και αν αναπτύξει πρώτη την τεχνολογία θα έχει τεράστιο πλεονέκτημα, καθώς θα μπορούσε στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει το AGI για να αναπτύξει όλο και πιο προηγμένες εκδόσεις του AGI, αποκτώντας προβάδισμα σε όλους τους άλλους τομείς της επιστήμης και τεχνολογία στη διαδικασία. Μια σημαντική ανακάλυψη σε αυτόν τον τομέα θα μπορούσε να εγκαινιάσει μια εποχή κυριαρχίας που δεν μοιάζει με τη σύντομη περίοδο πυρηνικής υπεροχής που απολάμβαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες στα τέλη της δεκαετίας του 1940.
Το πεδίο της μάχης
Ενώ πολλές από τις πιο επιδραστικές εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης είναι ακόμα μακριά, η χρήση της στα drones ανατρέπει ήδη τα δεδομένα το πεδίο της μάχης. Το 2020, το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποίησε drones τουρκικής και ισραηλινής κατασκευής για να αποκτήσει αποφασιστικό πλεονέκτημα στον πόλεμο του εναντίον της Αρμενίας στην αμφισβητούμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, σημειώνοντας νίκες στο πεδίο της μάχης μετά από περισσότερες από δύο δεκαετίες στρατιωτικού αδιεξόδου. Ομοίως, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Ουκρανίας —πολλά από τα οποία είναι εμπορικά μοντέλα χαμηλού κόστους που επαναπρογραμματίζονται για αναγνώριση πίσω από τις εχθρικές γραμμές— έχουν παίξει κρίσιμο ρόλο στις επιτυχίες της.
Τα drones προσφέρουν ξεχωριστά πλεονεκτήματα σε σχέση με τα παραδοσιακά όπλα: είναι μικρότερα και φθηνότερα, προσφέρουν απαράμιλλες δυνατότητες επιτήρησης και μειώνουν την έκθεση σε κίνδυνο των στρατιωτών.
Οι πεζοναύτες στον αστικό πόλεμο, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να συνοδεύονται από μικροdrones που θα χρησιμεύουν ως μάτια και αυτιά. Με την πάροδο του χρόνου, οι χώρες θα βελτιώσουν τα υλικά και το λογισμικό που χρησιμοποιούν τα drones για να αποκτήσουν επιπλέον πλεονέκτημα από τους αντιπάλους τους. Τελικά, αυτόνομα οπλισμένα drones —όχι μόνο μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα, αλλά και επίγεια— θα αντικαταστήσουν συνολικά τους στρατιώτες και το επανδρωμένο πυροβολικό. Φανταστείτε ένα αυτόνομο υποβρύχιο που θα μπορούσε να μεταφέρει γρήγορα προμήθειες σε αμφισβητούμενα ύδατα ή ένα αυτόνομο φορτηγό που θα μπορούσε να βρει τη βέλτιστη διαδρομή για να μεταφέρει μικρούς εκτοξευτές πυραύλων σε ανώμαλο έδαφος.
Σμήνη drones, δικτυωμένα και συντονισμένα από την τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσαν να κατακλύσουν σχηματισμούς αρμάτων μάχης και πεζικού στο πεδίο. Στη Μαύρη Θάλασσα, η Ουκρανία έχει χρησιμοποιήσει drones για να επιτεθεί σε ρωσικά πλοία και πλοία εφοδιασμού, βοηθώντας μια χώρα με μικροσκοπικό ναυτικό να περιορίσει τον πανίσχυρο στόλο της Μαύρης Θάλασσας της Ρωσίας. Η Ουκρανία προσφέρει μια προεπισκόπηση μελλοντικών συγκρούσεων: πολέμους που θα διεξαχθούν και θα κερδηθούν από ανθρώπους και μηχανές που συνεργάζονται.
Οι μορφές ισχύος
Όπως καθιστούν σαφές οι εξελίξεις στα drones, η ισχύς της καινοτομίας αποτελεί τη βάση της στρατιωτικής ισχύος. Πρώτα και κύρια, η τεχνολογική κυριαρχία σε κρίσιμους τομείς ενισχύει την ικανότητα μιας χώρας να διεξάγει πόλεμο και έτσι ενισχύει τις αποτρεπτικές της ικανότητες. Αλλά η καινοτομία διαμορφώνει επίσης την οικονομική ισχύ δίνοντας στα κράτη μόχλευση στις αλυσίδες εφοδιασμού και την ικανότητα να καθορίζουν τους κανόνες για τους άλλους. Οι χώρες που εξαρτώνται από τους φυσικούς πόρους ή το εμπόριο, ειδικά εκείνες που πρέπει να εισάγουν σπάνια ή βασικά αγαθά, αντιμετωπίζουν ευπάθειες που άλλες δεν αντιμετωπίζουν.
Σκεφτείτε τη δύναμη που μπορεί να ασκήσει η Κίνα στις χώρες που προμηθεύει με υλικό επικοινωνιών. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι χώρες που εξαρτώνται από υποδομές που παρέχονται από την Κίνα -όπως πολλές χώρες στην Αφρική, δεν επικρίνουν τις κινεζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η πρωτοκαθεδρία της Ταϊβάν στην κατασκευή ημιαγωγών, επίσης, παρέχει ισχυρό αποτρεπτικό μέσο κατά της εισβολής, καθώς η Κίνα δεν ενδιαφέρεται πολύ να καταστρέψει τη μεγαλύτερη πηγή μικροτσίπ της. Μόχλευση συγκεντρώνεται επίσης σε χώρες που πρωτοπορούν στις νέες τεχνολογίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, χάρη στον ρόλο τους στην ίδρυση του Διαδικτύου, έχουν για δεκαετίες μια θέση στο τραπέζι που ορίζει τους κανονισμούς του Διαδικτύου.
Κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης, για παράδειγμα, το γεγονός ότι οι εταιρείες τεχνολογίας που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του Διαδικτύου είναι αμερικανικές επέτρεψε σε αυτές τις εταιρείες να αρνηθούν τα αιτήματα λογοκρισίας των αραβικών κυβερνήσεων.
Λιγότερο προφανής αλλά και κρίσιμης σημασίας, η τεχνολογική καινοτομία ενισχύει την ήπια δύναμη μιας χώρας. Το Χόλιγουντ και οι εταιρείες τεχνολογίας, όπως το Netflix και το YouTube, έχουν δημιουργήσει έναν θησαυρό περιεχομένου για μια ολοένα και πιο παγκόσμια καταναλωτική βάση ενώ ταυτόχρονα συμβάλουν στη διάδοση των αμερικανικών αξιών. Τέτοιες πλατφόρμες προβάλλουν τον αμερικανικό τρόπο ζωής σε σαλόνια σε όλο τον κόσμο.
Ομοίως, το κύρος που συνδέεται με τα πανεπιστήμια των ΗΠΑ και οι ευκαιρίες για δημιουργία πλούτου που δημιουργούνται από εταιρείες των ΗΠΑ προσελκύουν ανταγωνιζόμενους παίκτες από όλο τον κόσμο. Εν ολίγοις, η ικανότητα μιας χώρας να προβάλλει ισχύ στη διεθνή σφαίρα —στρατιωτικά, οικονομικά και πολιτιστικά— εξαρτάται από την ικανότητά της να καινοτομεί ταχύτερα και καλύτερα από τους ανταγωνιστές της.
Πηγή: https://www.naftemporiki.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
