7/5/2024
Φροντιστές και ωφελούμενοι συμμετέχουν σε ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα, που έχει ως στόχο να δώσει επαγγελματική διέξοδο στους ανθρώπους με αναπηρία σε έναν τομέα ραγδαία αναπτυσσόμενο, αυτόν της τεχνητής νοημοσύνης. Σε ένα από τα κτήρια του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», φροντιστές ατόμων με αυτισμό και ψυχικές νόσους μυούνται στα μυστικά της εκπαίδευσης των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης για να τα μεταδώσουν και εκείνοι με τη σειρά τους, στους ανθρώπους που υποστηρίζουν.
Το καινοτόμο πρότζεκτ «ΑμεΑ Πρωτοπόροι στην Τεχνητή Νοημοσύνη» υλοποιεί ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός «Science for You» (SciFY) σε συνεργασία με φορείς υποστήριξης ανθρώπων με αναπηρία.
Βασικό βήμα στην ανάπτυξη των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί η εκπαίδευσή τους και ένας από τους πιο συχνούς τρόπους είναι το supervised learning, όπου ένας άνθρωπος βοηθάει ένα σύστημα να μάθει να χειρίζεται και να κατηγοριοποιεί δεδομένα. Η εργασία αυτή λέγεται επισημείωση (annotation) και απαιτεί να χαρακτηρίζουμε τα δεδομένα βάζοντάς τους μια ετικέτα. Με την «έκρηξη» της τεχνητής νοημοσύνης υπάρχει ολοένα αυξανόμενη ανάγκη για ανθρώπους που θα κάνουν επισημειώσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις πρόκειται για μια δουλειά που γίνεται εξ αποστάσεως και είναι μοναχική, επαναλαμβανόμενη και αρκετά προσεκτική, και η ομάδα του SciFY σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να είναι ελκυστική για άτομα με κάποιες μορφές αναπηρίας.
«Επί της ουσίας η προσπάθειά μας είναι να δούμε εάν είναι εφικτό να αξιοποιηθούν άτομα με αναπηρία στην επισημείωση και σε ποια είδη επισημείωσης, έναντι των νευροτυπικών ανθρώπων. Αυτό που εξετάζουμε έχει και μια ρηξικέλευθη πιλοτική διάσταση. Αν όντως αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να αποδώσουν σε τέτοιες εργασίες, ανοίγει μια εργασιακή διέξοδος, η οποία από ό,τι φαίνεται θα βαίνει αυξανόμενη», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιώργος Γιαννακόπουλος, ερευνητής του Δημόκριτου και συνιδρυτής της SciFY.
Άλλη μια σημαντική πτυχή του συγκεκριμένου προγράμματος, είναι η εκπροσώπηση ατόμων με αναπηρία στην τεχνητή νοημοσύνη με σκοπό την άρση της μεροληψίας των συστημάτων. «Αυτή η εργασία συμπερίληψης στους επισημειωτές συγκεκριμένων ομάδων που δεν εκπροσωπούνται, βοηθάει στην καταπολέμηση της μεροληψίας της τεχνητής νοημοσύνης. Αν οι επισημειωτές μας είναι οι νευροτυπικοί άνθρωποι, τότε τα άτομα με αναπηρία δεν έχουν φωνή στα συστήματα που θα τους εξυπηρετήσουν. Άρα για εμάς είναι πάρα πολύ σημαντικό να αλλάξει και αυτό και να έχουν τα άτομα με αναπηρία φωνή στα συστήματα, στην έρευνα και στην κοινωνία ευρύτερα», επισημαίνει ο Γιώργος Γιαννακόπουλος.
Οι τρεις φάσεις του προγράμματος
Το πρότζεκτ «ΑμεΑ Πρωτοπόροι στην Τεχνητή Νοημοσύνη» περιλαμβάνει τρεις φάσεις, την εκπαίδευση των φροντιστών των ΑΜΕΑ επάνω στο αντικείμενο της επισημείωσης, την εκπαίδευση των ίδιων των ΑΜΕΑ από τους φροντιστές τους και πάλι στο αντικείμενο αυτό και τέλος, την υλοποίηση ενός έργου επισημείωσης σε πραγματικές συνθήκες σε συνεργασία με το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος.
Στην πρώτη φάση που ήδη ολοκληρώθηκε, επαγγελματίες από το «Κέντρο Παιδιού και Εφήβου», την «Έγκαιρη Παρέμβαση» και την «Πανελλαδική Ένωση για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση και την Επαγγελματική Επανένταξη» (ΠΕΨΑΕΕ) ενημερώθηκαν κατά τη διάρκεια συναντήσεων για τη διαδικασία της επισημείωσης.
Εκκινώντας από την εισαγωγή στην τεχνητή νοημοσύνη και φτάνοντας μέχρι την υλοποίηση ενός υποθετικού έργου εκπαίδευσης συστημάτων για πελάτες, οι εκπαιδευτές της SciFY μύησαν τους φροντιστές στον κόσμο της επισημείωσης, με βάση πραγματικές ανάγκες που ανακύπτουν στον «Δημόκριτο».
Σε μία από τις ενέργειες που κλήθηκαν να υλοποιήσουν ως παράδειγμα οι φροντιστές ήταν να επιλέξουν μεταξύ δύο κειμένων για κάποια λήμματα λεξιλογίου με κριτήριο ποια από τις δύο περιγραφές ήταν καλύτερα κατανοητή. Οι οδηγίες ήταν σαφείς: να κρίνουν με βάση τον δικό τους τρόπο σκέψης και στη συνέχεια να απαντήσουν για το εάν το κείμενο που επέλεξαν, περιείχε πιο απλές λέξεις ή προτάσεις σε σχέση με το άλλο. Μαθαίνοντας από πολλά τέτοια παραδείγματα, το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης στη συνέχεια, θα αναπαράγει το καλύτερα κατανοητό κείμενο. Αυτή η διαδικασία της επισημείωσης έγινε, επίσης, για ηχητικά αρχεία και για εικόνες.
Σημαντική ήταν η ανταλλαγή απόψεων κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης των φροντιστών σχετικά με τις ευκαιρίες που ανοίγονται για τα άτομα με αυτισμό και ψυχικές νόσους στον τομέα αυτό, αλλά και πώς μπορεί να διαμορφωθεί η διαδικασία καλύτερα για να τους είναι πιο κατανοητή.
Απώτερος στόχος της SciFY είναι η δημιουργία μιας κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης από επισημειωτές με αναπηρία που θα παρέχουν αυτή την υπηρεσία, με τη συμμετοχή και των φορέων υποστήριξής τους. «Είναι πολύ σημαντικό να δημιουργηθεί μια ηθική δομή, που θα τους υποστηρίζει και με συμβουλευτική για τα εργασιακά τους δικαιώματα. Σημειώνεται ότι δεν έχουν θεσμοθετηθεί τα εργασιακά δικαιώματα του επισημειωτή σε διεθνές επίπεδο και υπάρχουν πολλά ζητήματα που οι ερευνητές έχουν εντοπίσει. Στην πράξη, λοιπόν, θέλουμε αυτοί οι άνθρωποι να έχουν διέξοδο εργασιακή με όρους φιλικούς για τους ίδιους και με δυνατότητα αξιοπρεπούς και βιώσιμης αμοιβής», τονίζει ο Γιώργος Γιαννακόπουλος.
Πηγή: https://businessvoice.gr
Πηγή φωτογραφίας: https://secure.gravatar.com
