Αρχαιολογικοί και ιστορικοί χώροι, μεταξύ των οποίων μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, κάστρα, φρούρια, πύργοι, γέφυρες και νεκροπόλεις κινδυνεύουν να βρεθούν κάτω από το νερό, εξαιτίας της ανόδου της στάθμης της θάλασσας λόγω της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής.Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε η μελέτη του καθηγητή αστικού και περιφερειακού σχεδιασμού Enes Zengin του πανεπιστημίου της Κιουτάχειας, ο οποίος μελέτησε 464 ιστορικές περιοχές στις ακτές της ανατολικής Μεσογείου σε Τουρκία και Ελλάδα.

Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι ένας σημαντικός αριθμός αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων θα πλημμυρίσουν ακόμη και στο σενάριο που προβλέπει την χαμηλότερη άνοδο της στάθμης της θάλασσας (κατά 100 εκατοστά). Στην κορυφή της λίστας κινδύνου βρίσκονται δύο περιοχές: η Δήλος στην Ελλάδα και η Κνίδος στην Τουρκία.Αξιοποιώντας στοιχεία από την Τεχνική έκθεση της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών των ΗΠΑ για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας του 2022, ο Zengin ανέπτυξε πέντε διαφορετικά σενάρια κινδύνου: από τον πολύ χαμηλό (άνοδος της στάθμης κατά 100 εκατοστά) έως τον πολύ ύψηλο κίνδυνο πλημμύρας (άνοδος της στάθμης κατά 500 εκατοστά).

Σύμφωνα με αυτά τα σενάρια, τα σημεία στην Ελλάδα που αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο πλημμύρας είναι: – το κάστρο της Νέας Περάμου (Ανακτορούπολη) στην Καβάλα – το Ιερό του Ποσειδώνα στα Ακοβίτικα Μεσσηνίας – το κάστρο του Αντιρρίου – ο Αρχαίος Λιμένας Σαλαμίνας – η Γέφυρα στο Αργάσι της Ζακύνθου – ο Αρχαιολογικός Χώρος Κύνου Λοκρίδος – ο Αρχαιολογικός Χώρος Ολούς στην Κρήτη – το Παυλοπέτρι στην Ελαφόνησο – ο Αρχαιολογικός Χώρος Φυλακωπής Μήλου- – ο Βυζαντινός πύργος Μπούρτζι Κεγχρεών.

Συνολικά 34 περιοχές ιστορικής σημασίας της ανατολικής Μεσογείου αντιμετωπίζουν πολύ υψηλό κίνδυνο πλημμύρας τα επόμενα 50 χρόνια.Μάλιστα μία αύξηση της στάθμης κατά 100 cm, η οποία αναμένεται να συμβεί βραχυπρόθεσμα, θα επηρεάσει μία περιοχή έως και 60 χιλιόμετρα από την ακτή προς τις εσωτερικές περιοχές της Θεσσαλονίκης.Όπως αναφέρει η μελέτη οι παραθαλάσσιες περιοχές σε Αλεξανδρούπολη, Θεσσαλονίκη και τις δυτικές ακτές της Ελλάδας (Ιόνιο) αναμένεται να δούνε τη θαλάσσια στάθμη να αυξάνεται βραχυπρόθεσμα (μέσα στα επόμενα 50 χρόνια).

Τα πέντε σενάρια ανόδου της στάθμης της θάλασσας, πηγή: Zengin, Enes. (2023). Inundation risk assessment of Eastern Mediterranean Coastal archaeological and historical sites of Türkiye and Greece. Environmental Monitoring and Assessment. 195. 1-25. 10.1007/s10661-023-11549-3.Βραχυπρόθεσμα, η άνοδος της στάθμης της Μεσογείου αναμένεται να ξεπεράσει τα 25 εκατοστά έως το 2050, γεγονός που θα έχει μεγαλύτερη επίδραση στην ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο σύγχρονες προβλέψεις εκτιμούν ότι η στάθμη της θάλασσας θα μπορούσε να αυξηθεί έως και 1 μέτρο ή και περισσότερο μέχρι το τέλος του αιώνα.

Σε αυτή την περίπτωση, στο «κόκκινο» θα βρεθούν αρχαιολογικοί χώροι κυρίως στις Κυκλάδες, Πελοπόννησο και βόρεια Κρήτη.

Κίνδυνος πλημμύρας ιστορικών περιοχών, πηγή: Zengin, Enes. (2023). Inundation risk assessment of Eastern Mediterranean Coastal archaeological and historical sites of Türkiye and Greece. Environmental Monitoring and Assessment. 195. 1-25. 10.1007/s10661-023-11549-3.Στην πλευρά της Τουρκίας, στις περιοχές μεγαλύτερου κινδύνου βρίσκονται το λιμάνι της Εφέσου, η Μίλητος και το κάστρο στο Κουσάντασι και οι αρχαίες πόλεις Όλυμπος και Πάταρα στην Αττάλεια.«Δεδομένου ότι περίπου το 32% των 464 παράκτιων αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τοποθεσιών που αξιολογήθηκαν κινδυνεύουν να πλημμυρίσουν λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, έχει μεγάλη σημασία να αναπτυχθούν έργα συντήρησης και προστασίας με την υποστήριξη των κυβερνήσεων» αναφέρει στα συμπεράσματα της μελέτης ο Enes Zengin. «Είναι επιτακτική ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στην υλοποίηση αυτών των έργων σε περιοχές υψηλού κινδύνου το συντομότερο δυνατό».