8/6/2025
Οι ωκεανοί καλύπτουν πάνω από το 70% της επιφάνειας της Γης και αποτελούν το μεγαλύτερο οικοσύστημα του πλανήτη.
Παράγουν περισσότερο από το 50% του οξυγόνου που αναπνέουμε, ενώ ρυθμίζουν το παγκόσμιο κλίμα απορροφώντας περίπου το ένα τέταρτο των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Επιπλέον, φιλοξενούν πάνω από δύο εκατομμύρια θαλάσσια είδη, πολλά από τα οποία δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί.
Οι ωκεανοί δεν είναι απλώς μια τεράστια δεξαμενή νερού. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός που συντηρεί τη ζωή στη Γη. Η παραμικρή διαταραχή στην ισορροπία του επηρεάζει άμεσα την αλυσίδα ζωής: από τα ψάρια που καταναλώνουμε μέχρι τις καλλιέργειες και τις καιρικές συνθήκες.
Ημέρα Ωκεανών: Από τον Καναδά στον ΟΗΕ
Η ιδέα για την καθιέρωση μιας Παγκόσμιας Ημέρας αφιερωμένης στους ωκεανούς προτάθηκε το 1992 από δύο καναδικούς οργανισμούς – το Διεθνές Κέντρο για την Ανάπτυξη των Ωκεανών και το Καναδικό Ινστιτούτο Ωκεανών – κατά τη Σύνοδο Κορυφής της Γης στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Η πρόταση αγκαλιάστηκε από την παγκόσμια κοινότητα και τελικά το 2008 τα Ηνωμένα Έθνη αναγνώρισαν επισήμως την 8η Ιουνίου ως «Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών».
Η ημέρα αυτή -η 8η Ιουνίου- εντάσσεται στο πλαίσιο των εκστρατειών του ΟΗΕ για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs), με τον 14ο στόχο να αφορά ειδικά τη διατήρηση και την αειφόρο χρήση των ωκεανών, των θαλάσσιων πόρων και της βιοποικιλότητας.
Μια θάλασσα από προβλήματα
Ωστόσο, οι ωκεανοί σήμερα απειλούνται όσο ποτέ άλλοτε. Η ρύπανση από πλαστικά, η υπεραλίευση, η όξυνση των υδάτων, η άνοδος της θερμοκρασίας και η απώλεια οικοσυστημάτων όπως οι κοραλλιογενείς ύφαλοι συνθέτουν μια ασφυκτική πραγματικότητα. Κάθε χρόνο, περίπου 11 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών καταλήγουν στους ωκεανούς, μετατρέποντάς τους σε «χωματερές χωρίς σύνορα». Το μικροπλαστικό έχει πλέον εντοπιστεί όχι μόνο στα ψάρια αλλά και σε θαλάσσια θηλαστικά και στον ανθρώπινο οργανισμό.
Η υπεραλίευση εξαντλεί τα ιχθυαποθέματα σε ανησυχητικό βαθμό. Περισσότερα από το 30% των ψαριών του πλανήτη αλιεύονται σε επίπεδα μη βιώσιμα, ενώ η παράνομη και ανεξέλεγκτη αλιεία παραμένει ανεξέλεγκτη σε πολλές περιοχές του πλανήτη.
Ταυτόχρονα, η κλιματική κρίση εντείνει τις πιέσεις. Οι ωκεανοί απορροφούν τη θερμότητα που προκαλείται από τις αυξημένες συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου, γεγονός που οδηγεί στην υπερθέρμανση των υδάτων και τη μείωση της οξυγόνωσης, επηρεάζοντας δραστικά τη θαλάσσια ζωή.
Το μέλλον της ανθρωπότητας εξαρτάται από τη θάλασσα
Η προστασία των ωκεανών δεν είναι απλώς περιβαλλοντική υποχρέωση — είναι ζήτημα επιβίωσης. Από τη διατροφή εκατομμυρίων ανθρώπων, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες, έως την παγκόσμια οικονομία και την ασφάλεια των οικοσυστημάτων, οι θάλασσες είναι ζωτικός πόρος.
Η βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων πόρων σημαίνει ότι πρέπει να επανεξετάσουμε τις πολιτικές για την αλιεία, να επενδύσουμε σε θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, να περιορίσουμε τη ρύπανση στην πηγή της και να αναπτύξουμε τεχνολογίες που σέβονται το θαλάσσιο περιβάλλον.
Παράλληλα, απαιτείται διεθνής συνεργασία. Οι ωκεανοί δεν ανήκουν σε κανέναν και ταυτόχρονα σε όλους. Η κοινή στρατηγική διαχείρισης, η ανταλλαγή δεδομένων και η λογοδοσία για την παραβίαση περιβαλλοντικών κανόνων είναι κρίσιμα ζητήματα που πρέπει να τεθούν στο επίκεντρο.
Ένας συλλογικός αγώνας
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών μάς υπενθυμίζει ότι κάθε σταγόνα δράσης μετρά. Από τις πολιτικές αποφάσεις μέχρι τις ατομικές συνήθειες, από τις επιχειρήσεις έως τις τοπικές κοινότητες, η ευθύνη είναι κοινή. Χωρίς υγιείς ωκεανούς, δεν μπορεί να υπάρξει υγιής πλανήτης. Κι αν κάτι μας διδάσκει η Ημέρα των Ωκεανών είναι ότι το μέλλον δεν ανήκει σε όσους απλώς το περιμένουν, αλλά σε όσους το διαμορφώνουν.
